Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

S.H. de Roos: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=S.H._de_Roos&oldid=2257888 -1- 194.104.95.7 24 okt 2005)
 
(aanvullingen en aanpassingen)
 
(6 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
* Velen die de Zaanse Schans bezocht hebben, zullen zich het karakteristieke huis herinneren, waarin Galerie aan ’t Glop gevestigd is, vlak naast de aanlegsteiger van de rondvaartboten.
{{Infobox kunstenaar
| naam          = S.H. de Roos
| afbeelding    = SHdeRoos1910.jpg
| onderschrift  = Sjoerd de Roos (1910)
| volledige naam = Sjoerd Hendrik de Roos
| bijnaam        =
| geboren        = [[Drachten]], [[14 september]] [[1877]]
| overleden      = [[Haarlem]], [[3 april]] [[1962]]
| beroep        = ontwerper
| jaren-actief  =
| stijl          =
| bekende-werken =
| RKD            = 68085
| imdb          =
| allmusic      =
| signatuur      =
| website        =
}}
'''Sjoerd Hendrik de Roos''', hij duidde zichzelf aan als ''S.H. de Roos'' ([[Drachten]], [[14 september]] [[1877]] - [[Haarlem (hoofdbetekenis)|Haarlem]], [[3 april]] [[1962]]) was een Nederlands [[letter]]ontwerper, [[boekbandontwerper]] en [[kunstenaar]]. De [[bibliofiele uitgeverij]] [[Stichting De Roos]] is naar hem vernoemd.


Aansluitend op de galerie is het woongedeelte gesitueerd in de vorm van het
== Leven en werk ==
zgn. tussenhuis met daarachter het pittoreske Zaanse theehuis aan de waterkant.
Vanuit Drachten, waar zijn vader [[Schoenmaker (beroep)|schoenmaker]] was, verhuisde hij op jonge leeftijd naar [[Amsterdam (hoofdbetekenis)|Amsterdam]]. Daar volgde hij van 1889 tot 1891 een opleiding tot [[lithograaf]]. Aansluitend studeerde hij van 1892 tot 1895 aan de [[Teekenschool voor Kunstambachten]] en van [[1895]] tot [[1898]] aan de [[Rijksacademie voor Beeldende Kunsten]].  


Weinigen weten dat tussenhuis en theehuis een replica zijn van een woning in Krommenie; het voorhuis (de galerie dus) is een gerestaureerd boekwinkeltje uit de Oostzijde in Zaandam.
In 1907 trad hij in dienst van [[Lettergieterij]] ''Amsterdam'' voorheen [[N. Tetterode]], waar hij volledig tot ontplooiing kwam. Hij werkte daar tot in 1941 en werd opgevolgd door [[Dick Dooijes]].  


Het voorbeeld in Krommenie bestond uit een voorhuis,een tussenhuis (uit 1703) en een theehuis (uit 1710) en was gevestigd op Noorderhoofdstraat 92, 94 en 96, en aldaar bekend als Huize Inverdan.
In 1912 ontwierp hij, als eerste Nederlander in 150 jaar, een nieuwe drukletter, namelijk de ''[[Hollandsche Mediæval]]''. In totaal heeft hij twaalf drukletters ontworpen, waarvan de ''Hollandsche Mediæval'', de ''[[Egmont (lettertype)|Egmont]]'' (1932), de ''[[Libra (lettertype)|Libra]]'' (1938) en de ''De Roos Romein & Cursief'' (1947) de meest succesvolle waren.


Eind zestiger jaren was besloten de 3 apart bewoonde huizen te demonteren, restaureren en weer op te bouwen op de Zaanse Schans. Helaas bleek het geheel
Zijn ervaring als [[Typografie|typograaf]] uitte zich ook in het ontwerp van een [[postzegel]] die deel uit ging maken van een serie van vier die in 1923 verscheen naar aanleiding van een door de [[PTT (Nederland)|PTT]] uitgeschreven prijsvraag. De Roos was, als een van de prijswinnaars, verantwoordelijk voor het ontwerp met een posthoorn en een groot uitgevoerd waardecijfer.
technisch in zulk een slechte staat te zijn, dat besloten werd tot bouwen van een (gedeeltelijke) replica op de Schans.


De huizen in Krommenie werden gekocht door iemand die met pensioen was en daardoor de tijd had de huizen ter plekke eigenhandig te restaureren en geschikt te maken als één behuizing.
De Roos werd in zijn jonge jaren geïnspireerd door de [[Arts and Crafts]]-beweging, waarbij kunst en ambachtelijkheid elkaar aanvulden. Een mooi voorbeeld daarvan is de door hem verzorgde uitgave van ''Kunst en maatschappij'' (1903) van [[William Morris (schrijver)|William Morris]]. Als aanhanger van [[Ferdinand Domela Nieuwenhuis]] probeerde hij ook het ideaal van [[Kunst aan het Volk]] te verwezenlijken.


* Er is fotomateriaal beschikbaar van Huize Inverdan, gemaakt tijdens en na de restauratie, evenals van de galerie op de Zaanse Schans, na gereedkomen.
Archiefmateriaal van De Roos wordt beheerd in de [[Universiteitsbibliotheek van Amsterdam|Bibliotheek]] van de [[Universiteit van Amsterdam]] (waar ook de door De Roos opgebouwde Collectie Tetterode berust) en in de [[Stadsbibliotheek Haarlem]]. Het [[Rijksmuseum Amsterdam]], het [[Frans Hals Museum]] in Haarlem en het [[Museum Smallingerland]] in [[Drachten]] hebben vrij werk van De Roos in hun collectie.
Zie bijgaande prints van de website van het Stadsarchief.


* Tijdens mijn bezoek vorig voorjaar, aan een expositie van het werk van de ontwerper/ kunstenaar S.H. de Roos in Museum Smallingerland in Drachten, viel mij een schilderij op met als titel ‘Huis in Krommenie- 1905’.
De Roos woonde onder meer in [[Krommenie]], Amsterdam, [[Hilversum]] en Haarlem. Door zijn zuster [[Anni de Roos|Anni]] was hij zwager van de beeldhouwer [[John Rädecker]] en de filosoof [[Tobie Goedewaagen]].


Snel herkende ik het afgebeelde erf en de woning waarin mijn grootouders gewoond hadden.
Ter gelegenheid van de 65e verjaardag van De Roos op 24 september 1942 werd een map samengesteld met negen druksels, verschenen met medewerking van onder anderen [[Dick Dooijes]], [[Charles Nypels]], [[Gerrit Willem Ovink|G.W. Ovink]], S.H. de Roos en [[A.A.M. Stols]].
Eerst in het voorhuis, van eind dertiger jaren tot 1942/ ’43, daarna in het theehuis.


Uit voorlopige naspeuringen is gebleken, dat er geen foto’s beschikbaar zijn van vóór de restauratie. Als zodanig is het schilderij met recht ‘Zaans Erfgoed’.
Ter ere van De Roos' werk werd de bibliofiele [[Stichting De Roos]], opgericht in juni 1945 door boekhandelaar [[Chris Leeflang]], typograaf [[Charles Nypels]] en [[ex-libris]]-verzamelaar [[G.M. van Wees]], naar hem genoemd.
<gallery>
Bestand:Postzegel 1923 2-4 cent.jpg|Postzegels (1923)
Bestand:Postzegel NL 1943 nr404.jpg|Postzegel (1943)
</gallery>


Vraag was; wàt deed S.H. de Roos in Krommenie?
=== De Heuvelpers ===
In 1927 startte De Roos met zijn eigen [[private press]] die hij ''De Heuvelpers'' noemde. Als eerste verscheen de ''Aankondiging van de Heuvelpers te Hilversum'' (niet gedrukt op zijn eigen pers). Volgens diens zeggen was de internationale antiquaar [[Menno Hertzberger]] de initiatiefnemer, die ook voor de distributie van de uitgaven zorgde; geldschieter was de bibliofiel en bankdirecteur bij [[Lippmann, Rosenthal & Co. (Sarphatistraat)|Lippmann, Rosenthal & Co.]] Paul May (1868-1940) die [[Nederlandse gulden|fl.]] 10.000 ter beschikking stelde voor onder andere de aanschaf van de handpers; in 1927 werd een contract gesloten dat op 31 december 1931 zou aflopen maar verlengd kon worden, hetgeen vanwege financiële problemen tegen het aflopen ervan niet gebeurde. De Roos zou voor zijn pers de letter ''De Meidoorn'' ontwerpen. Geen enkele van zijn echte uitgaven was een Nederlandstalige; behalve van de Latijnse tekst verschenen aankondigingen van verschijnen in de betreffende talen, Duits, Engels en Frans; de pers was, mogelijk mede door Hertzberger, georiënteerd op een internationale clientèle. Hij drukte, dat wil zeggen met name Arie Benschop en zijn zoon Sjoerd de Roos jr. (hij achtte zichzelf niet bekwaam genoeg voor het handdrukwerk), in totaal vier uitgaven op zijn pers, naast in 1929 nog een catalogus van verschenen uitgaven, en als laatste een gelegenheidsplano, alle verschenen te Hilversum:
*Hij was mij bekend als typografisch vormgever en letterontwerper met grote reputatie in binnen- en buitenland. Uit de expositie bleek dat hij van 1903 tot in 1907 gewerkt heeft als ontwerper bij Blikfabriek Verver (later deel van Verblifa) te Krommenie.
*''Aankondiging van de Heuvelpers te Hilversum'', 1927.
Pas getrouwd, had hij om financiële redenen zijn geliefde werk bij ‘Het Binnenhuis’, een architectencollectief, moeten verwisselen voor het meer prozaïsche ontwerpen van o.a. sigaren- en koekblikjes.
*Heinrich Heine, ''Die Nordsee''. 1928 [125 exemplaren].
In 1907 trad hij in dienst van Lettergieterij Amsterdam v/h Tetterode, waar hij volledig tot ontplooiing is gekomen en daar werkte tot in 1941.
*Benedictus de Spinoza, ''Tractatus politicus''. 1928 [125 exemplaren].
*Dante Gabriel Rossetti, ''Hand and soul''. 1929 [125 exemplaren].
*''Heuvelpers''. [1929].
*Eugène Fromentin, ''Les maîtres d'autrefois''. 1931 [125 exemplaren].
* S.H. de Roos, ''Aan J.G. Veldheer bij zijn vertrek uit ons land''. 1931 [plano].


*Daar het fabrieksterrein van Verwer grensde aan de sloot, waar zich aan de overkant het erfje met de 3 woningen bevond, is hij mogelijk daar geïnspireerd geraakt om dit karakteristieke beeld vast te leggen.
=== Lettertypen van S.H. de Roos ===
* Bilderdijk-Initialen (1907-1909)
* Hollandsche Ornamenten (1908)
* Dierenriemteekens (1908)
* Nieuw Javaansch (1908-1909)
* Hollandsche Mediæeval (1912)
** Hollandsche Mediæeval Cursief (1913)
** Hollandsche Halfvette Mediæeval (1913)
** Smalle Halfvette Hollandsche Mediæeval (1914)
** Hollandsche Mediæeval Initialen (1914)
** Hollandsche Mediæeval Sierinitialen (1915)
* Zilvertype (1915): lettertype op corps 15 punt Didot ontworpen voor [[Jean François van Royen]], de algemeen secretaris van de Nederlandsche Posterijen. De letter was bedoeld om moderne teksten te drukken voor de "private press" ''[[De Zilverdistel]]''. De Roos ontwierp ook het embleem voor ''De Zilverdistel''.
* Ella Cursief (1916)
* Erasmus-mediæeval (1923)
** Erasmus-mediaeval Cursief (1924)
** Erasmus Initialen
* Grotius (1925)
* Meidoorn (1927): letter van De Roos, die hij voor eigen gebruik ontwierp, zoals voor zijn "private press" De Heuvelpers. Deze pers bestond van 1927 tot 1935. Daarna werden matrijzen, punches en alle gegoten letters, totaal 500 kilo, verkocht aan Drukkerij J.F. Duwaer & Zonen te Amsterdam. Ook daar werd de letter slechts zeer spaarzaam gebruikt. Na de ontmanteling van drukkerij Duwaer, kwam het lettermateriaal in handen van een oud-voorzitter van stichting Drukwerk in de marge, Jan Keijser van de Avalon Pers. Af en toe kan de letter worden gebruikt door begunstigers van DIDM.
* Egmont (1933)
** Magere Egmont (1933)
** Magere Emont Cursief (1933)
** Egmont Cursief (1934)
** Open Egmont (1934)
** Vette Egmond (1934)
* Libra (1938): letter gebaseerd op de vroeg-middeleeuwse [[unciaal|uncialen]], deze letter kent geen hoofdletters, alles is "onderkast".
** Libra mager (1938)
* Simplex (1939): ook de Simplex is een unciaal, maar hier ontbreekt elke aanduiding van schreven.
** Halfvette Simplex (1941)
* De Roos Romein/cursief (1948)


*Het schilderij, uitgevoerd in gemengde technieken, toont een beeld dat iedere toeschouwer boeit, zoals ik heb ervaren.  
== Map van 24 september 1942, bevat 9 druksels ==
Het geheel straalt de sfeer uit van een Zaans erf uit vroeger tijden, op een lome zomerse zondagmiddag.
{{Uitklappen |achtergrond=#F5F5DC |titel= De map die ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de Roos op 24 september 1942 werd samengesteld. |afb= |align= |tekstgrootte=90% |inhoud=
Ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de Roos op 24 september 1942 werd een map samengesteld.
* medewerkers: [[Dick Dooijes]], [[Charles Nypels]], [[Gerrit Willem Ovink|Dr. G.W. Ovink]], S.H. de Roos, [[A.A.M. Stols]]


*Bijgaand treft u een ‘werkfoto’ aan ten oriëntatie. Ik beschik over aanvullende documentatie, op basis waarvan ik bij een afbeelding een artikel zou kunnen schrijven.
Deze map bevat 9 druksels:
Overigens, op het omslag zou het beeld van de foto ook niet misstaan… (zie bijlage)


Voorts kan ik mogelijk de beschikking krijgen over afbeeldingen van ontwerpen van blikbedrukkingen uit de tijd dat De Roos bij Verwer werkte.
** 1) Portretkrabbel door [[Dick Dooijes|Dick Dooyes]], ''Bijdragen ter eere van den vijf en zestigsten verjaardag van S.H. de Roos 14 September 1942'', oorlogsuitgave: K1163, Halcyon-formaat,  32*24 cm
Industrieel erfgoed dus.


*Het museum in Drachten heeft alle medewerking toegezegd en kan zelf het schilderij op Cd-rom zetten, met het oog op een eventuele reproductie.
** 2) [[Charles Nypels]], ''De Nederlandsche boekkunst en S.H. de Roos''. Gezet uit de Egmont-letter van S.H. de Roos en gedrukt bij de firma Boosten en Stols te Maastricht op Virgo papier vam G.H.Bührmann Papiergroothandel N.V. te Amsterdam. vouwblad van 4 pagina's. 27,3*17,5 cm


Tekst van Henk Borstlap (Heerenveen, 2005)
** 3) S.H. de Roos: ''In Memoriam Mr. J.F. van Royen''. Gezet uit de Erasmus Mediaeval van S.H. de Roos en gedrukt door Boosten en Stols te Maastricht op Haesbeek de Luxe en Vondel Zilergrijs van G.H. Bührmann's Papiergroothandel N.V. te Amsterdam. Foto van A, Digjan en cliché van L.Th. Boelaars & Zoon N.V., beide te 's-Gravenhage. Ongebonden, 3 vouwbladen, 24,3*16 cm
 
** 4) [[Gerrit Willem Ovink|Dr. G.W. Ovink]], ''De letters van S.H. De Roos'', gezet en gedrukt ter proefdrukkerij van de N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam" voorheen N. Tetterode, met de Hollandsche Mediaeval van S.H. de Roos op Hyacint-papier van G.H. Bührmann's Papiergroothandel N.V. te Amsterdam.
*** letterproef:
**** Hollandsche Mediaeval romein
**** Hollandsche Mediaeval cursief
**** Nieuw Javaansch
**** Ella-cursief
**** Erasmus Mediaeval romein
**** Erasmus Mediaeval cursief
**** Grotius
**** Magere Egmont
**** Egmont
**** Egmont cursief
**** Magere Libra
**** Libra normaal
**** Simplex
**** Zilvertype en Meidoorntype
*** Halcyon (9/10), 4 vouwbladen ineen. Halcyon-formaat 32*24 cm
 
** 5) [[A.A.M. Stols]], ''S.H. de Roos en zijn Heuvelpers'', 
*** 5 vouwbladen in omslag, 27,5*20,1 cm, geniet.
****Beginpagina van ''Tractatus Politicus''.
****''Groote Bijbelpagina''.
****Beginpagina van ''Les Maîtres s'Autrefois''.
****Openingspagina van ''Hand and Soul''.
****Titelregels en initialen voor de drukken der Heuvelpers.
****Vignet en titelregel voor de aankondiging en titelregel en initialen voor ''Tractatus Politicus''.
****Titel en initialen voor ''Die Nordzee''.
****Titel  en drie initialen voor ''Hand and Soul'', T voor notulen  K.v.K. Rotterdam en I voor ''Groote Bijbelpagina''.
****Titelregel en initialen voor Les Maitres d'Autrefois
****Colofon: Uit: ,,S.H. de Roos en zijn werk'' door A.A.M. Stols, een door de N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam'' uit te geven monografie. Gezet uit de Meidoorn-letter en voor Halcyon gedrukt door J.F. Duwaer en Zonen te Amsterdam op Beets, Astra en Saxonet vam G.H. Bührmann's Papiergroothandel te Amsterdam.
 
** 6) Dr. G.W. Ovink, ''Over eenige factoren in de ontwikkeling van de drukletter'', Halcyon 1942, Dit opstel werd naar aanwijzingen van den auteur gezet uit de Monotype Baskerville-letter en gedrukt door: Drukkerij J. van Boekhoven te Utrecht. Het papier is ,,Vondel" van N.V. G.H. Bührmann's Papiergroothandel te Amsterdam. 4 vouwbladen, 16 pagina's, geniet.
*** bevat een letterproef van de Meidoornletter, de beginpagia van Tractatus Politicus, Groote Bijbelpagina, beginpagina van Les Maîtres d'Autrefois, openingspagina van Hand and Soul, Titelregels
 
** 7) S.H. de Roos, ''Iets over de herleving onzer drukkunst, Bijdrage tot de feestbundel B. Modderman aangeboden op zijn zeventigste verjaardag 18 januari 1940'', Gezet, op aanwijzing van S.H. de Roos, met diens Erasmus Mediaeval door de Lettergieterij ,,Amsterdam, en gedrukt bij de N.V. drukkerij G,J, Thieme te Nijmegen op Banzay papier van G.M. Buührmann Papiergroothandel N.V., Amsterdam. Chiché's van L.Th. Boelaars & Zonen N.V., s's-Gravenhage. Bilderdijk-initiaal, ontworpen door S.H. de Roos (1907), der N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam" te Amsterdam. Halcyon, vouwbladen, 32*24 cm
 
** 8) S.H. de Roos, ''Lettriste par René-Louis Doyon'', La Haye, 1942, tekst in het Frans,  vouwblad, 27*20,7 cm,
 
*** Colophon: Cet article, orné de trois marques typographiques dessineés par S.H. de Roos pour ''La Connaisance'', a été composé en charactères Erasmus Médiaeval de S.H. de Roos et impromé sur les presses de imprimerie Trio S.A. à La Haye sur papier vélin Haesbeek des Papeteries G.H. Bührmann A.S. d'Amsterdam.
*** Colofon: Dit artikel is versierd met drie typografische tekens ontworpen door S.H. Roos voor ''La Connaisance'', is gezet met de Erasmus Mediaeval letter van S.H. de Roos en gedrukt op de drukpersen van N.V. Trio in Den Haag op Haesbeek perkamentpapier van G.H. Bührmann Papiergroothandel N.V. te Amsterdam.
 
** 9) A.A.M. Stols, ''De verzorger van het boek''.
***Colofon: Gezet uit de letter van Anton Jansen (17de eeuw) en gedrukt bij de Firma Boosten & Stols te Maastricht op Strachmore Fiesta papier van G.H. Bührmann Papiergroothandel N.V., Amsterdam. Halcyon, 3 vouwbladen, 32*24 cm<ref>Bron: Alle negen originelen in vol ornaat. Binnenkort inzichtbaar bij Museum Meermanno, Den Haag</ref>
}}
 
== Literatuur ==
* [[A.A.M. Stols]], ''Het werk van S.H. de Roos: een bijdrage tot de geschiedenis van de herleving der Nederlandsche boekdrukkunst'' (1942)
* A.A.M. Stols, ''S.H. de Roos en zijn heuvelpers'', [[Halcyon (literaire reeks)|Halcyon]] vol 3. nr 9/10, gedrukt door J.F. Duwaer & Zonen, Amsterdam (1942)
* Dick Dooijes, ''Sjoerd H. de Roos zoals ik mij hem herinner'' (1976)
* Dick Dooijes, ''Over de drukletterontwerpen van Sjoerd H. de Roos'', Bührmann-Ubbens Papier, Zutphen (1987)
* Sjoerd H. de Roos, ''Typografische geschriften 1907-1920'' (1989)
*[[Cees van Dijk (schrijver)|C. van Dijk]], ''Sjoerd H. de Roos. Vóór zijn letters hem beroemd maakten''. Oosterhesselen (1991)
* Mathieu Lommen, ''De grote vijf: S.H. de Roos, J.F. van Royen, J. van Krimpen, C. Nypels en A.A.M. Stols'' (1991)
* A.M. Hammacher, Jan P. Boterman, Paul Hefting, ''De zilvertype corps 15'', uitgeverij de Buitenkant, Amsterdam (1995)
* ''Dutch typefounders' specimens from the Library of the KVB and other collections in the Amsterdam University Library, with histories of the firms represented'' / written and ed. by John A. Lane & Mathieu Lommen (1998).
* Marijn Dulfer, Sari de Haan ... [et al.], ''typiScH de Roos: oeuvre-overzicht'' (2004)
* [[Paul van Capelleveen]], 'De Heuvelpers, 1926-1935', in: ''Het ideale boek. Honderd jaar private press in Nederland, 1910-2010''. Den Haag, 2010, p. 73-78.
 
== Externe links ==
* [https://web.archive.org/web/20051201205412/http://www.cultuurwijzer.nl/cultuurwijzer.nl/cultuurwijzer.nl/i000367.html Cultuurwijzer.nl] Over S.H. de Roos (gearchiveerd)
* Overzicht van veel werk van De Roos, met afbeeldingen: {{citeer web
| url = https://fokas.nl/2020/11/26/nieuwsbrief-928-s-h-de-roos/
| titel = Nieuwsbrief 928: S.H. de Roos
| datum = 2020
| website = Antiquariaat Fokas Holthuis
| archiefurl = https://web.archive.org/web/20230603105658/https://fokas.nl/2020/11/26/nieuwsbrief-928-s-h-de-roos/
| archiefdatum = 2023-06-03
| dodeurl =
}}
 
{{commonscat|Sjoerd Hendrik de Roos}}
{{Appendix}}
{{authority control|TYPE=p|GND=138063052|LCCN=n81112144|VIAF=95715179|Wikidata=Q1976466}}
 
{{DEFAULTSORT:Roos, S.H. de}}
[[Categorie:Nederlands boekbandontwerper]]
[[Categorie:Nederlands letterontwerper]]
[[Categorie:Nederlands lithograaf]]
[[Categorie:Ontwerper van Nederlandse postzegels]]

Huidige versie van 18 nov 2024 om 11:47

S.H. de Roos
Sjoerd de Roos (1910)
Sjoerd de Roos (1910)
Persoonsgegevens
Volledige naam Sjoerd Hendrik de Roos
Geboren Drachten, 14 september 1877
Overleden Haarlem, 3 april 1962
Beroep(en) ontwerper
Informatie over S.H. de Roos bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
rel=nofollow

Sjoerd Hendrik de Roos, hij duidde zichzelf aan als S.H. de Roos (Drachten, 14 september 1877 - Haarlem, 3 april 1962) was een Nederlands letterontwerper, boekbandontwerper en kunstenaar. De bibliofiele uitgeverij Stichting De Roos is naar hem vernoemd.

Leven en werk

Vanuit Drachten, waar zijn vader schoenmaker was, verhuisde hij op jonge leeftijd naar Amsterdam. Daar volgde hij van 1889 tot 1891 een opleiding tot lithograaf. Aansluitend studeerde hij van 1892 tot 1895 aan de Teekenschool voor Kunstambachten en van 1895 tot 1898 aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten.

In 1907 trad hij in dienst van Lettergieterij Amsterdam voorheen N. Tetterode, waar hij volledig tot ontplooiing kwam. Hij werkte daar tot in 1941 en werd opgevolgd door Dick Dooijes.

In 1912 ontwierp hij, als eerste Nederlander in 150 jaar, een nieuwe drukletter, namelijk de Hollandsche Mediæval. In totaal heeft hij twaalf drukletters ontworpen, waarvan de Hollandsche Mediæval, de Egmont (1932), de Libra (1938) en de De Roos Romein & Cursief (1947) de meest succesvolle waren.

Zijn ervaring als typograaf uitte zich ook in het ontwerp van een postzegel die deel uit ging maken van een serie van vier die in 1923 verscheen naar aanleiding van een door de PTT uitgeschreven prijsvraag. De Roos was, als een van de prijswinnaars, verantwoordelijk voor het ontwerp met een posthoorn en een groot uitgevoerd waardecijfer.

De Roos werd in zijn jonge jaren geïnspireerd door de Arts and Crafts-beweging, waarbij kunst en ambachtelijkheid elkaar aanvulden. Een mooi voorbeeld daarvan is de door hem verzorgde uitgave van Kunst en maatschappij (1903) van William Morris. Als aanhanger van Ferdinand Domela Nieuwenhuis probeerde hij ook het ideaal van Kunst aan het Volk te verwezenlijken.

Archiefmateriaal van De Roos wordt beheerd in de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam (waar ook de door De Roos opgebouwde Collectie Tetterode berust) en in de Stadsbibliotheek Haarlem. Het Rijksmuseum Amsterdam, het Frans Hals Museum in Haarlem en het Museum Smallingerland in Drachten hebben vrij werk van De Roos in hun collectie.

De Roos woonde onder meer in Krommenie, Amsterdam, Hilversum en Haarlem. Door zijn zuster Anni was hij zwager van de beeldhouwer John Rädecker en de filosoof Tobie Goedewaagen.

Ter gelegenheid van de 65e verjaardag van De Roos op 24 september 1942 werd een map samengesteld met negen druksels, verschenen met medewerking van onder anderen Dick Dooijes, Charles Nypels, G.W. Ovink, S.H. de Roos en A.A.M. Stols.

Ter ere van De Roos' werk werd de bibliofiele Stichting De Roos, opgericht in juni 1945 door boekhandelaar Chris Leeflang, typograaf Charles Nypels en ex-libris-verzamelaar G.M. van Wees, naar hem genoemd.

De Heuvelpers

In 1927 startte De Roos met zijn eigen private press die hij De Heuvelpers noemde. Als eerste verscheen de Aankondiging van de Heuvelpers te Hilversum (niet gedrukt op zijn eigen pers). Volgens diens zeggen was de internationale antiquaar Menno Hertzberger de initiatiefnemer, die ook voor de distributie van de uitgaven zorgde; geldschieter was de bibliofiel en bankdirecteur bij Lippmann, Rosenthal & Co. Paul May (1868-1940) die fl. 10.000 ter beschikking stelde voor onder andere de aanschaf van de handpers; in 1927 werd een contract gesloten dat op 31 december 1931 zou aflopen maar verlengd kon worden, hetgeen vanwege financiële problemen tegen het aflopen ervan niet gebeurde. De Roos zou voor zijn pers de letter De Meidoorn ontwerpen. Geen enkele van zijn echte uitgaven was een Nederlandstalige; behalve van de Latijnse tekst verschenen aankondigingen van verschijnen in de betreffende talen, Duits, Engels en Frans; de pers was, mogelijk mede door Hertzberger, georiënteerd op een internationale clientèle. Hij drukte, dat wil zeggen met name Arie Benschop en zijn zoon Sjoerd de Roos jr. (hij achtte zichzelf niet bekwaam genoeg voor het handdrukwerk), in totaal vier uitgaven op zijn pers, naast in 1929 nog een catalogus van verschenen uitgaven, en als laatste een gelegenheidsplano, alle verschenen te Hilversum:

  • Aankondiging van de Heuvelpers te Hilversum, 1927.
  • Heinrich Heine, Die Nordsee. 1928 [125 exemplaren].
  • Benedictus de Spinoza, Tractatus politicus. 1928 [125 exemplaren].
  • Dante Gabriel Rossetti, Hand and soul. 1929 [125 exemplaren].
  • Heuvelpers. [1929].
  • Eugène Fromentin, Les maîtres d'autrefois. 1931 [125 exemplaren].
  • S.H. de Roos, Aan J.G. Veldheer bij zijn vertrek uit ons land. 1931 [plano].

Lettertypen van S.H. de Roos

  • Bilderdijk-Initialen (1907-1909)
  • Hollandsche Ornamenten (1908)
  • Dierenriemteekens (1908)
  • Nieuw Javaansch (1908-1909)
  • Hollandsche Mediæeval (1912)
    • Hollandsche Mediæeval Cursief (1913)
    • Hollandsche Halfvette Mediæeval (1913)
    • Smalle Halfvette Hollandsche Mediæeval (1914)
    • Hollandsche Mediæeval Initialen (1914)
    • Hollandsche Mediæeval Sierinitialen (1915)
  • Zilvertype (1915): lettertype op corps 15 punt Didot ontworpen voor Jean François van Royen, de algemeen secretaris van de Nederlandsche Posterijen. De letter was bedoeld om moderne teksten te drukken voor de "private press" De Zilverdistel. De Roos ontwierp ook het embleem voor De Zilverdistel.
  • Ella Cursief (1916)
  • Erasmus-mediæeval (1923)
    • Erasmus-mediaeval Cursief (1924)
    • Erasmus Initialen
  • Grotius (1925)
  • Meidoorn (1927): letter van De Roos, die hij voor eigen gebruik ontwierp, zoals voor zijn "private press" De Heuvelpers. Deze pers bestond van 1927 tot 1935. Daarna werden matrijzen, punches en alle gegoten letters, totaal 500 kilo, verkocht aan Drukkerij J.F. Duwaer & Zonen te Amsterdam. Ook daar werd de letter slechts zeer spaarzaam gebruikt. Na de ontmanteling van drukkerij Duwaer, kwam het lettermateriaal in handen van een oud-voorzitter van stichting Drukwerk in de marge, Jan Keijser van de Avalon Pers. Af en toe kan de letter worden gebruikt door begunstigers van DIDM.
  • Egmont (1933)
    • Magere Egmont (1933)
    • Magere Emont Cursief (1933)
    • Egmont Cursief (1934)
    • Open Egmont (1934)
    • Vette Egmond (1934)
  • Libra (1938): letter gebaseerd op de vroeg-middeleeuwse uncialen, deze letter kent geen hoofdletters, alles is "onderkast".
    • Libra mager (1938)
  • Simplex (1939): ook de Simplex is een unciaal, maar hier ontbreekt elke aanduiding van schreven.
    • Halfvette Simplex (1941)
  • De Roos Romein/cursief (1948)

Map van 24 september 1942, bevat 9 druksels

De map die ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de Roos op 24 september 1942 werd samengesteld.

Ter gelegenheid van de 65e verjaardag van de Roos op 24 september 1942 werd een map samengesteld.

Deze map bevat 9 druksels:

    • 1) Portretkrabbel door Dick Dooyes, Bijdragen ter eere van den vijf en zestigsten verjaardag van S.H. de Roos 14 September 1942, oorlogsuitgave: K1163, Halcyon-formaat, 32*24 cm
    • 2) Charles Nypels, De Nederlandsche boekkunst en S.H. de Roos. Gezet uit de Egmont-letter van S.H. de Roos en gedrukt bij de firma Boosten en Stols te Maastricht op Virgo papier vam G.H.Bührmann Papiergroothandel N.V. te Amsterdam. vouwblad van 4 pagina's. 27,3*17,5 cm
    • 3) S.H. de Roos: In Memoriam Mr. J.F. van Royen. Gezet uit de Erasmus Mediaeval van S.H. de Roos en gedrukt door Boosten en Stols te Maastricht op Haesbeek de Luxe en Vondel Zilergrijs van G.H. Bührmann's Papiergroothandel N.V. te Amsterdam. Foto van A, Digjan en cliché van L.Th. Boelaars & Zoon N.V., beide te 's-Gravenhage. Ongebonden, 3 vouwbladen, 24,3*16 cm
    • 4) Dr. G.W. Ovink, De letters van S.H. De Roos, gezet en gedrukt ter proefdrukkerij van de N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam" voorheen N. Tetterode, met de Hollandsche Mediaeval van S.H. de Roos op Hyacint-papier van G.H. Bührmann's Papiergroothandel N.V. te Amsterdam.
      • letterproef:
        • Hollandsche Mediaeval romein
        • Hollandsche Mediaeval cursief
        • Nieuw Javaansch
        • Ella-cursief
        • Erasmus Mediaeval romein
        • Erasmus Mediaeval cursief
        • Grotius
        • Magere Egmont
        • Egmont
        • Egmont cursief
        • Magere Libra
        • Libra normaal
        • Simplex
        • Zilvertype en Meidoorntype
      • Halcyon (9/10), 4 vouwbladen ineen. Halcyon-formaat 32*24 cm
    • 5) A.A.M. Stols, S.H. de Roos en zijn Heuvelpers,
      • 5 vouwbladen in omslag, 27,5*20,1 cm, geniet.
        • Beginpagina van Tractatus Politicus.
        • Groote Bijbelpagina.
        • Beginpagina van Les Maîtres s'Autrefois.
        • Openingspagina van Hand and Soul.
        • Titelregels en initialen voor de drukken der Heuvelpers.
        • Vignet en titelregel voor de aankondiging en titelregel en initialen voor Tractatus Politicus.
        • Titel en initialen voor Die Nordzee.
        • Titel en drie initialen voor Hand and Soul, T voor notulen K.v.K. Rotterdam en I voor Groote Bijbelpagina.
        • Titelregel en initialen voor Les Maitres d'Autrefois
        • Colofon: Uit: ,,S.H. de Roos en zijn werk door A.A.M. Stols, een door de N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam uit te geven monografie. Gezet uit de Meidoorn-letter en voor Halcyon gedrukt door J.F. Duwaer en Zonen te Amsterdam op Beets, Astra en Saxonet vam G.H. Bührmann's Papiergroothandel te Amsterdam.
    • 6) Dr. G.W. Ovink, Over eenige factoren in de ontwikkeling van de drukletter, Halcyon 1942, Dit opstel werd naar aanwijzingen van den auteur gezet uit de Monotype Baskerville-letter en gedrukt door: Drukkerij J. van Boekhoven te Utrecht. Het papier is ,,Vondel" van N.V. G.H. Bührmann's Papiergroothandel te Amsterdam. 4 vouwbladen, 16 pagina's, geniet.
      • bevat een letterproef van de Meidoornletter, de beginpagia van Tractatus Politicus, Groote Bijbelpagina, beginpagina van Les Maîtres d'Autrefois, openingspagina van Hand and Soul, Titelregels
    • 7) S.H. de Roos, Iets over de herleving onzer drukkunst, Bijdrage tot de feestbundel B. Modderman aangeboden op zijn zeventigste verjaardag 18 januari 1940, Gezet, op aanwijzing van S.H. de Roos, met diens Erasmus Mediaeval door de Lettergieterij ,,Amsterdam, en gedrukt bij de N.V. drukkerij G,J, Thieme te Nijmegen op Banzay papier van G.M. Buührmann Papiergroothandel N.V., Amsterdam. Chiché's van L.Th. Boelaars & Zonen N.V., s's-Gravenhage. Bilderdijk-initiaal, ontworpen door S.H. de Roos (1907), der N.V. Lettergieterij ,,Amsterdam" te Amsterdam. Halcyon, vouwbladen, 32*24 cm
    • 8) S.H. de Roos, Lettriste par René-Louis Doyon, La Haye, 1942, tekst in het Frans, vouwblad, 27*20,7 cm,
      • Colophon: Cet article, orné de trois marques typographiques dessineés par S.H. de Roos pour La Connaisance, a été composé en charactères Erasmus Médiaeval de S.H. de Roos et impromé sur les presses de imprimerie Trio S.A. à La Haye sur papier vélin Haesbeek des Papeteries G.H. Bührmann A.S. d'Amsterdam.
      • Colofon: Dit artikel is versierd met drie typografische tekens ontworpen door S.H. Roos voor La Connaisance, is gezet met de Erasmus Mediaeval letter van S.H. de Roos en gedrukt op de drukpersen van N.V. Trio in Den Haag op Haesbeek perkamentpapier van G.H. Bührmann Papiergroothandel N.V. te Amsterdam.
    • 9) A.A.M. Stols, De verzorger van het boek.
      • Colofon: Gezet uit de letter van Anton Jansen (17de eeuw) en gedrukt bij de Firma Boosten & Stols te Maastricht op Strachmore Fiesta papier van G.H. Bührmann Papiergroothandel N.V., Amsterdam. Halcyon, 3 vouwbladen, 32*24 cm[1]

Literatuur

  • A.A.M. Stols, Het werk van S.H. de Roos: een bijdrage tot de geschiedenis van de herleving der Nederlandsche boekdrukkunst (1942)
  • A.A.M. Stols, S.H. de Roos en zijn heuvelpers, Halcyon vol 3. nr 9/10, gedrukt door J.F. Duwaer & Zonen, Amsterdam (1942)
  • Dick Dooijes, Sjoerd H. de Roos zoals ik mij hem herinner (1976)
  • Dick Dooijes, Over de drukletterontwerpen van Sjoerd H. de Roos, Bührmann-Ubbens Papier, Zutphen (1987)
  • Sjoerd H. de Roos, Typografische geschriften 1907-1920 (1989)
  • C. van Dijk, Sjoerd H. de Roos. Vóór zijn letters hem beroemd maakten. Oosterhesselen (1991)
  • Mathieu Lommen, De grote vijf: S.H. de Roos, J.F. van Royen, J. van Krimpen, C. Nypels en A.A.M. Stols (1991)
  • A.M. Hammacher, Jan P. Boterman, Paul Hefting, De zilvertype corps 15, uitgeverij de Buitenkant, Amsterdam (1995)
  • Dutch typefounders' specimens from the Library of the KVB and other collections in the Amsterdam University Library, with histories of the firms represented / written and ed. by John A. Lane & Mathieu Lommen (1998).
  • Marijn Dulfer, Sari de Haan ... [et al.], typiScH de Roos: oeuvre-overzicht (2004)
  • Paul van Capelleveen, 'De Heuvelpers, 1926-1935', in: Het ideale boek. Honderd jaar private press in Nederland, 1910-2010. Den Haag, 2010, p. 73-78.

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Sjoerd Hendrik de Roos op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º Bron: Alle negen originelen in vol ornaat. Binnenkort inzichtbaar bij Museum Meermanno, Den Haag
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=S.H._de_Roos&oldid=370975"