Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Aangenomen als een van de eerste werknemers bij de R.O.B. op 1 januari 1947, door de toenmalige directeur dhr P.Glazema.<br />
Begonnen als tekenaar en restaurator, rond 1964 benoemd tot Hoofd Laboratorium.<br />
Zijn hele verdere loopbaan tot aan zijn pensionering op 1 juli 1981 heeft hij hier doorgebracht.<br />
Op 28-8-1981 is zijn afscheid van de R.O.B. groot gevierd, met vele collega's uit binnen- en buitenland. <br />
<br />
{{DEFAULTSORT:Ypey, Jaap}}'''Jaap Ypey''' ([[Amsterdam]], [[14 juni]] [[1916]] – [[Obergurgl]], [[1 februari]] [[1986]]) was een [[Nederland]]se [[archeoloog]], vooral gespecialiseerd in de [[Merovingen|Merovingische tijd]]. In Nederland is hij vooral bekend van het grote [[Franken (volk)|Frankische]] grafveld van [[Rhenen]]. Ook kreeg hij bekendheid door zijn restauratie van archeologische metalen voorwerpen
'''Bibliografie'''<br />
[[Bestand:JaapYpey1985Hoogland-2.jpg|thumb|Jaap Ypey in 1985]]
''Afkortingen:''<br />
== Biografie ==
BROB = Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek<br />
===Levensloop===
NKNOB = Nieuwsbulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond<br />
In 1934 behaalde hij het HBS-B diploma; daarna ging hij voor tekenleraar studeren. In 1939 behaalde hij de Middelbare akte tekenen en kunstgeschiedenis, en het diploma Tekenleraar. Op 25 juni 1942 trouwde hij met A. M. Janssen, in Baarn, de plaats waar zij woonde. Het jonge stel betrok daarop een woning aan de Stille Veerkade te Den Haag. Door zijn werkzaamheden bij de [[Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek | R.O.B.]] verhuisden zij in juni 1950 naar Amersfoort. Begin 1980 verhuisden zij naar Hoogland.
<br />
119 artikelen en recensies.<br />
Oorspronkelijk samengesteld door Wil Mank, R.O.B., Amersfoort, augustus 1981; verder aangevuld tot 1991 door de bibliothecaris van het R.O.B.; het overzicht van de necrologieën aangevuld door W. Ypey<br />
1952
Op 1 februari 1986 overleed Jaap Ypey plotseling ten gevolge van een sneeuwlawine tijdens een vakantie.
Karolingische pijlerbasiliek, Alphen aan de Maas (Gelderland), BROB 3, 1952, 31-34.
===Werk===
*Op 1 januari 1947 werd hij aangenomen als een van de eerste werknemers bij de R.O.B., door de toenmalige directeur P. Glazema.
*Hij begon als tekenaar en restaurator, en werd rond 1964 benoemd tot Hoofd Laboratorium. Hij bekleedde die functie tot aan zijn pensionering.
*Op 28 augustus 1981 werd zijn afscheid van de R.O.B. groot gevierd, met vele collega’s uit binnen- en buitenland. Zijn studies en werk zette hij echter voort.
*Hij vervulde een belangrijke rol bij de invulling van het indertijd nieuwe vak van archeologisch restaurator.
*Hij introduceerde o.a. het röntgenapparaat in de archeologie in Nederland (1962).
*Hij heeft vooral bekendheid gekregen, in binnen- en buitenland, door de restauratie van metalen voorwerpen. Daarnaast werden onder zijn leiding ook opmerkelijke resultaten bereikt op het gebied van aardewerk-, textiel-, glas- en houtconservering.
*Specialisatie '''damascering''': zijn vertrouwdheid met de kunst van het smeden (hij heeft o.a. meerdere jaren als kunstsmid gewerkt) heeft tot fundamentele publicaties op het gebied van gedamasceerde wapens uit de vroege middeleeuwen en de Vikingtijd geleid.
*Hij was niet alleen een kundig restaurator, echter ook een onderzoeker van formaat. Zijn publicaties verschenen in vele Nederlandse en buitenlandse tijdschriften.
Wrak van een laat-zestiende-eeuws spiegeljacht, Wieringermeer, BROB 3, 1952, 63-68.
*'''Onderscheidingen e.d.'''
**Opname als corresponderend lid van het Duitse Archeologische Instituut, op de geboortedag van [[Johann Joachim Winckelmann|Winckelmann]], 9 december 1960.<ref>https://www.dainst.org/de/dai/mitglieder</ref>
**In 1969, op 9 januari, werd de Mr. J. W. Frederiksprijs aan Jaap Ypey uitgereikt voor zijn publicatie "''Archeologica uit de collectie Mr. J. W. Frederiks in bruikleen aan het museum Boymans-van Beuningen''".
*'''Specialisatie Rhenen'''<br />De bewerking van het grafveld Rhenen (1951) liep als een rode draad door zijn hele carrière heen. Hij heeft verschillende artikelen over Rhenen geschreven, o.a. in 1964 over een bijzonder merovingisch slot van een kist uit vrouwengraf no. 413; daarvoor verscheen in 1956 in de serie ''Het geheim van de spade'' al een fraai fotoboek met vele objecten uit dit grafveld. In 1973 en 1978 publiceerde hij twee overzichtsartikelen in respectievelijk het Duits en het Frans. Ook in 1980 en 1983 verschenen er twee artikelen over Rhenen (in het Duits).<br />[[Bestand:1979a1.JPG|thumb|Nieuwjaarskaart 1979 Jaap Ypey]]Daarnaast waren voorwerpen uit dit grafveld regelmatig het onderwerp van zijn handgemaakte ''nieuwjaarskaarten'' (linoleumsnedes).<br /><br />In 1983 was het door Jaap Ypey samengestelde manuscript voor de grote overzichtscatalogus bijna af en werd ter correctie naar Duitsland gestuurd. Daar wilde dit werk echter door allerlei omstandigheden niet vlotten. Pas in 2009 kwam er weer echt beweging in, in het kader van het project ’odyssee’ van het ministerie van OCW (’Reviving Rhenen’). Een remmende factor in de voortgang waren ook nieuwe vondsten, nieuwere archeologische inzichten, een vernieuwde wijze van documenteren en tekenen (normalisatie-niveau) enz.<br />In oktober 2014, ruim zestig jaar na de eigenlijke opgraving, werd deze 700 pagina’s dikke catalogus uitgegeven. [http://www.sidestone.com/library/das-graeberfeld-auf-dem-donderberg-bei-rhenen-katalog katalogus Rhenen].<br /> De gehele catalogus is op de website van de uitgever in te zien.<ref>{{de}} Annette Wagner, Jaap Ypey, [https://www.scribd.com/fullscreen/106361343 ''das Gräberfeld auf dem Donderberg bei Rhenen''] Sidestone Press, Leiden, ISBN 978-90-8890-077-8</ref>
[[Bestand:JaapYpey-lezing.jpg|thumb|bij zijn afscheid van de R.O.B. 1981]] op scribd.com
===Lezingen===
In aanvulling op zijn publicaties hield hij ook vele lezingen, waarvan een aantal in het buitenland.
1953
Een kleine selectie:
* 1962 Philips technisch-wetenschappelijk röntgen-congres 12/13 okt.: "''met het röntgen-apparaat in de archeologie''"
* 1972 Freiburg tijdens ATM (= Arbeitsgemeinschaft des Technisches Museumpersonal)-Tagungen: "''Erfahrungen bei der Behandlung von Leder, Holz, Glas und Metallgegenständen im Labor zu Amersfoort''."
* 1979 Fachtagung über Damaszenerstahl, Schloss Rheydt – Mönchengladbach: "''Frühmittelalterliche Waffen mit Damast''"
* 1983 lezing over Rhenen (zie: De Vallei, 7-2-1983)<br />[[Bestand:1964 Maquette Doornenburg04.jpg|thumb|Maquette Doornenburg 1964 gemaakt door Jaap Ypey]]
Kerkonderzoek te Hoeven (N.-Brabant), BROB 4, 1953, afl. 2, 39-43.
===Maquettes===
een selectie van door hem gebouwde maquettes:
* 12e eeuwse boerderij de Lisidunahof, Oud-Leusden) (1985)<ref>http://www.archeologischdepotutrecht.nl/media/1396/archeologische-kroniek-1985-1987.pdf</ref>
* Doornenburg 1963-1964-1968) (enige jaren geleden gerestaureerd door Anton van de Water)
Hieronder een selectie van de belangrijkste artikelen.
*''Kunst en schoonheid uit de vroege Middeleeuwen; de merovingische grafvelden van Alphen, Rhenen en Maastricht''; inl. door P. Glazema, Amersfoort; 1955<ref>http://www.limburgserfgoed.nl/detail/RCE/document/74577</ref>
*''Das Bergen von stark angegriffenem Glas während einer Ausgrabung mit Hilfe einer Kunstharzlösung'', BROB 10-1, 1960-1, p. 363-367.
*''Eine Riemenzunge mit anglo-karolingischem Tierornament aus der Waal bei Rossum, Prov. Gelderland, und ein Steigbügelfragment von Huizum, Prov. Friesland'', BROB 12-3, 1962-3, p. 177-186.<ref>http://www.dbng.nl/nl/details?searchkey1=rel&searchterm1=069130639&searchtype1=and&searchterm2=&searchterm3=&item=40</ref>
*''Archaeology with the X-ray Apparatus'', Medica Mundi 9, 1963, 72-76.<ref>http://www.bcin.ca/Interface/openbcin.cgi?submit=submit&Chinkey=64186</ref>
*''Ein merowingerzeitliches Kastenschloss in einem Frauengrab aus Rhenen'', Prov. Utrecht, BROB 14, 1964, p. 84-88.
*''Twee aardewerkstempels bevorderd tot Ibero-Keltische fibulae'', Numaga 14, 1967, p. 104-113 (ROB-overdrukken, 5).
*''Das fränkische Gräberfeld zu Rhenen'', provincie Utrecht, BROB 23, 1973 (1975), p. 289-312.
*''Mondharpen'', Antiek 11, 1976-1977, p. 209-231 (ROB-overdrukken, 97).<ref>http://www.worldcat.org/title/mondharpen/oclc/63401824/editions?referer=di&editionsView=true</ref>
*''Eine Schleifkammer mit Staubabzug'', Arbeitsblätter für Restauratoren 9, 1976, Heft 2, Gruppe 17, p. 15-17.<ref>http://www.bcin.ca/Interface/openbcin.cgi?submit=submit&Chinkey=52842</ref>
*''A Sword with Damascened Blade from Dorestad, Hoogstraat I'', in: W.A. van Es/W.J.H. Verwers, Excavation at Dorestad 1, The Harbour: Hoogstraat I, ’s-Gravenhage 1980 (Nederlandse Oudheden, 9) 190-206.<ref>http://www.dorestadonthuld.nl/Gouden_eeuw.html</ref>
*''Een HILTIPREHT-zwaard uit Elst (U.)?'' Westerheem 31 ,1982, p. 48-52. (ROB-overdrukken 173).
*''Europäische Waffen mit Damaszierung''. Archäologisches Korrespondenzblatt 12, 1982, p. 381-388. (R0B-overdrukken 176) .
*''Rekonstruktionsversuch der Schwertklinge von Sutton Hoo''. Archäologisch Korrespondenzblatt 13, 1983, 495-498. (ROB-overdrukken 204).<ref>http://zenon.dainst.org/Record/000443698/HierarchyTree?hierarchy=000099473&recordID=000443698</ref>
*''Een paar “gouden” fibulae “uit de Rijn”'', Antiek 20, no. 9, april 1986, p. 578-583 (ROB-overdrukken, 258).<ref>http://www.dbng.nl/nl/details?searchkey1=rel&searchterm1=069130639&searchtype1=and&searchterm2=&searchterm3=&item=3</ref>
*''Des armes européennes avec damas soudé'', in: Actes du Colloque sur l’art des invasions en Hongrie et en Wallonie (1991).
1954
== Necrologieën ==
*Es, W. A. van, 1986: In memoriam Jacob Ypey (14.6.1916-1.2.1986), Antiek 20, 584
*Kalee, C. A., 1986: In memoriam J. Ypey, Westerheem 35, 212
*Westphal, H., 1986: Nachruf, Arbeitsblätter für Restauratoren 19, Gruppe 24, 155
*Dijkman, W., 1986: De conservering van archeologische vondsten: een hommage aan Jaap Ypey (1916-1986), Bonnefans 2, 49-50
*Périn, Patrick, Claude Lorren, 1995: À la mémoire de Jaap Ypey (1916-1986): L’Habitat Rural du Haut Moyen Age (France, Pays-Bas, Danemark et Grande-Bretagne.
* [[Leeuwarder courant]], [https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=LC&date=19860204&v2=true&id=LC-19860204-17007# Dood Jaap Ypey verlies voor archeologie] 04-02-1986
Nederlandse Hervormde kerk te Lith, Noord-Brabant, BROB 5, 1954, 88-93.
Kunst en schoonheid uit de vroege Middeleeuwen; de merovingische grafvelden van Alphen, Rhenen en Maastricht; inl. door P. Glazema, Amersfoort 1955.
Ein Gewebefragment der Hallstattzeit aus Nieuwenhagen, Limburg, BROB 6, 1955, 71-72.
Het onderzoek van de Ned. Herv. kerk te Groesbeek, Gelderland, BROB 6, 1955, 88-94.
Het onderzoek van de Ned. Herv. kerk te Bemmel, Gelderland, BROB 6, 1955, 95-97.
Het onderzoek van de Ned. Herv. kerk te Eethen, Noord-Brabant, BROB 6, 1955, 98-105.
1956
Merovingische ambachtskunst, Baarn 1956. (voorwoord van P. Glazema)
Een bronzen zwaard uit de omgeving van Putten, Westerheem 5, 1956, 103-107.
Het onderzoek van de Ned. Herv. kerk te Sprang, Noord-Brabant, BROB 7, 1956, 36-38.
1957
Een zeldzaam laat-Merovingisch glas in het rijen-grafveld te Bergeijk, Noord-Brabant - Bijl.: Beschrijving der buidelbekers, BROB 8, 1957-8, 82-91.
De glazen slurfbeker uit Obbicht, Limburg, BROB 8, 1957-8, 92-95.
1959
De verspreiding van vroeg-middeleeuwse vondsten in Nederland, BROB 9, 1959, 98-118.
Een methode om versieringen in basreliëf op metaal en aardewerk snel en accuraat vast te leggen, BROB 9, 1959, 293-296.
Twee vroeg-middeleeuwse zwaarden met incrustatie, BROB 9, 1959, 297-301.
(met W.J. de Boone) Nederland in de tijd der Merovingen, Antiquity and Survival 2, no. 5-6, 1959 (Honderd eeuwen Nederland), 198-211.
(met C. Isings, A.D. Copier en C.J.V. Mol) Glazen glorie; 2500 jaar glaskunst; 13 juni-15 aug, Amersfoort 1959 (tentoonstellingsgids) .
1961
Drei römische Dolche nit tauschierten Scheiden aus niederländischen Sammlungen, BROB 10-1, 1960-1, 347-362.
Das Bergen von stark angegriffenem Glas während einer Ausgrabung mit Hilfe einer Kunstharzlösung, BROB 10-1, 1960-1, 363-367.
Een aantal vroeg-middeleeuwse zwaarden uit Nederlandse musea, BROB 10-1, 1960-1, 368-394.
Nieuws van het laboratorium: Een gordeldoos uit Drouwen - Een bronzen haarpen uit Ommeren, gem. Lienden - Een scramasax met schede - Een riemtong uit Beekbergen - Enkele gereinigde sieraden uit het Fries Museum te Leeuwarden - Een bronzen riemtong uit Wijk bij Duurstede - Een met zilver geïncrusteerde bijl uit Venlo - Een stormhoed uit Wijk Bij Duurstede, BROB 10-1, 1960-1, 561-583.
Archeologisch nieuws in NKNOB 1961: Leersum, 56-57, Leersum, 221.
1963
(met J.E. Bogaers) Ein neuer römischer Dolch mit silbertauschierter und emailverzierter Scheide aus dem Legionslager Nijmegen, BROB 12-3, 1962-3, 87-98.
Die Funde aus dem frühmittelalterlichen Gräberfeld Huinerveld bei Putten im Museum Nairac in Barneveld, BROB 12-3, 1962-3, 99-152.
Vroeg-middeleeuwse wapens uit Nederlandse verzamelingen, BROB 12-3, 1962-3, 153-176.
Eine Riemenzunge mit anglo-karolingischem Tierornament aus der Waal bei Rossum, Prov. Gelderland, und ein Steigbügelfragment von Huizum, Prov. Friesland, BROB 12-3, 1962-3, 177-186.
Merkwaardige vondsten uit Opheusden, Gelderland, BROB 12-3, 1962-3, 187-192.
Een bronzen fibula en enige aardewerkfragmenten uit de Vroege Middeleeuwen te Aardenburg, BROB 12-3, 1962-3,556-558.
De in 1933 tijdens de opgravingen aan het Domplein te Utrecht gevonden riemtong nog eens nader bezien, BROB 12-3, 1962-3, 583-586.
Een zestiende-eeuwse dolk uit Woerden, Zuid-Holland, BROB 12-3, 1962-3, 583-586.
Met het röntgenapparaat in de archeologie, in: Verslag technisch-wetenschappelijke röntgenbijeenkomst 12-13 okt. 1962, Eindhoven 1963, 34-38.
Archaeology with the X-ray Apparatus, Medica Mundi 9, 1963, 72-76.
1964
Zusammenhänge zwischen der Konservierung während der Grabung und der Behandlung der Funde im Labor, Der Präparator 10, 1964, 39-47.
(met J.A. Bakker) Vroeg-middeleeuwse vondsten uit het Gooi (6de tot 10de eeuw), Mededelingen van het Museum voor het Gooi en Omstreken 8, 1963-4. 40-60 (IPP publicatie, 82).
Met het röntgenapparaat in de archeologie, De groene Amsterdammer, 13 juni 1964.
Archeologisch nieuws in NKNOB 1964: Huissen, 245-246.
Ein merowingerzeitliches Kastenschloss in einem Frauengrab aus Rhenen, Prov. Utrecht, BROB 14, 1964, 84-88.
Vroeg-middeleeuwse zwaarden uit Nederlandse verzamelingen, BROB 14, 1964, 89-96.
1965
The Conservation of Disintegrated Glass during the Excavation, in: Comptes rendus du VIIe Congrès Internationa1 du verre, Bruxelles 1965, II, no.227, 1-3.
Das frühmittelalterliche Gräberfeld in Leersum, Prov. Utrecht, BROB 15-6, 1965-6, 145-167.
Archeologisch nieuws in NKNOB 1965: (met J.E. Bogaers) Echt, 6-7.
Recensie: R.B.F. van der Sloot, Middeleeuws wapentuig, Bussum 1965, Fibula 6, 1965 , 40-41.
1966
Eine geschlossene Röntgenanlage zur Durchleuchtung von Bodenfunde, Der Präparator 12, 1966, 75-78.
Twee viziermaskerhelmen uit Nijmegen, Numaga 13, 1966, 187-199.
1967
Een bronzen ketel uit de Waal bij IJzendoorn, Westerheem 16, 1967, 87-90.
Een bronzen ketel uit de Waal bij IJzendoorn, Kontaktblad van de Historische Vereniging voor het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen 4, juni 1967, 1-4.
Twee aardewerkstempels bevorderd tot Ibero-Keltische fibulae, Numaga 14, 1967, 104-113 (ROB-overdrukken, 5).
Archeologisch nieuws in NKNOB 1967: IJzendoorn, gem. Echteld, 71.
Vroeg-middeleeuws glas; de verzameling Van Bogaert-Wauters te Hanne aan de Durme, België, Antiek 2, 1967-8, 376-386 (ROB-overdrukken, 4).
(met J.A. Bakker) Nog een zwaard van het 7de-8ste-eeuwse grafveld aan de Lieberweg te Hilversum, Mededelingen van het Museum voor het Gooi en Omstreken 9, 1967-8, 84-86 (IPP publicatie, 115)
Archeologica uit de collectie Mr. J.W. Frederiks in bruikleen aan het Museum Boymans-van Beuningen, Bulletin Museum Boymans-van Beuningen 18, 1967, 98-143, 147-148 (ROB overdrukken, 7).
1968
EÍn Röntgengerät im Eigenbau (mit Diskussion), Arbeitsblätter für Restauratoren 2, 1968, Gruppe 19, 1-2.
Fundstücke mit anglo-karolingischer Tierornamentik in niederländischen Sammlungen, BROB 19, 1968, 175-191.
1969
Zur Tragweise frühfrankischer Gürtelgarnituren auf Grund niederländischer Befunde, BROB 19, 1969, 89-127.
Een middeleeuws zwaard uit Egmond aan den Hoef, Alkmaars jaarboekje 5, 1969, 45-48 (ROB-overdrukken, 20)
1970
Een cicadefibula uit Den Haag en een beslagstukje uit Monster, Westerheem 19, 1970, 155-159.
1971
Een vroeg-Frankische gesp in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, Westerheem 20, 1971, 224-8 (ROB-overdrukken, 29).
Een Gicelin-zwaard in Nederland, Antiek 6, 1971-2, 521-527 (ROB-overdrukken, 34) .
'Het behandelen van geroest antiek ijzerwerk', Antiek 6, 1971-2, 532.
Archeologisch nieuws in NKNOB 1972: (met J.H.F. Bloemers) Hunsel, 139,.
Een nieuw Gicelin-zwaard, Antiek 7, 1972-3, 652-653 (ROB-overdrukken, 43).
Recensie: H.C. van Bostraeten, De nederzetting Sloten en de merovingische begraafplaats te Gent-Port Arthur, Brussel 1972, Westerheem 21, 1972, 219-220.
1973
Frankisch goud in Beuningen (Gld.), in: Archeologie en historie, opgedragen aan H. Brunsting, Bussum 1973, 441-458 (ROB-overdrukken, 48).
Een uitzonderlijke vroeg-middeleeuwse gordel-garnituur uit Stein (L),Antiek 8, 1973-4, 537-551 (ROB-overdrukken, 61).
Recensie: A. Mutz, Die Kunst des Metalldrehens bei dem Römern, Basel 1972, Westerheem 22, 1973, 80-82.
1975
(met G.J. Verwers) Six Iron Swords from the Netherlands, Analecta praehistorica Leidensia 8, 1975, 79-91 (ROB-overdrukken, 71).
Das fränkische Gräberferd zu Rhenen, prov. utrecht, BROB 23, 1973 (1975), 289-312.
Determination of the Textile Remains (bijdrage biJ: W.J.H. Verwers, A Merovingian Cemetery in Veldhoven, Province of North Brabant), BROB 23, 1973 (1975), 329-334.
1976
Enkele romeinse bronzen armbeurzen in Nederland, Westerheem 25, 1976, 196-206 (ROB-overdrukken, 94).
Eine Schleifkammer mit Staubabzug, Arbeitsblätter für Restauratoren 9, 1976, Heft 2, Gruppe 17, 15-17.
Restaureren en conserveren, in: E. Lambooy (red.), In medio archeo (cursus archeologisch onderzoek), Nuenen 1976, 3 blz.
Middeleeuws bronzen beslagstuk (bijdrage bij: P.J.R. Modderman, J.A. Bakker en H.A. Heidinga, Nederzettingsporen uit midden-Neolithicum (TBR), late Bronstijd en Middeleeuwen in het Beekhuízer Zand onder Harderwijk, prov. Gelderland), Analecta Praehistorica Leidensia 9, 1976, 70.
1977
Vroeg-middeleeuwse met zilver en/of messing geïncrusteerde ijzeren voorwerpen in Noord-Brabant, in: Brabantse oudheden, opgedragen aan Gerrit Beex bij zijn 65ste verjaardag, Eindhoven 1977, (Bijdragen tot de studie van het Brabantse Heem, 16), 185-97 (ROB-overdrukken, 96).
(met W.A. van Es) Das Grab der "Prinzessin", von Zweelo und seine Bedeutung im Rahmen des Gräberfeldes, in: H.J. Hässler (Hrsg.), Studien zur Sachsenforschung, Albert Genrich gewidmet, Hildesheim 1977, 97-126 (ROB-overdrukken, 93).
(met J.H.F. Bloemers) Laat-Romeinse en vroeg-middeleeuwse grafvelden te Maastricht, in: 30 jaar opgraven in Nederland (kalender voor 1978), Amersfoort 1977, juliblad.
La chronologie du cimetière franc de Rhenen (Pays-Bas - province d'Utrecht) in: M. Fleury et P. Périn (éd.), Problèmes de chronologie relative et absolue concernant les cimétières mérovingiens d’entre Loire et Rhin, Paris 1978 (Bibliothèque de l'Ecole des hautes études, IVe section, 326), 51-57 (ROB-overdrukken, 120).
Quelques aspects de l'archéologie mérovingienne aux Pays-Bas, in: Centenaire de l'Abbé Cochet 1975 Actes du colloque international de'archéologie, Rouen 1978, 573-585 (ROB-overdrukken, 112).
Die Herstellung einer komponierten schalenfibel - Damaszierte Waffen, in: Sachsen und Angelsachsen - zur Schmuck- und Waffentechnik, Aussstellung im Helms-Museum, Hamburg 1978, (Veröffentlichungen des Helms-Museum, 33) 3-16.
Twee saxscheden uit Noord-Nederland, Groningse volksalmanak 1978-9, 211-227 (ROB-overdrukken, 129).
Recensie: R. Wihr, Restaurieren vom Keramik und Glas, München 1977, Westerheem 27, 341-342.
Recensíe: T. Capelle, Die karolingischen Funde von Schouwen, Amersfoort, 1978, 2 dln. (Nederlandse Oudheden, 7), Westerheem 28, 1979, 182-184.
1979
Een Romeinse radvormige emailfibula uit Heteren (Gld.), Westerheem 28, 1979, 264-265 (ROB-overdrukken, 128).
1980
Vroeg-middeleeuwse vondsten uit Geldermalsen, Westerheem 29, 1980, 45-53 (ROB-overdrukken, 129).
A Sword with Damascened Blade from Dorestad, Hoogstraat I, in: W.A. van Es/W.J.H. Verwers, Excavation at Dorestad 1, The Harbour: Hoogstraat I, ’s-Gravenhage 1980 (Nederlandse Oudheden, 9) 190-206.
Das Gräberfeld von Rhenen, in: Gallien in der spätantike von Kaiser Constantin zu frankenkönig Childerick, Mainz 1980, 151-154.
1981
Au sujet des armes avec damas sodé en Europe, Archéologie médiévale 11, 1981, 147-165.
Une garniture de ceinturon de Boulogne-sur-Mer (Pas-de Calais). Septentrion 11, 1981, 114-116.
Wapen of werktuig? In: T.J. Hoekstra, H.L. Janssen en I.W.L. Moerman (red.), Liber Castellorum, 40 variaties op het thema kasteel. Feestbundel J.G.N.Renaud. Zutphen 1981, 367-375. (ROB-overdrukken 166).
Europese wapens met damast. De Wapenverzamelaar 19, 1981, 20-32. (ROB-overdrukken 213).
1982
Een HILTIPREHT-zwaard uit Elst(U.)? Westerheem 31 ,1982, 48-52. (ROB-overdrukken 173).
Een Romeinse ijzeren heln uit het begin van onze jaartelling, gevonden bij Hedel (Gld.). Westerheem 31, 1982, 101-103.(ROB-overdrukken 175).
Flügellanzen in niederländischen Sammlungen. in G.Krause (Hrsg.), Vor- und Frühgeschichte des unteren Niederrheins, Rudolf Stampfuss zum Gedächtnis, Bonn 1982 (Quellenschriften zur westdeutschen Vor- und Frühgeschichte, 1O), 241-267. (ROB-overdrukken 174).
Twee saksen uit frankische graven op het Valkhof te Nijmegen (ca. 62O-680). Numaga 30, 1983, 32-35(ROB-overdrukken 192).
Ein Männergrab mit D-Brakteatenbeschlägen des fränkischen Gräberfeldes bei Rhenen, Provinz Utrecht, Niederlande. Frühmittelalterliche Studien 17, 1983, 460-478. (ROB-overdrukken 203).
Damaszierung. In: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, 2. Aufl., V, Berlin-New York (1983), 191-213. (ROB-overdrukken 201).
Rekonstruktionsversuch der Schwertklinge von Sutton Hoo. Archäologisch Korrespondenzblatt 13, 1983, 495-498. (ROB-overdrukken 204).
Een gedamasceerde lanspunt uit Vianen (Z.H.), Westerheem 32, 1983, 351-353 (ROB-overdrukken 216).
Frühmittelalterliche Waffen mit Damast. Ín "Damaszenerstahl". Vorträge der 1. Fachtagung über "Damaszenerstahl - Stahlgewinnung und Stahlverarbeitung in der vorindustriellen Zeit" vom 26. bis 28. Oktober 1979 im städtischen Museum Schloss Rheydt in Mönchengladbach. Düsseldorf 1983, 5-31.
1984
Einige wikingerzeitliche Schwerter aus den Niederlanden. Offa 41, 1984, 213-225. (ROB-overdrukken 247).
1985
Enkele 5de-eeuwse vondsten uit Zuid- en Noord-Nederland. Westerheem 34, 1985, 2-10.( ROB-overdrukken 239).
Twee nieuwe vondsten van het strand van Oostkapelle, Nehalennia 57, zomer 1985, 15-9
Een Romaans ceremonieel zwaard gevonden bij Rees aan de Nederrijn. Antiek 20, no.1, 3-12.(ROB-overdrukken 248).
(met W.J.H.Willems en P.B.Hallebeek) Ein angelsächsisches Schwert aus der Maas bei Wessem, Provinz Limburg (Niederlande) . Archäologisches Korrespondenzblatt 15, 1985, 103-113. (ROB-overdrukken 246).
Enkele zwaarden uit de 14e-16e eeuw, De Wapenverzamelaar 22, 1985, 43-53.
(met S. Vandenberghe) Une épée du XVe siècle découverte à Comines vers 1865 aujourd’hui au Musée Gruuthuse à Bruges, Mémoires de la Société d’histoire deComines-Warneton et de la région 15, 1985, 55-60.
1986
Een paar “gouden” fibulae “uit de Rijn”, Antiek 20, no. 9, april 1986, 578-583 (ROB-overdrukken, 258).
Stevensweert (bijdrage bij: W.J.H. Willems, Archeologische kroniek van Limburg over 1985), Publications de la Société historique et archéologique dans le Limbourg 122, 1986, 239-243.
Recensie: W. Menghin, Das Schwert im frühen Mittelalter, Stuttgart 1983, Germania 64, 1986, 264-268.
1987
Drei neuerworbene Waffen im Rijksmuseum van Oudheden: ein Ulfberht-Schwert, ein Katzbalger und ein Linkhanddolch, Oudheidkundige Mededelingen uit het RMO te Leiden 66, 1986, 139-151 (ROB-overdrukken, 290)
1991
À propos des armes damassées, in: L’art des invasions en Hongrie et en Wallonie: Actes du colloque tenue au Musée Royal de Mariemont du 9 au 11 avril 1979, Morlanwelz 1991 (Monografies du Musée Royal de Mariemont, 6), 99-108 (ROB-overdrukken, 402).
Des armes européennes avec damas soudé, in: Actes du Colloque sur l’art des invasions en Hongrie et en Wallonie (1979).
'''Necrologieën'''<br />
Es, W.A. van, 1986: In memoriam Jacob Ypey (14.6.1916-1.2.1986), Antiek 20, 584.<br />
Kalee, C.A., 1986: In memoriam J. Ypey, Westerheem 35, 212. <br />
Westphal, H., 1986: Nachruf, Arbeitsblätter für Restauratoren 19, Gruppe 24, 155.<br />
Dijkman, W., 1986: De conservering van archeologische vondsten: een hommage aan Jaap Ypey (1916-1986), Bonnefans 2, 49-50<br />
Périn, Patrick, 1995: À la mémoire de Jaap Ypey (1916-1986): L’Habitat Rural du Haut Moyen Age (France, Pays-Bas, Danemark et Grande-Bretagne), par Claude Lorren et Patrick Perin.
In 1934 behaalde hij het HBS-B diploma; daarna ging hij voor tekenleraar studeren. In 1939 behaalde hij de Middelbare akte tekenen en kunstgeschiedenis, en het diploma Tekenleraar. Op 25 juni 1942 trouwde hij met A. M. Janssen, in Baarn, de plaats waar zij woonde. Het jonge stel betrok daarop een woning aan de Stille Veerkade te Den Haag. Door zijn werkzaamheden bij de R.O.B. verhuisden zij in juni 1950 naar Amersfoort. Begin 1980 verhuisden zij naar Hoogland.
Op 1 februari 1986 overleed Jaap Ypey plotseling ten gevolge van een sneeuwlawine tijdens een vakantie.
Werk
Op 1 januari 1947 werd hij aangenomen als een van de eerste werknemers bij de R.O.B., door de toenmalige directeur P. Glazema.
Hij begon als tekenaar en restaurator, en werd rond 1964 benoemd tot Hoofd Laboratorium. Hij bekleedde die functie tot aan zijn pensionering.
Op 28 augustus 1981 werd zijn afscheid van de R.O.B. groot gevierd, met vele collega’s uit binnen- en buitenland. Zijn studies en werk zette hij echter voort.
Hij vervulde een belangrijke rol bij de invulling van het indertijd nieuwe vak van archeologisch restaurator.
Hij introduceerde o.a. het röntgenapparaat in de archeologie in Nederland (1962).
Hij heeft vooral bekendheid gekregen, in binnen- en buitenland, door de restauratie van metalen voorwerpen. Daarnaast werden onder zijn leiding ook opmerkelijke resultaten bereikt op het gebied van aardewerk-, textiel-, glas- en houtconservering.
Specialisatie damascering: zijn vertrouwdheid met de kunst van het smeden (hij heeft o.a. meerdere jaren als kunstsmid gewerkt) heeft tot fundamentele publicaties op het gebied van gedamasceerde wapens uit de vroege middeleeuwen en de Vikingtijd geleid.
Hij was niet alleen een kundig restaurator, echter ook een onderzoeker van formaat. Zijn publicaties verschenen in vele Nederlandse en buitenlandse tijdschriften.
Onderscheidingen e.d.
Opname als corresponderend lid van het Duitse Archeologische Instituut, op de geboortedag van Winckelmann, 9 december 1960.[1]
In 1969, op 9 januari, werd de Mr. J. W. Frederiksprijs aan Jaap Ypey uitgereikt voor zijn publicatie "Archeologica uit de collectie Mr. J. W. Frederiks in bruikleen aan het museum Boymans-van Beuningen".
Specialisatie Rhenen De bewerking van het grafveld Rhenen (1951) liep als een rode draad door zijn hele carrière heen. Hij heeft verschillende artikelen over Rhenen geschreven, o.a. in 1964 over een bijzonder merovingisch slot van een kist uit vrouwengraf no. 413; daarvoor verscheen in 1956 in de serie Het geheim van de spade al een fraai fotoboek met vele objecten uit dit grafveld. In 1973 en 1978 publiceerde hij twee overzichtsartikelen in respectievelijk het Duits en het Frans. Ook in 1980 en 1983 verschenen er twee artikelen over Rhenen (in het Duits). Nieuwjaarskaart 1979 Jaap YpeyDaarnaast waren voorwerpen uit dit grafveld regelmatig het onderwerp van zijn handgemaakte nieuwjaarskaarten (linoleumsnedes).
In 1983 was het door Jaap Ypey samengestelde manuscript voor de grote overzichtscatalogus bijna af en werd ter correctie naar Duitsland gestuurd. Daar wilde dit werk echter door allerlei omstandigheden niet vlotten. Pas in 2009 kwam er weer echt beweging in, in het kader van het project ’odyssee’ van het ministerie van OCW (’Reviving Rhenen’). Een remmende factor in de voortgang waren ook nieuwe vondsten, nieuwere archeologische inzichten, een vernieuwde wijze van documenteren en tekenen (normalisatie-niveau) enz. In oktober 2014, ruim zestig jaar na de eigenlijke opgraving, werd deze 700 pagina’s dikke catalogus uitgegeven. katalogus Rhenen. De gehele catalogus is op de website van de uitgever in te zien.[2]
bij zijn afscheid van de R.O.B. 1981
op scribd.com
Lezingen
In aanvulling op zijn publicaties hield hij ook vele lezingen, waarvan een aantal in het buitenland.
Een kleine selectie:
1962 Philips technisch-wetenschappelijk röntgen-congres 12/13 okt.: "met het röntgen-apparaat in de archeologie"
1972 Freiburg tijdens ATM (= Arbeitsgemeinschaft des Technisches Museumpersonal)-Tagungen: "Erfahrungen bei der Behandlung von Leder, Holz, Glas und Metallgegenständen im Labor zu Amersfoort."
1979 Fachtagung über Damaszenerstahl, Schloss Rheydt – Mönchengladbach: "Frühmittelalterliche Waffen mit Damast"
1983 lezing over Rhenen (zie: De Vallei, 7-2-1983) Maquette Doornenburg 1964 gemaakt door Jaap Ypey
Maquettes
een selectie van door hem gebouwde maquettes:
12e eeuwse boerderij de Lisidunahof, Oud-Leusden) (1985)[3]
Doornenburg 1963-1964-1968) (enige jaren geleden gerestaureerd door Anton van de Water)
Hieronder een selectie van de belangrijkste artikelen.
Kunst en schoonheid uit de vroege Middeleeuwen; de merovingische grafvelden van Alphen, Rhenen en Maastricht; inl. door P. Glazema, Amersfoort; 1955[7]
Das Bergen von stark angegriffenem Glas während einer Ausgrabung mit Hilfe einer Kunstharzlösung, BROB 10-1, 1960-1, p. 363-367.
Eine Riemenzunge mit anglo-karolingischem Tierornament aus der Waal bei Rossum, Prov. Gelderland, und ein Steigbügelfragment von Huizum, Prov. Friesland, BROB 12-3, 1962-3, p. 177-186.[8]
Archaeology with the X-ray Apparatus, Medica Mundi 9, 1963, 72-76.[9]
Ein merowingerzeitliches Kastenschloss in einem Frauengrab aus Rhenen, Prov. Utrecht, BROB 14, 1964, p. 84-88.
Twee aardewerkstempels bevorderd tot Ibero-Keltische fibulae, Numaga 14, 1967, p. 104-113 (ROB-overdrukken, 5).
Das fränkische Gräberfeld zu Rhenen, provincie Utrecht, BROB 23, 1973 (1975), p. 289-312.
Mondharpen, Antiek 11, 1976-1977, p. 209-231 (ROB-overdrukken, 97).[10]
Eine Schleifkammer mit Staubabzug, Arbeitsblätter für Restauratoren 9, 1976, Heft 2, Gruppe 17, p. 15-17.[11]
A Sword with Damascened Blade from Dorestad, Hoogstraat I, in: W.A. van Es/W.J.H. Verwers, Excavation at Dorestad 1, The Harbour: Hoogstraat I, ’s-Gravenhage 1980 (Nederlandse Oudheden, 9) 190-206.[12]
Een HILTIPREHT-zwaard uit Elst (U.)? Westerheem 31 ,1982, p. 48-52. (ROB-overdrukken 173).
Europäische Waffen mit Damaszierung. Archäologisches Korrespondenzblatt 12, 1982, p. 381-388. (R0B-overdrukken 176) .
Rekonstruktionsversuch der Schwertklinge von Sutton Hoo. Archäologisch Korrespondenzblatt 13, 1983, 495-498. (ROB-overdrukken 204).[13]
Een paar “gouden” fibulae “uit de Rijn”, Antiek 20, no. 9, april 1986, p. 578-583 (ROB-overdrukken, 258).[14]
Des armes européennes avec damas soudé, in: Actes du Colloque sur l’art des invasions en Hongrie et en Wallonie (1991).
Necrologieën
Es, W. A. van, 1986: In memoriam Jacob Ypey (14.6.1916-1.2.1986), Antiek 20, 584
Kalee, C. A., 1986: In memoriam J. Ypey, Westerheem 35, 212
Westphal, H., 1986: Nachruf, Arbeitsblätter für Restauratoren 19, Gruppe 24, 155
Dijkman, W., 1986: De conservering van archeologische vondsten: een hommage aan Jaap Ypey (1916-1986), Bonnefans 2, 49-50
Périn, Patrick, Claude Lorren, 1995: À la mémoire de Jaap Ypey (1916-1986): L’Habitat Rural du Haut Moyen Age (France, Pays-Bas, Danemark et Grande-Bretagne.
Zie Jaap Ypey - Bibliografie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.