Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Idee: verschil tussen versies
(Het of de idee heeft meerdere betekenissen, maar betekent o.a. ingeving. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Idee&oldid=16888417|Wikipedia])) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (3 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een '''idee''' is in het gewone spraakgebruik een gedachte, een plan, een ontwerp. Als [[Filosofie|filosofische]] term kreeg het onder invloed van [[Plato]]'s [[Ideeënleer (Plato)|ideeënleer]] een meer bijzondere betekenis die later veel invloed uitoefende op het wijsgerig denken, namelijk 'Idee' als een algemeen beginsel dat zich niet in de wereld of in de kosmos bevindt, maar in een abstracte 'Ideeënwereld'. | |||
== Plato == | |||
In de [[Platonisme|filosofie van Plato]] zijn ''ideeën'' (Grieks: idea of eidos) eeuwige, onveranderlijke en alleen door de [[filosoof]] geestelijk te ervaren oerbeelden van de dingen die zich bevinden in de hogere [[Ideeënleer (Plato)|ideeënwereld]]. | |||
De ideeën staan voor het eigenlijke ''zijn''. De dingen hebben, indien ze de ideeën afbeelden, deel aan de ideeën ([[methexis]]). | |||
Een empirische uitleg aan de idee werd gegeven door [[Archimedes]], die de bestaande Griekse filosofie toepaste op de [[wiskunde]]. | |||
Volgens Kant zijn er drie rede-ideeën: | == Verlichting == | ||
* [[de psychologische idee]] - de idee van een mens | In de [[Verlichting (stroming)|Verlichting]] (18de eeuw) wordt Plato's [[ideeënleer]] opnieuw onderzocht. De Angelsaksische en Franse filosofie kent ideeën in de gebruikelijke betekenis als ''voorstellingen'' van dingen. Voor [[Immanuel Kant|Kant]] en het Duitse ''idealisme'' zijn de ideeën verstandelijke begrippen, waarvan de onderwerpen niet in de ''ervaring'' worden aangetroffen. | ||
Volgens [[Immanuel Kant]] zijn er drie rede-ideeën: | |||
* [[de psychologische idee]] - de idee van een mens | |||
* [[de kosmologische idee]] - de idee van de wereld | * [[de kosmologische idee]] - de idee van de wereld | ||
* [[de theologische idee]] - de idee van een god | * [[de theologische idee]] - de idee van een god | ||
== Romantiek == | |||
''Het idee'' in de zin van een ingeving (19de eeuw), verbindt het denken met inspiratie en genialiteit. Nu wordt juist belang gehecht aan de vlaag van inspiratie die voorbijgaat aan het rationele denken. Deze stroming zet door tot in het begin van de twintigste eeuw: zowel [[Impressionisme]] als [[Expressionisme]] kunnen worden gezien als uitlopers. | |||
== Positivisme == | |||
Pas na de [[Tweede Wereldoorlog]] komt er een nieuwe reactie die de rationaliteit weer vooropstelt, het [[Positivisme]], welke vooral in de [[psychologie]] en de [[economie]] een grote rol gaat spelen. Er is noch voor romantische inspiratie, noch voor goddelijke inbreng veel ruimte meer. De wereld wordt beheerst door statistieken en cijfers. | |||
== Postmodernisme == | |||
In de Westerse wereld lijkt vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw in het denken een zekere luwte te zijn ingetreden: aangeduid met [[postmodernisme]]. Nu is alles mogelijk en alles verwerpelijk. Er is geen verschil meer tussen ''de idee'' en ''het idee''. | |||
Buiten West-Europa en de Westerse wereld is echter veel meer beweging. De Islamitische wereld is in opkomst, en hier zijn progressieve en conservatieve stromingen herkenbaar. Hetzelfde gebeurt in Zuid-Amerika (verdeeld in een Spaans- en een Portugeestalige regio). In Azië zijn veel verschillende stromingen : het Arabische deel emancipeert, het Centraal-Aziatische deel wordt zich bewust van haar identiteit, in Zuidoost-Azië slaat men verschillende richtingen in en China wordt een economische wereldmacht. | |||
Het Grieks-Europese gedachtegoed verliest haar dominantie en wordt geherdefinieerd. | |||
== Nieuwe definitie == | |||
De wereld is een geheel geworden en dat heeft gevolgen voor de definitie van ''het idee'' of ''de idee''. | |||
=== De idee === | |||
Waar ook ter wereld, wanneer ook, zullen mensen leven naar een idee. Dat is de religieuze, ofwel de levensbeschouwelijke idee. Dat verandert naarmate de wereld verandert. | |||
=== Het idee === | |||
Er komt altijd iemand - van Groenland tot Nieuw-Zeeland en van Bolivia tot Sechuan - die "eureka!" roept. Er zal ook altijd een conflict zijn tussen ''de'' idee en ''het'' idee. | |||
[[Categorie:Filosofie]] | {{wikt}} | ||
[[Categorie: | [[Categorie:Filosofie van de geest]] | ||
[[Categorie:Filosofische terminologie]] | |||
[[Categorie:Metafysica]] | |||
{{Groei}} | |||
Huidige versie van 15 mei 2020 om 15:50
Een idee is in het gewone spraakgebruik een gedachte, een plan, een ontwerp. Als filosofische term kreeg het onder invloed van Plato's ideeënleer een meer bijzondere betekenis die later veel invloed uitoefende op het wijsgerig denken, namelijk 'Idee' als een algemeen beginsel dat zich niet in de wereld of in de kosmos bevindt, maar in een abstracte 'Ideeënwereld'.
Plato
In de filosofie van Plato zijn ideeën (Grieks: idea of eidos) eeuwige, onveranderlijke en alleen door de filosoof geestelijk te ervaren oerbeelden van de dingen die zich bevinden in de hogere ideeënwereld.
De ideeën staan voor het eigenlijke zijn. De dingen hebben, indien ze de ideeën afbeelden, deel aan de ideeën (methexis).
Een empirische uitleg aan de idee werd gegeven door Archimedes, die de bestaande Griekse filosofie toepaste op de wiskunde.
Verlichting
In de Verlichting (18de eeuw) wordt Plato's ideeënleer opnieuw onderzocht. De Angelsaksische en Franse filosofie kent ideeën in de gebruikelijke betekenis als voorstellingen van dingen. Voor Kant en het Duitse idealisme zijn de ideeën verstandelijke begrippen, waarvan de onderwerpen niet in de ervaring worden aangetroffen.
Volgens Immanuel Kant zijn er drie rede-ideeën:
- de psychologische idee - de idee van een mens
- de kosmologische idee - de idee van de wereld
- de theologische idee - de idee van een god
Romantiek
Het idee in de zin van een ingeving (19de eeuw), verbindt het denken met inspiratie en genialiteit. Nu wordt juist belang gehecht aan de vlaag van inspiratie die voorbijgaat aan het rationele denken. Deze stroming zet door tot in het begin van de twintigste eeuw: zowel Impressionisme als Expressionisme kunnen worden gezien als uitlopers.
Positivisme
Pas na de Tweede Wereldoorlog komt er een nieuwe reactie die de rationaliteit weer vooropstelt, het Positivisme, welke vooral in de psychologie en de economie een grote rol gaat spelen. Er is noch voor romantische inspiratie, noch voor goddelijke inbreng veel ruimte meer. De wereld wordt beheerst door statistieken en cijfers.
Postmodernisme
In de Westerse wereld lijkt vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw in het denken een zekere luwte te zijn ingetreden: aangeduid met postmodernisme. Nu is alles mogelijk en alles verwerpelijk. Er is geen verschil meer tussen de idee en het idee.
Buiten West-Europa en de Westerse wereld is echter veel meer beweging. De Islamitische wereld is in opkomst, en hier zijn progressieve en conservatieve stromingen herkenbaar. Hetzelfde gebeurt in Zuid-Amerika (verdeeld in een Spaans- en een Portugeestalige regio). In Azië zijn veel verschillende stromingen : het Arabische deel emancipeert, het Centraal-Aziatische deel wordt zich bewust van haar identiteit, in Zuidoost-Azië slaat men verschillende richtingen in en China wordt een economische wereldmacht.
Het Grieks-Europese gedachtegoed verliest haar dominantie en wordt geherdefinieerd.
Nieuwe definitie
De wereld is een geheel geworden en dat heeft gevolgen voor de definitie van het idee of de idee.
De idee
Waar ook ter wereld, wanneer ook, zullen mensen leven naar een idee. Dat is de religieuze, ofwel de levensbeschouwelijke idee. Dat verandert naarmate de wereld verandert.
Het idee
Er komt altijd iemand - van Groenland tot Nieuw-Zeeland en van Bolivia tot Sechuan - die "eureka!" roept. Er zal ook altijd een conflict zijn tussen de idee en het idee.
|
Zoek idee op in het WikiWoordenboek. |
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •