Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Eisbein: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eisbein&oldid=42906011 Kingpin 19 dec 2014) |
(typografie en dt) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Eisbein''' is het deel van de [[varken (tam)|varkenspoot]] dat zich tussen het knie of ellebooggewricht en het [[spronggewricht]] | '''Eisbein''' is het deel van de [[varken (tam)|varkenspoot]] dat zich tussen het knie of ellebooggewricht en het [[spronggewricht]] bevindt. | ||
Eisbein is in Duitsland ook bekend onder de namen '''Hachse''', '''Haxe''', '''Haxn''' danwel '''Schweinshaxe''', '''Knöchla''', '''Hechse''', '''Hämmchen''', '''Bötel'''. | Eisbein is in Duitsland ook bekend onder de namen '''Hachse''', '''Haxe''', '''Haxn''' danwel '''Schweinshaxe''', '''Knöchla''', '''Hechse''', '''Hämmchen''', '''Bötel'''. | ||
In [[Hessen]] wordt het '''Haspel''', in [[Oostenrijk]] '''Stelze''' en in [[Beieren]] '''Schweinshaxn''' genoemd. In [[Franken (gebied)|Franken]] noemt men het '''Knöchla''' of '''Adlerhaxe'''. | In [[Hessen]] wordt het '''Haspel''', in [[Oostenrijk]] '''Stelze''' en in [[Beieren]] '''Schweinshaxn''' genoemd. In [[Franken (gebied)|Franken]] noemt men het '''Knöchla''' of '''Adlerhaxe'''. | ||
Het Zwitserse '''Gnagli''' of '''Wädli''' is een [[vlees]]gerecht. | Het Zwitserse '''Gnagli''' of '''Wädli''' is een [[vlees]]gerecht. | ||
Eisbein goed vlezig en omgeven door een dikke laag [[vet]]. Anders dan bij het [[Kalf (rund)|kalf]] of het [[Lam (schaap)|lam]] is de achterpoot van het varken kleiner dan de vlezige voorpoot. Het vlees is zeer zacht en [[Geurstof|aromatisch]] maar vraagt echter een lange gaartijd. Het vlees moet, ongeacht de gebruikte [[Garen (koken)|gaarmethode]], makkelijk loslaten van het [[Bot (anatomie)|bot]]. | Eisbein is goed vlezig en omgeven door een dikke laag [[vet]]. Anders dan bij het [[Kalf (rund)|kalf]] of het [[Lam (schaap)|lam]] is de achterpoot van het varken kleiner dan de vlezige voorpoot. Het vlees is zeer zacht en [[Geurstof|aromatisch]] maar vraagt echter een lange gaartijd. Het vlees moet, ongeacht de gebruikte [[Garen (koken)|gaarmethode]], makkelijk loslaten van het [[Bot (anatomie)|bot]]. | ||
==Bereiding== | ==Bereiding== | ||
De bereiding verschilt per [[regio]], er zijn echter twee hoofdvarianten. Terwijl het in [[Noord-Duitsland]] het vlees overwegend eerst een behandeling met [[pekel]] ondergaat en vervolgens wordt gekookt wordt het in [[Zuid-Duitsland]], [[Tsjechië]] en Oostenrijk niet gepekeld, en wordt het vlees niet gekookt maar in de [[Oven (apparaat)|oven]] gebraden of gegrild waardoor de [[korst]] bros wordt. | De bereiding verschilt per [[regio]], er zijn echter twee hoofdvarianten. Terwijl het in [[Noord-Duitsland]] het vlees overwegend eerst een behandeling met [[pekel]] ondergaat en vervolgens wordt gekookt, wordt het in [[Zuid-Duitsland]], [[Tsjechië]] en Oostenrijk niet gepekeld, en wordt het vlees niet gekookt maar in de [[Oven (apparaat)|oven]] gebraden of gegrild, waardoor de [[korst]] bros wordt. | ||
Meestal wordt eisbein in hartige simpele gerechten gebruikt, in [[Berlijn]] wordt het bijv. geserveerd met een [[puree]] van [[erwt]]en. In Franken serveert men het als | Meestal wordt eisbein in hartige simpele gerechten gebruikt, in [[Berlijn]] wordt het bijv. geserveerd met een [[puree]] van [[erwt]]en. In Franken serveert men het als „Kraut und Knöchla” met [[zuurkool]] en [[aardappelpuree]] of met [[brood]]. | ||
Voor de Oostenrijkse bereiding ( | Voor de Oostenrijkse bereiding („Stelze”) wordt het vaak eerst in een jus van [[knoflook]] en [[Karwij|kümmel]] voorgekookt en vervolgens in de oven of op de grill bereid tot een knapperige korst ontstaat. | ||
Stelze wordt traditioneel met [[mosterd]] en [[mierikswortel]] en in [[azijn]] ingelegde groenten geserveerd. | Stelze wordt traditioneel met [[mosterd]] en [[mierikswortel]] en in [[azijn]] ingelegde groenten geserveerd. | ||
Eisbein wordt ook vaak in [[Vereniging (rechtspersoon) |verenigingsverband]] genuttigd, aan dergelijke [[evenement]]en doen vaak meer dan 5000 leden mee. In Oostenrijk worden er ook vaak | Eisbein wordt ook vaak in [[Vereniging (rechtspersoon) |verenigingsverband]] genuttigd, aan dergelijke [[evenement]]en doen vaak meer dan 5000 leden mee. In Oostenrijk worden er ook vaak „Stelzenschnapsen” georganiseerd, wedstrijden waarbij een bekend Oostenrijks [[kaartspel]] wordt gespeeld en men een Stelze kan winnen. | ||
==Etymologie== | ==Etymologie== | ||
;Eisbein | ;Eisbein | ||
Voor de herkomst van het woord Eisbein zijn er verschillende verklaringen. Een daarvan is dat het afkomstig is van het gebruik van het [[scheenbeen]] om [[schaats]]en van te maken, het [[Noorse]] woord ''islegg''. <ref>Theo Stemmler: ''Duden | Voor de herkomst van het woord Eisbein zijn er verschillende verklaringen. Een daarvan is dat het afkomstig is van het gebruik van het [[scheenbeen]] om [[schaats]]en van te maken, het [[Noorse]] woord ''islegg''.<ref>Theo Stemmler: ''Duden – Wie das Eisbein ins Lexikon kam: Ein unterhaltsamer Gang durch die deutsche Wortgeschichte''. Dudenverlag, Bibliographisches Institut, Mannheim, 2007, ISBN 978-3-411-72291-4</ref> | ||
Een andere verklaring is dat eisbein teruggrijpt op het oude [[Hoogduits]]e woord ''ïsbēn'', een term van jagers en [[arts]]en voor het heupbeen dat vermoedelijk is ontleend aan het [[Latijn]]se woord ''ischia'' [[heupgewricht]] of het [[Grieks]]e ''ischion'' [[heup]] dat door significante verschuiving in het nieuwe Hoogduits nu onderbeen betekend.<ref>Friedrich Kluge: ''Etymologisches Wörterbuch'', de Gruyter, Berlin/New York 1995, ISBN 3-11-012922-1</ref> | Een andere verklaring is dat eisbein teruggrijpt op het oude [[Hoogduits]]e woord ''ïsbēn'', een term van jagers en [[arts]]en voor het heupbeen dat vermoedelijk is ontleend aan het [[Latijn]]se woord ''ischia'' [[heupgewricht]] of het [[Grieks]]e ''ischion'' [[heup]] dat door significante verschuiving in het nieuwe Hoogduits nu onderbeen betekend.<ref>Friedrich Kluge: ''Etymologisches Wörterbuch'', de Gruyter, Berlin/New York 1995, ISBN 3-11-012922-1</ref> | ||
;Haxe | ;Haxe | ||
De woorden ''Hachse'', ''Hechse'' en ''Haxe'' gaan terug tot het oud Hoogduitse ''hāhs(i)na'', dat [[achillespees]] betekend. Mogelijkerwijs is er een verband met het Latijnse woord ''coxa'' wat Heup betekend.<ref>Friedrich Thiele: ''Deutscher und englischer Sprachgebrauch in gegenseitiger Erhellung''. German Quarterly, 1938</ref><ref>''Duden Etymologie''. Bibliografisches Institut Mannheim, 1963</ref><ref>Friedrich Kluge, Elmar Seebold: ''Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache'', Verlag De Gruyter, 24. Auflage 2002. ISBN 978-3-11-017473-1</ref> | De woorden ''Hachse'', ''Hechse'' en ''Haxe'' gaan terug tot het oud Hoogduitse ''hāhs(i)na'', dat [[achillespees]] betekend. Mogelijkerwijs is er een verband met het Latijnse woord ''coxa'' wat Heup betekend.<ref>Friedrich Thiele: ''Deutscher und englischer Sprachgebrauch in gegenseitiger Erhellung''. German Quarterly, 1938</ref><ref>''Duden Etymologie''. Bibliografisches Institut Mannheim, 1963</ref><ref>Friedrich Kluge, Elmar Seebold: ''Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache'', Verlag De Gruyter, 24. Auflage 2002. ISBN 978-3-11-017473-1</ref> | ||
{{appendix|1=alles|2= | {{appendix|1=alles|2= | ||
Huidige versie van 14 jan 2015 om 05:25
Eisbein is het deel van de varkenspoot dat zich tussen het knie of ellebooggewricht en het spronggewricht bevindt. Eisbein is in Duitsland ook bekend onder de namen Hachse, Haxe, Haxn danwel Schweinshaxe, Knöchla, Hechse, Hämmchen, Bötel. In Hessen wordt het Haspel, in Oostenrijk Stelze en in Beieren Schweinshaxn genoemd. In Franken noemt men het Knöchla of Adlerhaxe. Het Zwitserse Gnagli of Wädli is een vleesgerecht.
Eisbein is goed vlezig en omgeven door een dikke laag vet. Anders dan bij het kalf of het lam is de achterpoot van het varken kleiner dan de vlezige voorpoot. Het vlees is zeer zacht en aromatisch maar vraagt echter een lange gaartijd. Het vlees moet, ongeacht de gebruikte gaarmethode, makkelijk loslaten van het bot.
Bereiding
De bereiding verschilt per regio, er zijn echter twee hoofdvarianten. Terwijl het in Noord-Duitsland het vlees overwegend eerst een behandeling met pekel ondergaat en vervolgens wordt gekookt, wordt het in Zuid-Duitsland, Tsjechië en Oostenrijk niet gepekeld, en wordt het vlees niet gekookt maar in de oven gebraden of gegrild, waardoor de korst bros wordt.
Meestal wordt eisbein in hartige simpele gerechten gebruikt, in Berlijn wordt het bijv. geserveerd met een puree van erwten. In Franken serveert men het als „Kraut und Knöchla” met zuurkool en aardappelpuree of met brood. Voor de Oostenrijkse bereiding („Stelze”) wordt het vaak eerst in een jus van knoflook en kümmel voorgekookt en vervolgens in de oven of op de grill bereid tot een knapperige korst ontstaat. Stelze wordt traditioneel met mosterd en mierikswortel en in azijn ingelegde groenten geserveerd.
Eisbein wordt ook vaak in verenigingsverband genuttigd, aan dergelijke evenementen doen vaak meer dan 5000 leden mee. In Oostenrijk worden er ook vaak „Stelzenschnapsen” georganiseerd, wedstrijden waarbij een bekend Oostenrijks kaartspel wordt gespeeld en men een Stelze kan winnen.
Etymologie
- Eisbein
Voor de herkomst van het woord Eisbein zijn er verschillende verklaringen. Een daarvan is dat het afkomstig is van het gebruik van het scheenbeen om schaatsen van te maken, het Noorse woord islegg.[1] Een andere verklaring is dat eisbein teruggrijpt op het oude Hoogduitse woord ïsbēn, een term van jagers en artsen voor het heupbeen dat vermoedelijk is ontleend aan het Latijnse woord ischia heupgewricht of het Griekse ischion heup dat door significante verschuiving in het nieuwe Hoogduits nu onderbeen betekend.[2]
- Haxe
De woorden Hachse, Hechse en Haxe gaan terug tot het oud Hoogduitse hāhs(i)na, dat achillespees betekend. Mogelijkerwijs is er een verband met het Latijnse woord coxa wat Heup betekend.[3][4][5]
Bronnen, noten en/of referenties
|
