Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Stijlfiguur: verschil tussen versies
(inleiding gewikt en gewogen met inleiding van http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Rhetorisches_Stilmittel&oldid=126758934) |
(stukje over de benamingen) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een '''stijlfiguur''' of stijlmiddel is het | Een '''stijlfiguur''' of stijlmiddel is het gebruik van taalelementen zoals woorden, woordgroepen, of klanken, die (volgens de retorica) als creatieve middelen om de tekst of toespraak te verfraaien (welsprekendheid of ''elocutio''), een effect te bereiken, de [[aandacht]] van de lezer of toehoorder trekken, hem/haar op een belangrijk punt wijzen, en zo uiteindelijk de doelstelling van de toespraak bereiken; en ook (volgens de literatuurwetenschappen) de taalkundige verschijnselen in de uiterlijke vorm of in de innerlijke structuur van een tekst, waardoor de bedoeling gaat afwijken van de letterlijke betekenis. | ||
De vier basiscategorieën met betrekking tot de vorming van alle stijlfiguren zijn | De vier basiscategorieën met betrekking tot de vorming van alle stijlfiguren zijn | ||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
Deze vier werden onderscheiden door klassieke [[Retorica|retorici]], en dienen nog steeds om de verschillende stijlfiguren te omvatten. Oorspronkelijk werden deze in het Latijn de vier bewerkingen van de ''quadripartita ratio genoemd''. | Deze vier werden onderscheiden door klassieke [[Retorica|retorici]], en dienen nog steeds om de verschillende stijlfiguren te omvatten. Oorspronkelijk werden deze in het Latijn de vier bewerkingen van de ''quadripartita ratio genoemd''. | ||
Of iets als ''stijlfiguur'' of ''[[stijlfout]]'' wordt beschouwd, hangt er enerzijds van af of de schrijver of spreker het bewust gebruikte om een bepaald doel te bereiken; of dat het anderzijds een storend element is, dat niet bijdraagt tot het doel van een tekst. | |||
==Benamingen== | |||
Heel wat stijlmiddelen die in de retorica, [[poëzie]] en [[taalwetenschap]] gebruikt worden, werden reeds systematisch beschreven in de [[Oudheid]]. Voor veel van deze stijlfiguren hebben dan ook nog steeds [[Grieks]]e of [[Latijn]]e namen. In enkele gevallen zijn begrippen uit het Frans, Engels of andere talen overgenomen. | |||
Soms worden benamingen bijna als [[synoniem]]en gebruikt (bijvoorbeeld [[pleonasme]] en [[tautologie]]); soms heeft een begrip verschillende betekenissen naargelang het gevolgde systeem (bijvoorbeeld [[katachrese]]). De grens tussen gelijkaardige stijlfiguren is soms erg subtiel (bijvoorbeeld tussen [[metafoor]], [[metonymie]] en [[synecdoche]]). | |||
==Zie ook== | ==Zie ook== | ||
Versie van 16 mrt 2014 21:46
Een stijlfiguur of stijlmiddel is het gebruik van taalelementen zoals woorden, woordgroepen, of klanken, die (volgens de retorica) als creatieve middelen om de tekst of toespraak te verfraaien (welsprekendheid of elocutio), een effect te bereiken, de aandacht van de lezer of toehoorder trekken, hem/haar op een belangrijk punt wijzen, en zo uiteindelijk de doelstelling van de toespraak bereiken; en ook (volgens de literatuurwetenschappen) de taalkundige verschijnselen in de uiterlijke vorm of in de innerlijke structuur van een tekst, waardoor de bedoeling gaat afwijken van de letterlijke betekenis.
De vier basiscategorieën met betrekking tot de vorming van alle stijlfiguren zijn
- toevoeging (adiectio), ook wel in de vorm van herhaling; uitbreiding
- weglating (detractio), verkorting
- overdracht (transmutatio) of transfer
- permutatie (immutatio), switching, uitwisseling, vervanging
Deze vier werden onderscheiden door klassieke retorici, en dienen nog steeds om de verschillende stijlfiguren te omvatten. Oorspronkelijk werden deze in het Latijn de vier bewerkingen van de quadripartita ratio genoemd.
Of iets als stijlfiguur of stijlfout wordt beschouwd, hangt er enerzijds van af of de schrijver of spreker het bewust gebruikte om een bepaald doel te bereiken; of dat het anderzijds een storend element is, dat niet bijdraagt tot het doel van een tekst.
Benamingen
Heel wat stijlmiddelen die in de retorica, poëzie en taalwetenschap gebruikt worden, werden reeds systematisch beschreven in de Oudheid. Voor veel van deze stijlfiguren hebben dan ook nog steeds Griekse of Latijne namen. In enkele gevallen zijn begrippen uit het Frans, Engels of andere talen overgenomen.
Soms worden benamingen bijna als synoniemen gebruikt (bijvoorbeeld pleonasme en tautologie); soms heeft een begrip verschillende betekenissen naargelang het gevolgde systeem (bijvoorbeeld katachrese). De grens tussen gelijkaardige stijlfiguren is soms erg subtiel (bijvoorbeeld tussen metafoor, metonymie en synecdoche).
Zie ook
- Lijst van stijlfiguren
- Stijl (doorverwijzing).