Geschiedenis van de Chinese filosofie

De geschiedenis van de Chinese filosofie wordt doorgaans in drie tijdperken verdeeld;

• De klassiekchinese filosofie (laatste vier eeuwen van de Zhou-dynastie)
• De middeleeuws-chinese filosofie (ten tijde van de Qin- en Han-dynastieën, de Zes Dynastieën, de Sui- en Tang-dynastieën, het tijdvak van de Vijf Dynastieën en het begin van de Song-dynastie)
• De modernchinese filosofie (gedurende het grootste deel van de Song-dynastie, de Yuan-, Ming- en Manchu-dynastieën, en het moderne, non-dynastieke China)

Klassiek Chinese filosofie

De klassieke periode was turbulent, omdat Zhou-dynastie langzaam en gewelddadig tot een eind kwam. In deze periode leefden Kung Fuzi (Confucius), Mozi, Mencius, Han Feizi, Zhuangzi en - als hij echt bestaan heeft - Laozi (6e of 5e eeuw v.Chr).

De vier grootste denksystemen van China zijn in deze tijd ontstaan. Zo formuleerde Kung Fuzi (de gelatiniseerde naam is Confucius) het morele en politieke systeem, naar hem het confucianisme genoemd. Bijna twee eeuwen later ontwikkelde Mengzi het verder en wijdde zijn leven aan een poging om het confucianisme tot de basis van het Chinese bestuur te maken. In diezelfde tijd ontstond ook het mystiekere systeem van het Taoïsme, dat zonder volledige zekerheid toegeschreven wordt aan de filosoof Laozi. Het boek dat op zijn naam staat werd echter pas in 300 v.Chr. geschreven. Zhuangzi werkte het systeem verder uit en voorzag het van een stevige onderbouwing. Overigens ontwikkelde Mozi het idee dat universele liefde en wederzijds voordeel de enige manier was om de samenleving te redden. Op basis van dit mohisme stichtte hij een gemeenschap die economisch zelfredzaam werd en militair voorbereid was op 'rechtvaardige' oorlogvoering.

Legalisme

In het begin van de 4e eeuw v.Chr. ontstond een nieuwe manier van denken, die de optimistische kijk op de menselijke natuur van andere scholen verwierp. Dit was het legalisme, en de belangrijkste exponent was Han Feizi. Het Legalisme beschouwde de mens als intrinsiek slecht, en om hem in bedwang te houden was een streng systeem van wetten en straffen nodig. Het resultaat was een politieke opvatting die grensde aan het totalitarisme, die eeuwenlang van invloed is geweest op de Chinese politiek.

Deugd versus wet

Eenvoudig gesteld pleiten het confucianisme en het mohisme voor een regering op basis van deugd (menselijkheid en rechtvaardigheid), en het legalisme op basis van wetten en de naleving ervan. Dit terwijl het taoïsme zich weinig met politiek bezighoudt en soms zelfs pleit voor een terugtrekking uit de samenleving.

Hoewel Chinese filosofie zich, zoals uit het bovenstaande blijkt, vooral bezighield met sociale, morele en ethische kwesties, worstelden vele denkers met andere vragen. Ook de logici (met name de mohisten, hoewel hun werk door andere filosofen goeddeels werd verwaarloosd) en de metafysici (van wie het denken sterk onderhevig was aan mystieke en semireligieuze aannames).

Overige scholen

Twee kleinere, maar interessante scholen moeten hier worden genoemd. De yin-yang school, die een kosmologie ontwikkelde en een filosofie beoefenden waarin de vijf krachten van de wereld (water, vuur, hout, metaal en aarde) een grote rol speelden. Ook de yin-yang benadering vanuit klassiekchinese tekst Yi jing was van belang. De 'School der Namen' hield zich voornamelijk bezig met de taal, maar van hun werk bleef slechts klein deel bewaard.

Na de klassieke periode

De geschiedenis van de Chinese filosofie na de klassieke periode bestaat grotendeels uit de consolidatie en ontwikkeling van de grote scholen (en dan in het bijzonder het confucianisme) en van buitenlandse denksystemen, meer dan uit nieuw denken. Er werden geen boeiende of belangrijke werken meer geschreven.

Lijst van Chinese filosofen

• Kung Fuzi
• Laozi
• Zhuangzi
• Mozi
• Mengzi
• Xunzi
• Han Feizi
• Wang Chong
• Wang Fuzi
• Feng Youlan

Link

• (en) Chinese philosophy