Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Selene: verschil tussen versies
(link enz) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox Griekse mythologie | |||
| naam = Selene | |||
| andere namen = Phoibe | |||
| Grieks = Σελήνη | |||
| geslacht = V | |||
| functie = [[maan]]godin | |||
| type = [[Titaan (mythologie)|Titanide]] | |||
| Romeins = Luna | |||
| vader = [[Hyperion]] | |||
| moeder = [[Theia]] | |||
| ouder = | |||
| broers en zussen=[[Helios]], [[Eos (mythologie)|Eos]] | |||
| gehuwd met = | |||
| partners = [[Endymion]] • [[Zeus]] | |||
| kinderen = | |||
}} | |||
[[Afbeelding:Pergamonmuseum - Antikensammlung - Pergamonaltar 31.JPG|thumb|280px|Selene op een Fries van het [[Pergamon-altaar]] in het [[Pergamonmuseum]]]] | [[Afbeelding:Pergamonmuseum - Antikensammlung - Pergamonaltar 31.JPG|thumb|280px|Selene op een Fries van het [[Pergamon-altaar]] in het [[Pergamonmuseum]]]] | ||
'''Selene''' ( | '''Selene''' ({{Grieks|Σελήνη}}) is een maangodin in de [[Griekse mythologie]]. | ||
== Context == | == Context == | ||
Selene (als personificatie van de [[maan]], poëtisch ook dikwijls {{Grieks|Μήνη}} ''Mene''; bij de [[Romeinse rijk|Romeinen]] [[Luna]]), de [[godin]] van de maan, volgens [[Hesiodos]] dochter van [[Hyperion]] en [[Theia]], zus van [[Helios]] en [[Eos (mythologie)|Eos]], ook [[Phoibe (bijnaam)|Phoibe]] genoemd, wordt later vaak geïdentificeerd met de [[maangodin]] [[Artemis]] (Diana), de eeuwige maagd, omdat de [[maan]] volgens de Grieken een vrouwelijk en maagdelijk symbool was. Ook met [[Persephone (mythologie)|Persephone]] werd ze soms geïdentificeerd. | Selene (als personificatie van de [[maan]], poëtisch ook dikwijls {{Grieks|Μήνη}} ''Mene''; bij de [[Romeinse rijk|Romeinen]] [[Luna]]), de [[godin]] van de maan, volgens [[Hesiodos]] dochter van [[Hyperion]] en [[Theia]], zus van [[Helios]] en [[Eos (mythologie)|Eos]], ook [[Phoibe (bijnaam)|Phoibe]] genoemd, wordt later vaak geïdentificeerd met de [[maangodin]] [[Artemis]] (Diana), de eeuwige maagd, omdat de [[maan]] volgens de Grieken een vrouwelijk en maagdelijk symbool was. Ook met [[Persephone (mythologie)|Persephone]] werd ze soms geïdentificeerd. | ||
Er zijn weinig mythen waarin ze voorkomt. Ze staat vooral bekend om haar liefde voor de | Er zijn weinig mythen waarin ze voorkomt. Ze staat vooral bekend om haar liefde voor de [[Endymion (mythologie)|Endymion]], die uiteindelijk ook een god werd. Endymion wordt beschreven als een knappe herder, jager en astronoom in [[Karië]] (Klein-Azië)<ref>[[Ovidius]], [[Heroides]] xviii.61-65</ref> of als de koning van [[Elis]] op de [[Peloponnesos]].<ref>[[Pausanias]], ''Beschrijving van Griekenland'' 5.1.3-4; ''Bibliotheek van Apollodoros'' 1.7.5-6</ref> Zijn ouders zijn [[Aethlios]]<ref>[[Hyginus Mythographus]] ''Fabulae'' 271</ref> (volgens enkele bronnen ook [[Zeus]]<ref>Robert von Ranke-Graves, ''Griechische Mythologie'', K. 64. Rowohlt Verlag, Reinbek bei Hamburg, 2007.</ref>) en [[Kalyke]]. | ||
== Verwantschap == | == Verwantschap == | ||
| Regel 11: | Regel 28: | ||
Als haar ouders worden ook [[Helios]] of [[Passas]] en de [[Euryphaessa]], „de veruit lichtende”, een andere naam voor Theia, vermeld. | Als haar ouders worden ook [[Helios]] of [[Passas]] en de [[Euryphaessa]], „de veruit lichtende”, een andere naam voor Theia, vermeld. | ||
Selene kreeg kinderen met [[Zeus]]: [[Pandia (mythologie)|Pandia]] en [[Herse (mythologie)|Herse]] („dauw”) | Selene kreeg kinderen met [[Zeus]]: [[Pandia (mythologie)|Pandia]] en [[Herse (mythologie)|Herse]] („dauw”). Selene raakt verliefd op [[Endymion (mythologie)|Endymion]], de koning van Elis. Omdat hij sterfelijk is, zorgt ze ervoor dat hij in een grot op de berg Latmos in Caria met de hulp van Zeus in een diepe slaap wordt gebracht om op die manier zijn leven praktisch eindeloos te verlengen. Elke nacht komt ze bij hem in de grot en verwekt in totaal vijftig dochters bij hem. Endymions nakomelingen als koning van Elis zijn de zonen Aitolos, Paion en Epeios en een dochter genaamd Eurykyda. Om zijn opvolger voor de troon van Elis te bepalen, laat hij zijn drie zonen deelnemen aan een race, waaruit Epeios als winnaar naar voren komt. | ||
Volgens een verhaal slaapt de koning van Elis nog steeds, omdat Selene zachte kussen meer waardeerde dan een vruchtbare passie. Er wordt een samenhang gezien tussen het getal 50 en de 50 maanden tussen twee [[Olympische Spelen]]. Dat Selene vijftig dochters heeft bij Endymion wijst erop dat zij haar eigen maanpriesteressen baart, die actief zijn in een gemeenschap van vijftig maagden. Dit aantal komt ool overeen met het aantal maanmaanden in een half ’Groot Jaar’ dat in totaal acht zonnejaren omvatte. | |||
Volgens een ander verhaal | Volgens een ander verhaal verleidde de [[wellust]]ige [[Pan (mythologie)|Pan]] haar, verkleed in een mooie witte pels, in het bos. | ||
Op wens van [[Hera]] zou zij de [[Nemeïsche leeuw]] | Op wens van [[Hera]] zou zij de [[Nemeïsche leeuw]] gecreëerd hebben, die [[Herakles]] in zijn eerste werk moest stropen. | ||
== Voorstelling == | == Voorstelling == | ||
[[Afbeelding:Altar Selene Louvre Ma508.jpg|thumb|Selene met [[Hesperos]] en [[Venus (planeet)|Phosphoros]] op een altaar in het [[Louvre]]]] | [[Afbeelding:Altar Selene Louvre Ma508.jpg|thumb|Selene met [[Hesperos]] en [[Venus (planeet)|Phosphoros]] op een altaar in het [[Louvre]]]] | ||
Selene wordt voorgesteld met versluierd achterhoofd, een halve maan boven het voorhoofd en een fakkel in de hand, terwijl ze op paarden of koeien rijdt, of in een tweespan rijdt; in het Endymionreliëfs zweeft ze naar haar lieveling naar beneden, en zo ook in enkele standbeelden ([[ | Selene wordt voorgesteld met versluierd achterhoofd, een halve maan boven het voorhoofd en een fakkel in de hand, terwijl ze op paarden of koeien rijdt, of in een tweespan rijdt; in het Endymionreliëfs zweeft ze naar haar lieveling naar beneden, en zo ook in enkele standbeelden ([[Vaticaanstad|Vaticaan]]). | ||
Men ziet haar, omgeven door andere godheden, op een altaar in het [[Louvre]], waar zij voor zich de ondergaande [[Hesperos]] (avondster), en achter zich de [[Venus (planeet)|Phosphoros]] (morgenster) heeft. Onder haar | Men ziet haar, omgeven door andere godheden, op een altaar in het [[Louvre]], waar zij voor zich de ondergaande [[Hesperos]] (avondster), en achter zich de [[Venus (planeet)|Phosphoros]] (morgenster) heeft. Onder haar bevindt zich het masker van [[Oceanus]] (Okeanos), de wereldstroom, waaruit zij opduikt. | ||
== Stamboom van de Titanen == | == Stamboom van de Titanen == | ||
| Regel 41: | Regel 60: | ||
== Lectuur == | == Lectuur == | ||
* | * ''Meyers Konversationslexikon'', vierde oplage, 1888/89 | ||
* {{Aut|Karl Kerényi}}, ''Die Mythologie der Griechen — Die Götter- und Menschheitsgeschichten''. dtv, ISBN 3-423-30030-2 | * {{Aut|Karl Kerényi}}, ''Die Mythologie der Griechen — Die Götter- und Menschheitsgeschichten''. dtv, ISBN 3-423-30030-2 | ||
* {{Aut|Michael Grant, John Hazel}}, ''Lexikon der antiken Mythen und Gestalten''. dtv, ISBN 3-423-32508-9 | * {{Aut|Michael Grant, John Hazel}}, ''Lexikon der antiken Mythen und Gestalten''. dtv, ISBN 3-423-32508-9 | ||
| Regel 52: | Regel 71: | ||
== Weblinks == | == Weblinks == | ||
{{de}}[http://www.die-goetter.de/mondgoettin-selene Selene, die ursprüngliche Mondgöttin der Griechen] | *{{de}}[http://www.die-goetter.de/mondgoettin-selene Selene, die ursprüngliche Mondgöttin der Griechen] | ||
{{en}}[http://www.theoi.com/Titan/Selene.html Theoi.com: Selene] naar het Engels vertaalse passages uit Griekse teksten | *{{en}}[http://www.theoi.com/Titan/Selene.html Theoi.com: Selene] naar het Engels vertaalse passages uit Griekse teksten | ||
{{Commonscat|Selene}} | {{Commonscat|Selene}} | ||
| Regel 59: | Regel 78: | ||
[[Categorie:Griekse mythologie]] | [[Categorie:Griekse mythologie]] | ||
[[Categorie:Maanverering]] | [[Categorie:Maanverering]] | ||
{{kiem}} | |||
Huidige versie van 16 nov 2022 om 15:08
| Selene | ||
| Identificatie | ||
| Naam | Selene | |
| Phoibe | ||
| Grieks | Σελήνη | |
| Functie | maangodin | |
| Type | Titanide | |
| vgl. Romeinse godin | Luna | |
| Verwantschap | ||
| Vader | Hyperion | |
| Moeder | Theia | |
| Broers en zussen | Helios, Eos | |
| Partner(s) | Endymion • Zeus | |
Selene (Σελήνη) is een maangodin in de Griekse mythologie.
Context
Selene (als personificatie van de maan, poëtisch ook dikwijls Μήνη Mene; bij de Romeinen Luna), de godin van de maan, volgens Hesiodos dochter van Hyperion en Theia, zus van Helios en Eos, ook Phoibe genoemd, wordt later vaak geïdentificeerd met de maangodin Artemis (Diana), de eeuwige maagd, omdat de maan volgens de Grieken een vrouwelijk en maagdelijk symbool was. Ook met Persephone werd ze soms geïdentificeerd.
Er zijn weinig mythen waarin ze voorkomt. Ze staat vooral bekend om haar liefde voor de Endymion, die uiteindelijk ook een god werd. Endymion wordt beschreven als een knappe herder, jager en astronoom in Karië (Klein-Azië)[1] of als de koning van Elis op de Peloponnesos.[2] Zijn ouders zijn Aethlios[3] (volgens enkele bronnen ook Zeus[4]) en Kalyke.
Verwantschap
Als haar ouders worden ook Helios of Passas en de Euryphaessa, „de veruit lichtende”, een andere naam voor Theia, vermeld.
Selene kreeg kinderen met Zeus: Pandia en Herse („dauw”). Selene raakt verliefd op Endymion, de koning van Elis. Omdat hij sterfelijk is, zorgt ze ervoor dat hij in een grot op de berg Latmos in Caria met de hulp van Zeus in een diepe slaap wordt gebracht om op die manier zijn leven praktisch eindeloos te verlengen. Elke nacht komt ze bij hem in de grot en verwekt in totaal vijftig dochters bij hem. Endymions nakomelingen als koning van Elis zijn de zonen Aitolos, Paion en Epeios en een dochter genaamd Eurykyda. Om zijn opvolger voor de troon van Elis te bepalen, laat hij zijn drie zonen deelnemen aan een race, waaruit Epeios als winnaar naar voren komt.
Volgens een verhaal slaapt de koning van Elis nog steeds, omdat Selene zachte kussen meer waardeerde dan een vruchtbare passie. Er wordt een samenhang gezien tussen het getal 50 en de 50 maanden tussen twee Olympische Spelen. Dat Selene vijftig dochters heeft bij Endymion wijst erop dat zij haar eigen maanpriesteressen baart, die actief zijn in een gemeenschap van vijftig maagden. Dit aantal komt ool overeen met het aantal maanmaanden in een half ’Groot Jaar’ dat in totaal acht zonnejaren omvatte.
Volgens een ander verhaal verleidde de wellustige Pan haar, verkleed in een mooie witte pels, in het bos.
Op wens van Hera zou zij de Nemeïsche leeuw gecreëerd hebben, die Herakles in zijn eerste werk moest stropen.
Voorstelling
Selene wordt voorgesteld met versluierd achterhoofd, een halve maan boven het voorhoofd en een fakkel in de hand, terwijl ze op paarden of koeien rijdt, of in een tweespan rijdt; in het Endymionreliëfs zweeft ze naar haar lieveling naar beneden, en zo ook in enkele standbeelden (Vaticaan).
Men ziet haar, omgeven door andere godheden, op een altaar in het Louvre, waar zij voor zich de ondergaande Hesperos (avondster), en achter zich de Phosphoros (morgenster) heeft. Onder haar bevindt zich het masker van Oceanus (Okeanos), de wereldstroom, waaruit zij opduikt.
Stamboom van de Titanen
| Uranos | ← | Gaia | ← | Chaos | |||||||||||||||||||||||||||||
| Godengeslacht | van de Titanen | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hyperion | Theia | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Selene | Eos | Helios | |||||||||||||||||||||||||||||||
Chemie
Het chemische element selenium is naar Selene genoemd.
Lectuur
- Meyers Konversationslexikon, vierde oplage, 1888/89
- Karl Kerényi, Die Mythologie der Griechen — Die Götter- und Menschheitsgeschichten. dtv, ISBN 3-423-30030-2
- Michael Grant, John Hazel, Lexikon der antiken Mythen und Gestalten. dtv, ISBN 3-423-32508-9
- Robert von Ranke-Graves,: Griechische Mythologie - Quellen und Deutung. rororo, ISBN 3-499-55404-6
- Karl Otfried Müller, Handbuch der Archäologie (derde oplage, p. 647 ff.).
Zie ook
Weblinks
- (de) Selene, die ursprüngliche Mondgöttin der Griechen
- (en) Theoi.com: Selene naar het Engels vertaalse passages uit Griekse teksten
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Selene op Wikimedia Commons.