Carnisme

Carnisme is de onzichtbaar aanwezige ideologie die mensen ertoe aanzet om dierlijke producten te consumeren en met name het vlees van bepaalde diersoorten te eten.

Beschrijving

Carnisme is in essentie het tegenovergestelde van veganisme. Carne betekent vlees; het achtervoegsel -isme verwijst vaak naar een ideologie.

Het begrip werd in 2001 in omloop gebracht door de Amerikaanse psychologe en veganistisch activiste Melanie Joy en werd vooral bekend door haar boek Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows.

Een reden waarom het carnisme niet eerder een naam kreeg, is omdat het voor velen behoort tot de mainstream en de ’normale’ levenswijze.

Bepaalde diersoorten worden door het carnisme als eetbaar geclassificeerd. Welke diersoorten gegeten worden, is voor een groot deel bepaald door de culturele omgeving. Zo vindt men het in het westen niet acceptabel om hondenvlees te eten, terwijl dit in sommige landen in Azië wel het geval is. In Amerika wenst men geen paardenvlees te eten, in het Midden-Oosten geen varkensvlees, in India geen rundvlees.

De meeste mensen zien het eten van dieren als een normaal gegeven in plaats van een keuze. In vleesetende culturen over de hele wereld denken mensen er gewoonlijk niet over na waarom zij het walgelijk vinden om vlees van sommige dieren te eten maar het vlees van andere dieren lekker vinden.

Rechtvaardiging

Een belangrijke plaats in het carnisme zijn de aannames dat het eten van vlees natuurlijk, normaal en noodzakelijk is.

Melanie Joy argumenteert dat mensen zich in het verleden op dezelfde „drie n’s” beriepen om hun ideologie te rechtvaardigen, zoals de slavernij of het patriarchaat.

De meeste mensen eten tegenwoordig geen vlees uit noodzaak, maar omdat zij hiervoor kiezen. Deze keuze is gebaseerd op een waardeoordeel over dieren, de wereld en zichzelf. Het wordt niet ervaren als een keuze, omdat de ideologie van het carnisme onzichtbaar werkzaam is.

Vleesparadox

Een ander centraal kenmerk is de spanning tussen de wens van de meeste mensen om dieren niet te laten lijden en anderzijds de beslissing om zich zich te voeden op een manier die de dieren tot nadeel is. Dit staat bekend als de vleesparadox. Psychologen gaan ervan uit dat mensen die vlees eten dit conflict tussen waardevoorstellingen en gedrag op verschillende manieren proberen te verzachten.

Een manier om met dit conflict om te gaan, is aan te nemen dat dieren slechts in beperkte mate intelligentie, emotionele beleving en moreel waardegevoel hebben.

Een andere strategie, is het vermijden om na te denken over de afkomst en fabricatie van dierlijke producten. Volgens Joy is dit een reden waarom bij vleesgerechten niet zo vaak de kop van het dier of andere intacte lichaamsdelen geserveerd worden.

Omnivoor en carnivoor zijn onjuiste termen

Soms worden de woorden omnivoor (alleseter) en carnivoor (vleeseter) gebruikt om personen te beschrijven die zich niet vegetarisch voeden. Maar deze woorden beschrijven eigenlijk een fysiologische bouw, niet een ideologische keuze: een omnivoor is een dier, menselijk of niet-menselijk, dat zich kan voeden van zowel plantaardige als dierlijke voeding, en een carnivoor is een dier dat noodzakelijkerwijs vlees moet eten om te overleven.

Literatuur

• Melanie Joy, Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows: An Introduction to Carnism. Conari Press, 2009/2011. ISBN 1573245054.