Glenn Gould

Glenn Herbert Gould (Toronto, 25 september 1932 – Toronto, 4 oktober 1982) was een Canadees pianist die vooral faam verwierf door zijn Bachvertolkingen.

Leven

Gould kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn moeder, die pianolerares was. Vanaf zijn tiende kreeg hij les aan het Royal Conservatory of Music in Toronto. Zijn eerste publieke optreden gaf hij in 1945 en zijn eerste radiorecital in 1950. In 1955 tekende hij een contract bij CBS en bracht zijn eerste opname uit, een uitvoering van Bachs Goldbergvariaties. Deze opname werd een enorm succes, bezorgde hem internationale faam en maakte deze variaties bekend bij een ruim publiek. In 1957 maakte Gould een eerste tournee door Europa en de Sovjet-Unie, waar hij, ondanks het geestelijke klimaat van de Koude Oorlog, met enthousiasme werd begroet door critici en publiek. Op 10 april 1964 gaf hij zijn laatste concert, waarna hij onverwacht volledig ophield met openbare optredens en zich enkel nog wijdde aan studio-opnames.Dat onverwacht gold overigens meer voor het publiek dan voor hem zelf; al tien jaar lang had hij naar dit moment uitgekeken om een einde te maken aan de schijnvertoningen, zoals hij die concerten beschouwde. Bij dat laatste optreden in Boston speelde hij o.a. Bachs Die Kunst der Fuge, het werk dat hem het meest aan het hart lag. Daarnaast heeft hij ook geschreven, radio- en televisie-uitzendingen verzorgd en een weinig gecomponeerd. Glenn Gould stierf in 1982 aan de gevolgen van een beroerte.

Gould als pianist

Gould verwierf vooral bekendheid door zijn vertolkingen van het klavierwerk van Johann Sebastian Bach, dat hij meestal op de piano uitvoerde, hoewel het voor klavecimbel is geschreven. Ook van andere componisten zette hij werken op plaat, hoewel hij vaak ongewone opinies koesterde over de waarde van hun werk. Zo verwierp hij romantische componisten als Chopin en Schubert, en over Mozart merkte hij op dat deze eerder te laat dan te vroeg was gestorven.

Goulds pianospel valt op door een enorme virtuositeit, een grote nauwkeurigheid en een zeer eigenzinnige interpretatie, waarin vaak ongebruikelijk hoge tempi worden aangehouden. De trage bewegingen daarentegen worden soms hypnotisch langzaam gespeeld. Het sostenutopedaal wordt slechts spaarzaam gebruikt. Zijn manier van spelen maakt de muziek zeer transparant: de luisteraar kan de verschillende stemmen goed onderscheiden. Hij slaagt erin als geen ander om van de piano een geschikt instrument te maken voor de werken van Johann Sebastian Bach. Zijn manier van spelen geeft de scherpte van de aanslag die je kan verwachten bij een klavecimbel. Het timbre van de piano zorgt er dan weer voor dat de muziek draaglijk blijft om te luisteren, omdat een klavecimbel vandaag de dag als een moeilijke klank wordt ervaren. Zijn vleugel was in samenwerking met Steinway speciaal aan zijn wensen aangepast.

De opname van de Goldbergvariaties in 1955 was de start van een revolutie in het spelen van Bach en meer in het algemeen de barokmuziek. Gould blies het stof van de partituur en maakte van de Variaties een vitaal en ritmisch geprononceerd stuk muziek. Hij slaagt erin alle stemmen en structuren duidelijk aan bod te laten komen.

Daarnaast was hij tamelijk excentriek in het dagelijks leven en in zijn manier van spelen: helemaal krom zittend over het klavier gebogen en vaak hoorbaar meeneuriënd met de muziek. Hij had zelfs een aangepaste stoel waardoor hij opvallend laag bij de toetsen zat. Dit doet denken aan de wijze waarop men een klavecimbel bespeelt, voorovergebogen om de klank beter te kunnen horen bij het oefenen. Ook liet hij vaak de klep van de toetsen verwijderen, om zijn handen (die hij dan in handschoenen zonder 'vingertopjes' had ingepakt) meer ruimte te geven tijdens het spelen.

Zijn plaatopnames zijn nog steeds algemeen verkrijgbaar en blijven controversieel; lang niet iedereen vindt ze mooi, maar weinigen zullen ontkennen dat Gould een muzikaal genie was. Hij behoort tot de beste vertolkers van werken uit de barok en van Johann Sebastian Bach.