Erik Staal

Mr. E.Th.P. (Erik) Staal (1951) was van 1 januari 1999 tot 1 februari 2012 voorzitter (en enig lid) van de Raad van Bestuur en algemeen directeur van de Stichting Vestia Groep, bij zijn vertrek de grootste woningcorporatie van Nederland.

Afkomst en opleiding

Staal heeft een Groningse achtergrond. Hij studeerde bedrijfs-, fiscaal en algemeen recht aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Na het behalen van zijn doctoraalexamen werkte hij onder andere bij de gemeente Den Haag, de gemeentelijke rekenkamer in Rotterdam en bij de provincie Utrecht. Verder volgde hij de postdoctorale opleiding Belastingkunde aan de Katholieke Hogeschool Tilburg in de gelijknamige stad Tilburg.

Directeurschap bij het Haags woningbedrijf

Staal werd in 1992 benoemd tot directeur van het Gemeentelijk Woningbedrijf Den Haag. Deze Haagse gemeentelijke dienst fuseerde op 1 januari 1999 met Vestia Delft en Vestia Zoetermeer. De nieuwe organisatie ging verder als de Stichting Vestia Groep. Staal kwam vanaf het begin aan het hoofd van de nieuwe fusieorganisatie te staan. Hij bekleedde daar zowel de functie van bestuursvoorzitter als directeur.

Salaris

Staal stond jarenlang bekend als de best verdienende topman van een woningcorporatie. Zijn salaris liep tussen 1999 en 2011 geleidelijk op tot bijna een half miljoen euro per jaar, inclusief pensioenopbouw. Het hoge salaris oogstte geregeld kritiek, en werd als buitensporig gezien voor een bestuurder van een organisatie die zich richt op volkshuisvesting. Vanuit de politiek werd aangedrongen op regelingen die de salariëring van topbestuurders van woningcorporaties aan banden zou leggen. Door de private rechtsvorm van woningcorporaties kan de overheid de hoogte echter niet bepalen van salarissen van bestuurders van een woningstichting. Dit is voorbehouden aan de interne toezichthouders, die bij woningcorporaties Raad van commissarissen heet of Raad van toezicht. De kritiek richtte zich dan ook al snel op de leden van de Raad van Commissarissen van Vestia, die dit salaris hadden vastgesteld.

Wettelijke norm

De aanhoudende discussie over de beloning van bestuurders van woningcorporaties in het algemeen, en die van Erik Staal in het bijzonder, leidde in 2010 tot de instelling van een Sectorbrede beloningscode bestuurders woningcorporaties. Nieuwe arbeidsovereenkomsten met bestuurders van woningcorporaties moeten sindsdien conform deze beloningscode worden afgesloten, waarbij het salaris nooit hoger mag zijn dan circa 190.000 euro (2011). Het is echter een vorm van zelfregulering van de sector, waarmee de behoefte vanuit politiek Den Haag niet werd weggenomen om een dwingende wettelijke norm vast te stellen. Daarom diende Minister van Binnenlandse Zaken Piet Hein Donner in april 2010 een voorstel in voor de Wet normering uit publieke middelen gefinancierde beloning topfunctionarissen. Hierin wordt voorgesteld om deze wet ook toe te passen op bestuurders van woningcorporaties. Zij zouden onder het strengste regime moeten gaan vallen, waarbij de minister de beloningssystematiek vaststelt en het maximumsalaris niet meer mag zijn dan 130 procent van dat van een minister. Totdat de wet wordt goedgekeurd door het parlement, is alleen de beloningscode nog maar van toepassing.

Aftreden

Staal trad af nadat eind januari 2012 door een publicatie in het Financieele Dagblad in de openbaarheid was gekomen dat Vestia in de maanden daarvoor in grote financiële problemen was geraakt. De problemen werden veroorzaakt door grote tegenvallers met derivaten rond het rente- en valutamanagement bij de Treasury van Vestia. Vestia had er niet op gerekend dat de lange rentes langdurig laag zouden blijven. Staal werd verantwoordelijk gehouden voor de gevolgen.

Hij werd vervangen door twee interim-bestuurders, Gerard Erents als bestuursvoorzitter en verantwoordelijke voor de financiële zaken en Jacques Thielen die de portefeuille volkshuisvesting ging beheren. Over de salariëring van de twee opvolgers van Erik Staal werden door Vestia bij hun aanstelling geen mededelingen gedaan.

Pensioenvoorziening

Bij de afwikkeling van het vertrek van Staal bleek begin maart 2012 dat Vestia hem een bedrag van 3,5 miljoen euro moest uitkeren, naar verluidt vanwege schriftelijke afspraken die tussen de raad van commissarissen en Staal waren gemaakt over zijn pensioenrechten. Er ontstond grote maatschappelijke verontwaardiging. Termen als zelfverrijking en graaier doken in de media op bij berichten over deze uitkering. Deze regeling werd in de Tweede Kamer unaniem veroordeeld. Berichten over de bouw van een dure villa op Bonaire door Staal droegen nog bij aan de verontwaardiging.

Niet duidelijk was wanneer en met welke commissarissen deze pensioenafspraken zouden zijn gemaakt. Nieuwe bestuurders van Vestia gaven kort na hun aanstelling in februari 2012 opdracht tot een onderzoek door forensische accountants dit vanwege twijfel over de rechtmatigheid van deze afspraken. Ook wil men laten uitzoeken of er economische en financiële delicten bij Vestia zijn gepleegd.

Vermeend lidmaatschap PvdA

De Partij voor de Vrijheid en diverse media beweerden in deze periode dat Erik Staal lid zou zijn van de Partij van de Arbeid, maar in een debat in de Tweede Kamer verklaarde PvdA-kamerlid en -woordvoerder Volkshuisvesting Jacques Monasch dat Staal geen lid was van deze politieke partij en er ook nooit lid van was geweest.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: