Antwerpse Jazzclub (AJC)

Antwerpse Jazzclub
Een sculptuur gelijkend op het logo van de Antwerpse Jazzclub, bevestigd aan de voorkant van het vouwbare houten scherm dat de sprekerszone omrand tijdens de dinsdagavond-sessies van de jazzclub in haar clubhuis (13 September 2016).
Een sculptuur gelijkend op het logo van de Antwerpse Jazzclub, bevestigd aan de voorkant van het vouwbare houten scherm dat de sprekerszone omrand tijdens de dinsdagavond-sessies van de jazzclub in haar clubhuis (13 September 2016).
Ontstaansdatum	1938
Erevoorzitter	Louis Vaes; en François Vaes
Oprichter	Hans Philippi
Type vereniging	v.z.w.
Activiteiten	"[...] de studie en de propaganda van de jazz-muziek, zoals die gecreëerd werd en gespeeld door de Afro-Amerikanen van de U.S.A. door middel van het toegelicht beluisteren van muziek- en beelddragers, via spreekbeurten bij derden over het wezen en de strekkingen van de jazz en, indien haalbaar, het organiseren van concerten met Amerikaanse jazzmusici."
Adres	Tweede verdieping, Café Den Bengel, Grote Markt 5, 2000 Antwerpen 51°13′18″N, 4°23′59″E
Website	AntwerpseJazzClub.com

The Antwerpse Jazzclub (afgekort als AJC) is een vereniging zonder winstoogmerk in Antwerpen, gesticht in 1938 door Hans Philippi, die wekelijkse spreekbeurten over, en presentaties van, opgenomen jazz muziek houdt. Anders dan deze sessies, organiseert ze jazz en blues concerten en, op aanvraag, jazz-evenementen voor andere verenigingen. De club bezit één van de drie privé-archieven die genoemd worden door het "Centrum voor Vlaams Muzikaal Erfgoed Resonant" in hun poging om een totaaloverzicht te creëren van het jazzerfgoed in België. Een deel van haar documentatiemateriaal is raadpleegbaar in haar clubhuis.

Vergelijking met andere jazz clubs

De AJC is één van de vier Belgische jazz clubs die kort voor Wereldoorlog II ontstonden in België (allen in 1938), tezamen met de Hot Club de Belgique; de Jazz Club de Belgique en de "Sweet & Hot".

Ze is een van de oudste nog bestaande jazz clubs.

De club wordt samen met de USA Jazzlub Antwerp genoemd als organisaties die de "mainstream" jazz willen eren. In tegenstelling tot de USA Jazzlub Antwerp, die voornamelijk op Belgische jazzmusici focust, ligt de focus bij AJC op "afro-Amerikaanse negroïde vooroorlogse musici en hun naaste volgelingen binnen het gedachtegoed van de Franse criticus Hugues Panassié".

Een vereniging in Brussel die nauw aanleunt bij de club is "Cercle Sweet and Hot".

Relaties met andere cultuurcentra

In 2002 verzorgde de AJC een inleiding tot een jazz-film in het Filmmuseum. Op 18 augustus 2016, organiseerde de AJC twee filmvertoningen over de Belgische jazz muzikant en orkestleider Stan Brenders en over de jazz gitarist Django Reinhardt respectievelijk. Dit deed ze in samenwerking met de Antwerpse cinema "Cinema Zuid" (de nieuwe naam van het Antwerpse Filmmuseum sinds 12 September 2009, nadat deze verhuisd was naar de Antwerpse wijk Zuid-Museum in 2004 "onder de vleugels van" het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen).

Tijdens haar zeventig-jarig jubileumjaar, in Augustus 2008, werkte de AJC samen met het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen omtrent de organisatie van jazz in het zomerprogramma van die laatste. Jazz is een veelvuldig wederkerend thema in deze zomerprogramma's. De AJC staat opgelijst als een "culturele partner" van het museum.

De club is lid van "De Stedelijke Culturele Raad van Antwerpen" (een adviesorgaan die burgerlijke participatie in het cultuurbeleid van de stad Antwerpen faciliteert); van Hot Club de France en van het "Centre for Black Music Research" in Chicago.

Het "Archief van Fons Van Cleempoel" (een archief uit de jaren 1968—1988, door het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, in partnerschap met het "European Holocaust Research Infrastructure (EHRI)" and het Algemeen Rijksarchief van België) bevat enkele documenten van de AJC.

Geschiedenis en concerten

Bestand:Guy Van Looy presenting his multimedia blues presentation entitled 'Portraits in Blues 57; Het SPIVEY PLATENLABEL' (meaning The SPIVEY RECORD LABEL) at the Antwerp Jazz Club (AJC) (13 September 2016).jpg

Guy Van Looy presenteert zijn multimedia blues presentatie genaamd "Portraits in Blues 57: Het SPIVEY PLATENLABEL" in de Antwerpse Jazzclub (AJC) op 13 september 2016.

In 1938 startte de club uit bijeenkomsten van het beluisteren naar becommentarieerde jazz muziek, wat ook vandaag haar hoofd-activiteit blijft.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren platen moeilijk verkrijgbaar, maar jazzliefhebbers konden in clubs terecht. Concerten in België werden georganiseerd door een aantal jazz clubs, onder andere door "kleinere, lokale" clubs zoals de AJC.

In 1940 (twee nummers), en vervolgens van 1946 tot 1948 (achtentwintig nummers) bracht zij een jazz tijdschrift uit genaamd "Jazz Riffs".

Sinds 1950 ving de club ook aan concerten te organiseren. Onder de bekende jazz muzikanten die hebben opgetreden in Antwerpen in de jaren 1950 en 1960, omwille van de AJC, zijn: Willie "The Lion" Smith, Big Bill Broonzy, Earl Hines, Memphis Slim, Buck Clayton, Bill Coleman, Buddy Tate, Ben Webster, Illinois Jacquet, Ray Bryant en Guy Lafitte. Zo organiseerde de club op 29 maart 1952 een dubbelconcert met Big Bill Broonzy en John Davis in de ZOO Antwerpen.

In de jaren 1950 organiseerde de club ook bustochten naar Nederland om concerten te gaan bijwonen.

Op 28 april 1963 vierde AJC haar zilveren jubileum.

Op 16 juni 1967 speelden Buck Clayton en Ben Webster een concert in Antwerpen, georganiseerd door de AJC. Dit concert, in Café Samson, is geprezen doordat de solisten naar verluidt in uitstekende vorm waren. De brief die Ben Webster schreef na dit opgenomen concert is een van de weinigen van zijn hand die zijn bewaard gebleven. In de jaren 1970 trad het Jay McShann kwintet op in de AJC.

Tijdens haar zeventig-jarig jubileum, in 2008, honoreerde de club haar eigen geschiedenis tijdens haar dinsdagavond-sessies door het vertonen van haar eigen concertopnames, uitgebreide documentatie en beeldmateriaal.

Locatie

Franklin Rooseveltplaats

Tot de verhuizing naar Ambachtshuis de Mouwe, bevond de AJC zich op een bovenverdieping van "de Geuzenhofkes", waar zich nu de Franklin Rooseveltplaats bevindt.

Ook toen werden reeds wekelijkse muzikale avonden georganiseerd.

Ambachtshuis de Mouwe

Bestand:Protected monuments in Antwerp 'Ambachtshuis de Mouwe' (alternative names; 'de gulde Mouwe' or 'het Cuypershuys' in the center, and at its left; 'Burgerhuis Witten Engel', and at its right; 'Huis Spaengien' (13 September 2016, 19;45PM).jpg

Het clubhuis van AJC is gelegen op de tweede verdieping (waar de ramen geopend zijn hier) van het gebouw in het midden (Ambachtshuis de Mouwe), een beschermd monument. Foto van 13 september 2016, vijftien minuten voor de 8PM dinsdagavond-sessie van de jazz club.

Sinds 8 november 1994, houdt de AJC haar sessies in een café in Antwerpen genaamd "Den Bengel".

Meer precies is het clubhuis van de AJC gelegen in het zelfde gebouw als dat café (die het gelijkvloers omvat), echter op de tweede verdieping. Het gebouw is een oud ambachtshuis genaamd "Ambachtshuis de Mouwe" (alternatieve namen: "de gulde Mouwe" of "het Cuypershuys"), wat geregistreerd staat in en beschermd is als een monument sinds 2 september 1976 in de Vlaamse "Inventaris Onroerend Erfgoed", deeluitmakend van het cultureel erfgoed in België.

De onderverdieping van het gebouw dateert uit 1579, haar geveltop uit 1628. Het gebouw was oorspronkelijk de "kamer van het Kuipersambacht". De architecturale stijl van het gebouw is renaissancearchitectuur. Het was ontworpen door Léonard Blomme, en gerestaureerd in 1907. De top van het gebouw is gekroond met een driehoekig fronton dat een verguld standbeeld van Sint-Matthias ondersteund, de patroonheilige van de kuipers.

Het gebouw is deel van de Grote Markt. Wanner men haar voorgevel aanziet, bevindt zich het gebouw Burgerhuis Witten Engel aan haar linkerzijde, en het gebouw Huis Spaengien aan haar rechterzijde, wat ook beschermde monumenten zijn.

Noemenswaardige leden

Terwijl sommige leden eerder passief lidmaatschap aangaan, bijvoorbeeld door slechts luisteravonden bijwonen, zijn andere leden sterk betrokken in de lokale of globale jazzwereld.

Steve Wante

Onafgebroken lid van de AJC sinds 1946, Steve Wante (88 jaar oud in 2014) bezit een collectie jazzfilms die een van de mooiste ter wereld genoemd worden. Slechts in de Verenigde Staten bestaan er grotere verzamelingen dan de zijne. Ook bezit hij een van de grootste verzameling jazzplaten in België. Tijdens jazz-evenementen of festivals wordt geregeld gebruikt gemaakt van zijn collectie. In de AJC leerde hij de verzamelaar en handelaar Walter De Block kennen, waarna hij platen begon te verzamelen. Steve Wante leerde ook persoonlijk bekende figuren kennen zoals Roy Eldridge, Sonny Greer, Carlos de Radzitzky en Albert Bettonville. Hij was sterk bevriend met Duke Ellington, en onderhield ook een vriendschap met Louis Armstrong. Hij breidde zijn filmcollectie uit door zijn connectie in New York met Dave Chertok. Zijn collectie jazzfilms bestaat voornamelijk uit 16mm-films.

In 1957 kochten zijn ouders een cinema in Sint-Niklaas die zij, en later ook Steve, uitbaatten in de jaren 1950 en 1960. In 1974 werd die zaak, Cinema Century, verkocht.

Prof. Piet Van De Craen

Een van haar bestuursleden is Piet Van De Craen, een voltijdse professor Nederlandse en Algemene taalkunde aan de Vrije Universiteit Brussel, die beschreven is als een drijvende kracht achter de jazz club.

Voor de gelegenheid van het zeventig-jarige jubileum van de club in 2008, publiceerde Piet Van De Craen een monografie over Duke Ellington (de eerste publicatie ooit over Ellington in het Nederlands) die een beknopte biografie en discografie bevat, Ellington belicht als pianist/componist en kijkt naar diens coöperatie met Billy Strayhorn en "The Ellingtonians" voor en na 1943. Voor het schrijven van dit boek genaamd "Duke Ellington: Tussen traditie en vernieuwing" was Van de Craen schatplichtig aan François Vaes voor zijn onderzoek over tenorsaxofonist Al Sears, alsook over de bassisten Aaron Bell en Jimmy Woode.

Louis Vaes en François Vaes

In hetzelfde jaar, bekritiseerde Piet Van De Craen ook het gebrek aan referenties naar het verleden van de jazz in de Verenigde Staten:

„Amerika leert niets van de geschiedenis. Telkens er een nieuwe president komt, begint men opnieuw. Het is een land waar verbanden niet worden gelegd. En dan gebeurt het dat bv. met Oscar Peterson, recent overleden, de pers geen enkele verwijzing maakt naar Art Tatum, precies of Peterson was er ineens uit het niets ... dat soort van diepgang ontbreekt.”

Een ander boek gemaakt voor de AJC door Van De Craen, een inleiding tot de jazzmuziek, is aangeraden in een master-thesis over jazz in België voor wie snel de basis van de jazzgeschiedenis wil begrijpen in het Nederlands.

Van De Craen werd reeds gekarakteriseerd in de krant als een jazzkenner, als aankondiging tot een van zijn uiteenzettingen over de jazzgeschiedenis in 1985, waarover werd opgemerkt dat hij de geschiedenis van de jazz uitzette tegen de sociale achtergrond van het volk dat aan de oorsprong ligt van de muziekstijl.

Voorzitters

Hans Philippi

Hans Philippi (geboren op 17 december 1905) stichtte zowel de AJC, alsook de Hot Club Basel, een jazz club in Basel, Zwitserland. Hij was een vroege bepleiter van de herkenning van jazz als een kunstvorm. Hij had zijn eigen radio-reeksen, hield presentaties over jazz muziek over heel Zwitserland door middel van het afspelen van muziekplaten en was bekend met jazz muzikanten zoals Louis Armstrong en jazz experten zoals Hugues Panassié en Charles Delaunay.

De Zwitserse jazz muzikant Mario Schneeberger stelde een lijst samen van noemenswaardige documenten die verband houden met Hans Philippi, van de herinneringsboeken van Philippi, nadat een kennis van Schneeberger hem verteld had dat die boeken klaar stonden om door de vuilnisophaaldienst te worden verwijderd, in navolging van het leegmaken van een huis in februari 2004.

In dit archief door Mario Schneeberger, is vermeld dat Hans Philippi voorzitter van de AJC was in 1938, blijkend uit een boekje van dat jaar geproduceerd door AJC, genaamd "Jazz-Leven".

Louis Vaes en François Vaes

De activiteiten van de club werden gecoördineerd door Louis Vaes (1920—1998) gedurende de periode 1946—1998.

Later werd zijn broer François, koosnaam "Sus", Vaes (geboren in 1939) voorzitter van de club, totdat hij stierf na een "korte ziekte" op 9 augustus 2012. François Vaes ijverde ervoor dat jongeren de roots van de jazz meer zouden appreciëren, in plaats van slechts geïnteresseerd te zijn in nieuwe of trendy jazzmuziek.

Dinsdagavond-sessies

Haar Nederlandstalige dinsdagavond-sessies worden meestal gehouden door een lid, en anders door een andere jazzliefhebber, en worden vaak geïllustreerd aan de hand van DVD-opnames. Ze gaan elke dinsdag door van acht tot tien uur 's avonds, maar niet tijdens de Kerstmisperiode, noch tijdens de maand juli. Deze sessies worden wekelijks aangekondigd in de evenementen-rubriek "Gratis In Antwerpen" van de Gazet Van Antwerpen.

Zie ook

• Jazz in België

Noten