Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Koningswater: verschil tussen versies
(Koningswater (aqua regia) is een 3:1-mengsel van geconcentreerd zoutzuur en salpeterzuur. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koningswater&oldid=23429744])) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Afbeelding:798px-Platin_loest_sich_in_heissem_Koenigswasser.jpg|300px|thumb|right|<center> [[platina (element)|Platinadraad]] dat [[oplossing (scheikunde)|oplost]] in [[koningswater]]. </center>]] | |||
'''Koningswater''' oftewel '''aqua regia''' is de [[triviale naam]] voor het 3:1-[[mengsel]] van [[geconcentreerd]] [[zoutzuur]] en geconcentreerd [[salpeterzuur]]. Het wordt zo genoemd omdat [[goud]], "de koning der metalen", erin oplost. | '''Koningswater''' oftewel '''aqua regia''' is de [[triviale naam]] voor het 3:1-[[mengsel]] van [[geconcentreerd]] [[zoutzuur]] en geconcentreerd [[salpeterzuur]]. Het wordt zo genoemd omdat [[goud]], "de koning der metalen", erin oplost. | ||
| Regel 10: | Regel 12: | ||
De sterke [[oxidator]] HNO<sub>3</sub>(aq) oxideert het goud (Au) tot Au<sup>3+</sup>: | De sterke [[oxidator]] HNO<sub>3</sub>(aq) oxideert het goud (Au) tot Au<sup>3+</sup>: | ||
:< | [[Afbeelding:koningswater.jpg|350px|left]]<br><br><br> | ||
Vervolgens ondergaan de goud-ionen een complexeringsreactie met Cl<sup>-</sup>, die het zoutzuur (HCl) beschikbaar stelt, ter vorming van AuCl<sub>4</sub><sup>-</sup>: | Vervolgens ondergaan de goud-ionen een complexeringsreactie met Cl<sup>-</sup>, die het zoutzuur (HCl) beschikbaar stelt, ter vorming van AuCl<sub>4</sub><sup>-</sup>: | ||
:< | [[Afbeelding:Complexeringsreactie.jpg|350px|left]]<br><br> | ||
Het is noodzakelijk dat het zoutzuur en salpeterzuur in hetzelfde mengsel zitten: ze versterken elkaars effect. De deelstappen zouden afzonderlijk nooit opgaan. | Het is noodzakelijk dat het zoutzuur en salpeterzuur in hetzelfde mengsel zitten: ze versterken elkaars effect. De deelstappen zouden afzonderlijk nooit opgaan. | ||
Huidige versie van 9 feb 2011 om 20:15
Koningswater oftewel aqua regia is de triviale naam voor het 3:1-mengsel van geconcentreerd zoutzuur en geconcentreerd salpeterzuur. Het wordt zo genoemd omdat goud, "de koning der metalen", erin oplost.
Het mengsel heeft bijzondere eigenschappen doordat er een bijzonder reactief molecuul gevormd wordt, namelijk nitrosylchloride NOCl :
- 3 HCl (g) + HNO3 (s) → NOCl (aq) + Cl2 (aq) + 2 H2O (l)
Hierdoor is koningswater in staat om veel edele metalen, zoals goud en platina, te oxideren en in oplossing te doen gaan. Met goud ontstaat dan het tetrachloroauraat ion AuCl4-.
Werking
De sterke oxidator HNO3(aq) oxideert het goud (Au) tot Au3+:
Vervolgens ondergaan de goud-ionen een complexeringsreactie met Cl-, die het zoutzuur (HCl) beschikbaar stelt, ter vorming van AuCl4-:
Het is noodzakelijk dat het zoutzuur en salpeterzuur in hetzelfde mengsel zitten: ze versterken elkaars effect. De deelstappen zouden afzonderlijk nooit opgaan.
De verschillende deelstappen zijn evenwichten. Een zeer lage Au3+ concentratie is al voldoende om de verdere oxidatiereactie te blokkeren. Door de complexvorming wordt de effectieve Au3+ concentratie verlaagd tot beneden die waarbij de oxidatie van het metaal goud stopt. Er wordt opnieuw goud geoxideerd, dat vervolgens door het Cl- weer gecomplexeerd wordt. En zo verder.
Er zijn maar weinig metalen die niet in koningswater oplossen, bijvoorbeeld ruthenium, en het is dan ook door edelsmeden een veel gebruikt reagens.
Het kan gebruikt worden als elektrolyt om een metalen voorwerp te vergulden door middel van elektrolyse, door als de pluspool een plaatje goud te nemen, en als minpool het te vergulden voorwerp.
Zie ook
- Piranha-oplossing
- Sterk water (doorverwijzing).
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Aqua regia op Wikimedia Commons.