Léo Delibes

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Luisterrijk.

Léo Delibes
Maestro Clément Philibert Léo Delibes omtrent 1888, Parijs
Algemene informatie
Volledige naam	Clément Philibert Léo Delibes
Academische titel	professor in compositie
Adeltitel	Ridder in het Erelegioen
Geboren	21 februari 1836, St. Germain-du-Val
Overleden	16 januari 1891, Parijs
Beroep	componist
Overige informatie
Partner(s)	Léontine Estelle Denain

Clément Philibert Léo Delibes ([[Saint-Germain-du-Val (La Flèche]][[Categorie:Geboren in Saint-Germain-du-Val (La Flèche|Delibes, Clément Philibert Léo]], 21 februari 1836 – Parijs, 16 januari 1891) was een Franse componist van romantische muziek. Hij is vooral bekend geworden door de muziek die hij schreef bij twee balletten, namelijk Coppélia en Sylvia. Hoewel hij talrijke andere composities heeft geschreven, berust de reputatie van Léo Delibes bijna uitsluitend op deze twee balletten.

Na de dood van de Franse componist Jean Philippe Rameau (1683-1764) was het componeren van balletmuziek bijna tot stilstand gekomen. Léo Delibes was de eerste toonaangevende componist die dit genre weer tot grote hoogte wist te brengen met zijn prachtige melodieën en zijn sprankelende orkestraties.

Jeugdig talent

Léo Delibes werd in 1836 geboren in Saint-Germain-du-Val, een deelgemeente van La Flèche, nabij Nantes, als zoon van een postbode en een muzikale moeder. Na de vroege dood van zijn vader trok hij met zijn moeder naar Parijs en werd hij verder opgevoed door zijn moeder en zijn oom.

Al spoedig bleek hij over een zeer muzikaal talent te beschikken. Van wie had hij die bijzondere muzikale aanleg? Zoals gezegd was zijn moeder zeer muzikaal, en van die kant van de familie waren nog meer muzikale talenten aanwezig. Zijn grootvader was de beroemde bariton Batiste, en zijn neef Edouard Batiste was hoogleraar orgel aan het Conservatoire de Paris.

Eerste ontwikkelingen

Front van het orgel in Saint-Pierre-de-Chaillot in Parijs

De jonge Léo Delibes werd ingeschreven aan het Conservatoire de Paris toen hij 11 was. Hij studeerde daar onder meer bij Adolphe Adam, de componist van het klassieke ballet Giselle en van tal van opera's, die hem compositielessen bijbracht. Hij begon ook met het nemen van zanglessen, hoewel hij uiteindelijk een veel betere organist dan zanger zou worden.

Hij bekleedde intussen functies als repetitor en koordirigent aan het Théâtre-Lyrique en tweede koordirigent van de Parijse Opera. Verder werd hij organist van de Saint-Pierre-de-Chaillot tussen 1865 en 1871.

Aangezien de Fransen in die tijd niet zo veel waarde hechtten aan de muziek in de concertzalen, concentreerde Léo Delibes zich tijdens zijn muziekonderwijs in piano, zang, koor en compositie alvast op de wat lichtere muziek, in de trant van zijn grote voorbeeld Jacques Offenbach.

Zijn grote kans om te werken aan een uitgebreid ballet kwam in 1866, toen hij werd uitgenodigd samen te werken met de librettist Ludwig Minkus aan de operette La Source. De verfijnde, lichte en gracieuze stijl van deze compositie van Delibes werd onmiddellijk herkend, en hij werd gevraagd om muziek te componeren voor nog meer balletten. Dit leidde uiteindelijk tot twee werken die de balletmuziek zou verhogen tot het hoogste niveau, namelijk: Coppélia (1870), en Sylvia (1876).

Coppélia

Het ballet Coppélia ou La Fille aux yeux d'émail, is gebaseerd op een episode uit Der Sandmann van de Duitse romantische schrijver en componist E.T.A.Hoffmann¹⁾.
Samen met de librettisten Charles Nuitter en Arthur Saint-Léon, schreef Delibes dit ballet, dat een hoogtepunt vormt van het romantische ballet, en uit drie aktes bestaat.

Het ballet Coppélia vormt een hoogtepunt van het romantische ballet.

Bij de zeer succesvolle première van dit ballet in 1870 in de Opera van Parijs, bleek dat Delibes er in was geslaagd op een elegante en kunstzinnige manier de Duitse romantiek en de Franse komedie in één compositie te verenigen. Het ballet werd dan ook één van de meest gedanste balletten van de 19^e eeuw en staat nog steeds op het repertoire van het klassieke ballet.

Het verhaal draait rond de zo uiterst natuurgetrouwe, mechanische pop Coppélia die met zwarte magie door de sinistere dr. Coppélius tot stand is gebracht. Coppélia blijft steeds in huis, maar kan door het raam worden gezien. In het dorp is men van mening dat het zijn dochter is.

Als Coppélia tot leven komt en begint te dansen, gelooft Coppélius in het succes van zijn magische experimenten. In werkelijkheid heeft echter de jonge Swanilda de plaats van de pop ingenomen, om haar verloofde Franz die bezeten is van Coppélia voor de gek te houden.

Na allerlei verwikkelingen - waarbij de pop het moet ontgelden - komt uiteindelijk alles weer in orde, maar blijft Coppélius geloven, dat zijn magische krachten ooit een pop tot leven hebben gewekt.

Sylvia

Sylvia ou La Nymphe de Diane, een ballet in drie aktes - op basis van een mythologisch thema - heeft een tamelijk ingewikkeld libretto. De eerste choreografie is van Louis Alexandre Mérante en was voor die tijd nogal vooruitstrevend en gewaagd. De ballerina treedt namelijk op als een als man uitgedoste jager, wat voor die tijd nogal ongewoon was.
Het verhaal speelt zich af in een Arcadische wereld, waar de nimf Sylvia en Aminta, een jonge herder, verliefd raken op elkaar. Maar door intriges van mythologische figuren als Eros, Orion en Diana dreigen zij hun liefde mis te lopen.

Het verhaal speelt zich af in een Arcadische wereld.

Bosschepselen dansen in het maanlicht voor het standbeeld van Eros, de God van Liefde. De herder Aminta verschijnt, die verliefd is op Sylvia. Sylvia heeft echter aan Diana - de godin van de jacht - beloofd om de liefde af te houden. Ondertussen is Orion - de boze jager - ontstoken door hartstocht vastbesloten om haar te bezitten.

Aminta verklaart zijn liefde voor Sylvia, waarna Sylvia het standbeeld van Eros beschimpt en er een pijl op afschiet. Aminta, die het standbeeld wil beschermen, wordt in zijn hart geraakt door de pijl van Sylvia. Eros neemt nu wraak door nu ook Sylvia met een pijl in haar hart te raken. Zij verwijdert echter de pijl en verlaat de plek.

Orion komt nu en ziet met tevredenheid het lichaam van Aminta, maar wordt hierin gestoord door Sylvia, die nu rouwt om de dood van Aminta. Orion neemt Sylvia gevangen en brengt haar naar zijn eiland.

Een boer die Sylvia's ontvoering heeft gezien rouwt met een vriend bij Aminta's lichaam. Een duistere figuur verschijnt en ze vragen hem om hulp. Hij plukt een bloem en legt de blaadjes op de lippen van Aminta, die weer tot leven komt. Aminta bedankt de vreemdeling die hem vertelt over de ontvoering van Sylvia. De vreemdeling maakt zich bekend als Eros en stuurt Aminta weg om Sylvia te zoeken.

Intussen probeert Orion tevergeefs Sylvia's genegenheid te winnen door haar verleiden met juwelen en mooie kleren. Ze herinnert zich haar liefde voor Aminta, en ze probeert te ontsnappen. Hij biedt haar wijn aan, maar zij moedigt hem juist aan om te drinken. Ze danst voor hem, totdat hij in zwijm valt en zij Eros om hulp smeekt. Dan toont Eros de herder Aminta die op haar wacht bij de tempel van Diana en neemt haar mee om te worden herenigd met hem.

Hij hoopt haar te vinden in de tempel van Diana, maar komt voor gesloten deuren. Maar dan ziet hij een boot naderen met Eros, Sylvia en haar begeleiders aan boord, en Eros herenigt de geliefden.

De Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski schreef in een brief aan zijn collega-componist Sergei Tanejew: Als ik de muziek van Sylvia eerder had gehoord, dan had ik het Zwanenmeer nooit geschreven.
In 1952 herschreef Frederick Ashton de choreografie van het ballet. Vanaf die tijd wordt het ballet op deze wijze uitgevoerd.

Opera's

Ondertussen scherpte Delibes zijn vaardigheden aan als operacomponist. Het meest opvallend zijn zijn Opéra Comique
Le Roi l'a dit (1873) en zijn ernstiger, exotische Lakmé (1883).
Deze opera geeft de sfeer van het Oosten weer in het midden van het 19^eeeuwse India, door middel van het tragische liefdesverhaal tussen de Britse officier Gérald en Lakmé, de dochter van de brahmaanse priester Nilakantha. Het verhaal loopt- zoals te verwachten valt - niet geheel goed af.

De verliefde officier Gérald dringt door in het heiligdom van de priester en zijn dochter, wordt ontdekt en wordt neergestoken. Lakmé brengt samen met Hadji - haar trouwe knecht - Gérald naar het bos en verpleegt hem.

Als hij genezen is en zich aan de liefde wil gaan wijden, hoort hij Engelse soldaten praten en zingen en komt hij tot bezinning en verlaat Lakmé. Dit kan Lakmé niet verdragen. Zij neemt vergif in en sterft.

De opera Lakmé bevat - naast vele schitterende nummers - de beroemde coloratuuraria bekend als de Légende du Paria:Où va la jeune Indoue? en natuurlijk Duo des fleurs / Sous le dôme épais, een barcarolle voor twee sopranen.

Persoonlijk leven

Grafsteen van Léo Delibes op Cimetière de Montmartre

• In 1871, toen hij 35 was, trouwde Delibes met Léontine Estelle Denain. Zij en haar moeder waren actrice aan de Comédie-Française in Parijs.
• In 1877 werd Delibes bevorderd tot Ridder in het Legioen van Eer, en in 1881 werd hij professor in compositie aan het Conservatorium van Parijs.
• Toen in 1884 de componist Victor Massé overleed, nam hij zijn plaats in aan het Institut de France, waarvan de Académie des beaux-arts een onderdeel vormt. Het is een grote eer, om daar lid van te mogen zijn.
• Léo Delibes - die over een minder goede gezondheid beschikte - overleed in 1891, en werd begraven op het Cimetière de Montmartre in Parijs, waar nog meer beroemde personen een laatste rustplaats hebben gekregen, als de schrijvers Emile Zola, Heinrich Heine, en de componisten Hector Berlioz en Jacques Offenbach.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• ¹⁾ In de opera Les Contes d' Hoffmann van Jacques Offenbach, wordt dezelfde episode gebruikt, alleen zijn de namen van de personen anders. Overigens werkte Offenbach drie jaar aan de uitwerking en de voltooiing van deze opera, maar werd in die periode ernstig ziek. Het werk werd afgerond door Ernest Guiraud en Léo Delibes die er een iets andere wending aan gaven.
• In de jaren 70 van de vorige eeuw kwam Wim Sonneveld uit met een lied getiteld: De kat van ome Willem is op reis geweest. De muziek daarbij daarvan heeft alle kenmerken van de Pizzicato uit het ballet Coppélia.
• Léo Delibes schreef na de opera Lakmé nog weinig, maar begon toch nog een keer aan een opera, genaamd Kassya. Deze opera was de zwanenzang van Léo Delibes, geschreven na een reis die hij ondernam naar Hongarije en Galicië. De opera werd voltooid door Jules Massenet en ging in 1893 in première. In de opera Kassya gaat het om een driehoeksverhouding tussen een graaf, een zigeunermeisje en een boer. Dit alles tegen de historische achtergrond van de boerenopstand van 1846 in Galicië, vroeger een deel van Oostenrijk.
• In december 1982 werd in Saint-Germain-du-Val – de geboorteplaats van Léo Delibes – de Coppéliahal met 750 zitplaatsen geopend, als een hommage aan hun grote plaatsgenoot.

  Le duet des Fleurs uit Lakmé – Anna Netrebko & Elina Garanca op YouTube

{{DEFAULTSORT:Delibes, Leo]]