Zeven Wijzen uit de Griekse Oudheid

De Zeven Wijzen van de Griekse oudheid (Grieks: οἱ ἑπτὰ σοφοί, hoi heptà sophoí; Latijn: septem sapientes) waren invloedrijke denkers in de Griekse Oudheid (late zevende en zesde eeuw v. Chr.) die in latere tijden zo genoemd werden.

De opsommingen van wie tot deze Zeven Wijzen behoren, zijn voor een deel verschillend. Ze stonden vooral bekend door hun wijze uitspraken. De meesten van hen waren politici en genoten in die functie een hoog aanzien. Zij leefden in het tijdperk van de voorsocratische filosofen, maar waren dikwijls niet in de eerste plaats filosofen. Aangezien zij ongeveer tijdgenoten waren, bedacht men later dat zij ook onderling vergaderden.

Opsomming

Plato was de eerste die de Zeven Wijzen uitdrukkelijk vermeldt. In zijn dialoog Protagoras somt hij ze op:

Τούτων ἦν καὶ Θαλῆς ὁ Μιλήσιος καὶ Πιττακὸς ὁ Μυτιληναῖος καὶ Βίας ὁ Πριηνεὺς καὶ Σόλων ὁ ἡμέτερος καὶ Κλεόβουλος ὁ Λίνδιος καὶ Μύσων ὁ Χηνεύς, καὶ ἕβδομος ἐν τούτοις ἐλέγετο Λακεδαιμόνιος Χίλων. —Plato, Protagoras, 343a

„Onder hen was Thales van Milete, Pittakos van Mytilene, Bias van Priëne, onze Solon, Kleoboulos van Lindos, Myson van Chene en de zevende van hen was naar men zegt Chilo de Spartaan.”

Volgens Plato waren de Zeven Wijzen dus:

• Thales van Milete
• Pittakos van Mytilene
• Bias van Priëne
• Solon van Athene
• Kleoboulos van Lindos
• Myson van Chenai (of van Chen)
• Chilon van Sparta

Het is onzeker of Plato zelf deze lijst opstelde van Zeven Wijzen of dat hij zich steunde op een volksoverlevering uit de zesde of vroege vijfde eeuw v.Chr. De namen komen ook in oudere bronnen voor, de meesten reeds bij Herodotus, maar daar verschijnen ze nog niet als een groep.

Een voorname plaats namen vooral Thales in als natuurfilosoof en wiskundige en Solon als wetgever. In alle opsommingen worden Thales, Solon, Bias en Pittakos vermeldt, meestal ook Kleoboulos en Chilon. Myson was voor de latere wereld een onopvallende figuur uit een onbekend dorp. Mogelijk was dit een reden waarom hij in een lijst, die voor het eerst opduikt bij Demetrios van Phaleron, een leerling van Aristoteles, vervangen werd door Periandros van Korinthe. Volgens een andere hypothese, die reeds uit de oudheid stamt, was het echter Plato die de in politiek opzicht onpopulaire Periandros wegens zijn tirannieke heerschappij uit de originele lijst verving door Myson. De lijst van Demetrios, die bestaat uit Thales, Pittakos, Bias, Solon, Kleobulos, Chilon en Periandros, was in de oudheid het meest verspreid en is ook nu nog het gebruikelijkst.

Diogenes Laërtios biedt in zijn Levens van de Filosofen een uitgebreidere opsomming:

Σοφοὶ δὲ ἐνομίζοντο οἵδε Θαλῆς, Σόλων, Περίανδρος, Κλεόβουλος, Χείλων, Βίας, Πίττακος. Τούτοις προσαριθμοῦσιν Ἀνάχαρσιν τὸν Σκύθην, Μύσωνα τὸν Χηνέα, Φερεκύδην τόν Σύριον, Ἐπιμενίδην τὸν Κρῆτα. ἔνιοι δὲ καὶ Πεισίστρατον τὸν τύραννον. —Diogenes Laërtios, Levens van de Filosofen, I, 13

„Deze wijzen werden verondersteld te zijn: Thales, Solon, Periandros, Kleoboulos, Chilo, Bias, Pittakos. Hieraan kunnen we toevoegen Anacharsis de Scyth, Mysone van Chene, Pherecydes van Syros, Epimenides de Kretenzer. En volgens sommigen zelfs Pisistratos de tiran.”

Er bestonden nog andere lijsten, waarop in de plaats van Myson of Periandros of in de plaats van Chilon en Kleobulos nog andere namen uitgewisseld waren. Zo werd onder andere van volgende personen geschreven dat zij tot de Zeven Wijzen behoorden:

• Epimenides
• Leophantos
• Aristodemos
• Pherekydes van Syros
• Pythagoras van Samos
• Anacharsis
• Anaxagoras
• Akusilaos van Argos
• Lasos van Hermione
• Orfeüs
• Epicharmos
• Peisistratos
• Linos
• Pamphilos

In minder mate komen nog andere namen voor in de opsomming.

Enkele bekende uitspraken

Thales van Milete:	Ἐγγύα, πάρα δ᾽ ἄτα.	„Een waarborg brengt ongeluk.”
Solon van Athene:	Μηδὲν ἄγαν.	„Niets in overvloed.”
Chilon van Sparta:	Γνῶθι σεαυτόν.	„Ken uzelf.”
Pittakos van Mytilene:	Γίγνωσκε καιρόν.	„Herken de gunstige gelegenheid.”
Bias van Priëne:	Οἱ πλεῖστοι κακοί.	„De meeste mensen zijn slecht.”
Kleobulos van Lindos:	Μέτρον ἄριστον.	„Maat houden is het beste.”
Periandros van Korinthe:	Μελέτη τὸ πᾶν.	„Houdt het alles in gedachten.”

Bronnen

• Plato, Protagoras, 342e-343b
• Diogenes Laërtios, Leven der filosofen, I, 13.
• Pausanias, 10.24.1

Verwijzingen

Weblinks

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Seven Sages op Wikimedia Commons.