Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
François Vatel: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fran%C3%A7ois_Vatel&oldid=49153245) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (Een tussenliggende versie door een andere gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
[[Bestand:Drawing of a meal prepared by François Vatel for the Prince of Condé.jpg|thumb|Fête au Chantilly, 1671]] | [[Bestand:Drawing of a meal prepared by François Vatel for the Prince of Condé.jpg|thumb|Fête au Chantilly, 1671]] | ||
'''François Vatel''' ([[Parijs]], [[1631]] | '''François Vatel''' ([[Parijs]], [[1631]] – [[Chantilly (Oise)|Chantilly]], [[24 april]] [[1671]]) was een [[Frankrijk|Franse]] maître d'hotel en culinair chef. Hij verzorgde grote feesten en [[diner]]s, zoals in [[1661]] tijdens het openingsfeest van het [[Kasteel van Vaux-le-Vicomte]]. | ||
== Feest voor de koning op Chantilly == | == Feest voor de koning op Chantilly == | ||
In [[1671]] verzorgde Vatel een drie dagen durend feest op het [[Kasteel van Chantilly]], dat werd gegeven door de in ongenade gevallen Prins van | In [[1671]] verzorgde Vatel een drie dagen durend feest op het [[Kasteel van Chantilly]], dat werd gegeven door de in ongenade gevallen Prins van Condé: [[Lodewijk II van Bourbon-Condé]]. Deze maarschalk gaf het feest ter ere van koning [[Lodewijk XIV]] en 300 edelen, in de hoop dat hij het opperbevel van de geplande Franse veldtocht naar de Republiek der Nederlanden zou krijgen. De festiviteiten waren een dusdanig spektakel dat Condé de opdracht binnenhaalde. | ||
Tijdens dit feest introduceerde hij een nieuw recept: | Tijdens dit feest introduceerde hij een nieuw recept: ''Crème Chantilly'', [[slagroom|opgeklopte (geslagen) room]] met [[Vanille (aroma)|vanille]]. | ||
=== Incidenten en zelfmoord === | === Incidenten en zelfmoord === | ||
Ook al was het feest een succes, toch ging er zoveel mis dat Vatel op de laatste avond [[zelfmoord]] pleegde. De schrijfster [[Madame de Sévigné]] vertelde in één van haar beroemdste brieven wat er mis ging. | Ook al was het feest een succes, toch ging er zoveel mis dat Vatel op de laatste avond [[zelfmoord]] pleegde. De schrijfster [[Madame de Sévigné]] vertelde in één van haar beroemdste brieven wat er mis ging. | ||
Op de eerste avond kwamen er meer gasten dan verwacht waardoor er niet genoeg [[wild]] was en twee van de vijfentwintig tafels het zonder moesten stellen. Vatel die de spanning toch al te veel was geworden voelde zich in zijn eer geraakt. Later die avond werd er [[vuurwerk]] afgestoken maar dit was door de bewolking nauwelijks zichtbaar. Ook was er een incident met een zingende [[castraat]] die in een strijdwagen aan touwen over de gasten werd getrokken. Volgens de overlevering kwam hierbij een medewerker verstrengeld tussen de touwen die het gevaarte via paarden omhoog hielden. De man overleefde dit niet. De koning en de gasten merkten overigens nauwelijks iets van dit voorval, dat achter de schermen plaatsvond. | Op de eerste avond kwamen er meer gasten dan verwacht, waardoor er niet genoeg [[wild]] was en twee van de vijfentwintig tafels het zonder moesten stellen. Vatel die de spanning toch al te veel was geworden, voelde zich in zijn eer geraakt. Later die avond werd er [[vuurwerk]] afgestoken maar dit was door de bewolking nauwelijks zichtbaar. Ook was er een incident met een zingende [[castraat]] die in een strijdwagen aan touwen over de gasten werd getrokken. Volgens de overlevering kwam hierbij een medewerker verstrengeld tussen de touwen die het gevaarte via paarden omhoog hielden. De man overleefde dit niet. De koning en de gasten merkten overigens nauwelijks iets van dit voorval, dat achter de schermen plaatsvond. | ||
De laatste avond bleek er niet genoeg [[Vis (voeding)|vis]] geleverd te zijn. Vatel had in meerdere havens vis besteld maar slechts één leverancier kwam opdagen en de levering was bij lange na niet genoeg. Vatel kon die vernedering naar verluidt niet verdragen, hoewel het ook aannemelijk is dat hij angst had voor zijn opdrachtgever Condé, die bepaald niet om zijn zachte aard bekendstond. Na lang wachten trok Vatel zich terug op zijn kamer, klemde een [[Rapier (zwaard)|rapier]] in de deur en doorboorde zichzelf met drie steken in de buik waarna hij stierf. Vrij snel na zijn dood kwamen toch nog meerdere leveranciers opdagen. Vatel werd gevonden door een [[Hofhouding|hoveling]] die hem kwam vertellen dat er nu genoeg vis was. | De laatste avond bleek er niet genoeg [[Vis (voeding)|vis]] geleverd te zijn. Vatel had in meerdere havens vis besteld maar slechts één leverancier kwam opdagen en de levering was bij lange na niet genoeg. Vatel kon die vernedering naar verluidt niet verdragen, hoewel het ook aannemelijk is dat hij angst had voor zijn opdrachtgever Condé, die bepaald niet om zijn zachte aard bekendstond. Na lang wachten trok Vatel zich terug op zijn kamer, klemde een [[Rapier (zwaard)|rapier]] in de deur en doorboorde zichzelf met drie steken in de buik, waarna hij stierf. Vrij snel na zijn dood kwamen toch nog meerdere leveranciers opdagen. Vatel werd gevonden door een [[Hofhouding|hoveling]] die hem kwam vertellen dat er nu genoeg vis was. Door deze vislevering kon ook het laatste diner doorgaan. De gasten reageerden verdeeld op het nieuws van Vatels dood. De kroonprins reageerde heel emotioneel. Een aantal gasten vond de zelfmoord terecht en een aantal van hen vond het juist laf van Vatel. | ||
== Zie ook == | |||
* [[Lijst van bekende chef-koks]] | |||
{{Appendix|2= | {{Appendix|2= | ||
* Geert Mak & René van Stipriaan | * Geert Mak & René van Stipriaan, ''Ooggetuigen van de wereldgeschiedenis'' ISBN 978-90-351-4028-8 Uitgeverij Bert Bakker | ||
}} | }} | ||
Huidige versie van 31 mei 2019 om 21:49
François Vatel (Parijs, 1631 – Chantilly, 24 april 1671) was een Franse maître d'hotel en culinair chef. Hij verzorgde grote feesten en diners, zoals in 1661 tijdens het openingsfeest van het Kasteel van Vaux-le-Vicomte.
Feest voor de koning op Chantilly
In 1671 verzorgde Vatel een drie dagen durend feest op het Kasteel van Chantilly, dat werd gegeven door de in ongenade gevallen Prins van Condé: Lodewijk II van Bourbon-Condé. Deze maarschalk gaf het feest ter ere van koning Lodewijk XIV en 300 edelen, in de hoop dat hij het opperbevel van de geplande Franse veldtocht naar de Republiek der Nederlanden zou krijgen. De festiviteiten waren een dusdanig spektakel dat Condé de opdracht binnenhaalde.
Tijdens dit feest introduceerde hij een nieuw recept: Crème Chantilly, opgeklopte (geslagen) room met vanille.
Incidenten en zelfmoord
Ook al was het feest een succes, toch ging er zoveel mis dat Vatel op de laatste avond zelfmoord pleegde. De schrijfster Madame de Sévigné vertelde in één van haar beroemdste brieven wat er mis ging.
Op de eerste avond kwamen er meer gasten dan verwacht, waardoor er niet genoeg wild was en twee van de vijfentwintig tafels het zonder moesten stellen. Vatel die de spanning toch al te veel was geworden, voelde zich in zijn eer geraakt. Later die avond werd er vuurwerk afgestoken maar dit was door de bewolking nauwelijks zichtbaar. Ook was er een incident met een zingende castraat die in een strijdwagen aan touwen over de gasten werd getrokken. Volgens de overlevering kwam hierbij een medewerker verstrengeld tussen de touwen die het gevaarte via paarden omhoog hielden. De man overleefde dit niet. De koning en de gasten merkten overigens nauwelijks iets van dit voorval, dat achter de schermen plaatsvond.
De laatste avond bleek er niet genoeg vis geleverd te zijn. Vatel had in meerdere havens vis besteld maar slechts één leverancier kwam opdagen en de levering was bij lange na niet genoeg. Vatel kon die vernedering naar verluidt niet verdragen, hoewel het ook aannemelijk is dat hij angst had voor zijn opdrachtgever Condé, die bepaald niet om zijn zachte aard bekendstond. Na lang wachten trok Vatel zich terug op zijn kamer, klemde een rapier in de deur en doorboorde zichzelf met drie steken in de buik, waarna hij stierf. Vrij snel na zijn dood kwamen toch nog meerdere leveranciers opdagen. Vatel werd gevonden door een hoveling die hem kwam vertellen dat er nu genoeg vis was. Door deze vislevering kon ook het laatste diner doorgaan. De gasten reageerden verdeeld op het nieuws van Vatels dood. De kroonprins reageerde heel emotioneel. Een aantal gasten vond de zelfmoord terecht en een aantal van hen vond het juist laf van Vatel.
Zie ook
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met François Vatel op Wikimedia Commons.