Givebox

Een givebox, ook doorgeefkast, geefkast, ruilkast, recyclagekast, weggeefkast, weggeef-box of give-kot genoemd, is een open kast waar men anoniem bruikbare kleine spullen gratis kan achterlaten of meenemen.

Het woord “geefkast” werd in 2013 derde in de verkiezing woord van het jaar 2013 in Vlaanderen georganiseerd door de Dikke van Dale.

Geschiedenis

Het concept van de givebox is ontstaan in Berlijn. In augustus 2011 nam Andreas Richter het initiatief om een open kast naast zijn woning te plaatsen waar hij kleine spullen die hij niet meer gebruikt achter te laten, in plaats van deze op een tweedehandswebsite te plaatsen en daarna te versturen. Iedereen mag de spullen vrij meenemen of iets achterlaten. Hij doopte hem de givebox met de slogan ‘sharing is caring’ en waarbij de nadruk wordt gelegd op het idee van duurzaamheid en het gemeenschapsgevoel. Het idee wordt sindsdien via Facebook verspreid en uitgebreid.

Principe

De givebox is een publieke open kast waarin buurtbewoners overbodige nog bruikbare spullen anoniem kunnen achterlaten. Sommige geefkasten spitsen zich toe op één bepaald type goederen (zoals de ruil-je-boek-kast of de proviandkast), maar het principe gaat er van uit dat er allerlei soorten spullen in worden geëtaleerd. Het kan gaan om kledij, speelgoed, boeken, huisraad, schoenen, accessoires, enz. die men zelf niet meer draagt of waar men geen plezier meer aan beleeft. Andere bezoekers kunnen daarna vrij toegankelijk in de box gaan snuisteren tussen de afgedankte voorwerpen die ze zelf nog zouden kunnen gebruiken of een nieuw leven willen geven. De kast is er voor iedereen, van kansarmen tot mensen met een goed inkomen. Iedereen kan iets achterlaten of meenemen. Maar het geven staat centraal: mensen hoeven niets in de plaats terug te geven of te nemen, het is geen ruilbeurs.

Het giveboxprincipe gaat uit van zelforganisatie en wordt meestal gebouwd door een groep vrijwilligers. De kast staat over het algemeen op een openbare plaats en is 24u per dag en 7 dagen op 7 toegankelijk waardoor ze zeer laagdrempelig is. Dat is ook het grote verschil met de weggeefwinkel waar je al moet binnengaan om iets te kunnen meenemen. Er is geen speciaal toezicht op de givebox. Meestal nemen enkele buurtbewoners of de organiserende buurtcentra dagelijks een kijkje om de kast op orde te houden.

Doelstelling

De givebox heeft een dubbele doelstelling: duurzaamheid stimuleren en het verhogen van het sociale contact in de buurt.

De kast werkt als een katalysator in de buurt: ze trekt de aandacht waardoor toevallige passanten en/of nieuwsgierigen dichterbij komen, terwijl buurtbewoners er hun wekelijks of zelfs dagelijks kijkje komen nemen. Zo ontstaat een ontmoetingsplek waar mensen samenkomen en een gesprek starten. Iets geven zonder iets terug te vragen schept vertrouwen. Het brengt de buurtbewoners dichter bij elkaar, er ontstaat een gemeenschap en het bevordert de verantwoordelijkheid en respect rond de gedeelde ruimte (de givebox). Doordat de spullen worden hergebruikt wordt de afvalberg verkleind en het milieu minder belast. Het vormt een alternatief voor de hedendaagse consumptiemaatschappij waardoor het tegelijk een openbare kritiek is op de huidige overvloedige wegwerpconsumptie.

Installatie

Bestand:Givebox SF, workshop.jpg

Givebox in San Francisco, workshop

Om het even wie kan een givebox installeren in zijn of haar buurt door de laagdrempelige installatie van het systeem. De informatie die door de bedenker ter beschikking wordt gesteld is open source en kan naar wens worden aangewend of aangepast. Er is een constructiehandleiding van een typemodel ter beschikking gesteld die vrijwillige bouwers kunnen hanteren bij het bouwen van een eigen givebox. Hierbij worden ook een aankooplijst en kostenraming van het model geleverd, maar het basisprincipe van de givebox gaat er van uit dat de materialen die worden aangewend gerecycleerde materialen uit de buurt zijn. Maar toch is het geen eenduidig type geefkast dat gevolgd dient te worden waardoor het ontwerp van de kast vrij te kiezen is. Vaak wordt voor het ontwerp beroep gedaan op lokale kunstenaars. De installaties kunnen hierdoor van stad tot stad en zelfs van buurt tot buurt verschillen. De bouwers bepalen zelf in hoeverre de kast afgewerkt en gedecoreerd wordt. Hoe verzorgder ze er uit ziet, hoe verantwoordelijker dat mensen er zich voor voelen en er ook voor zorgen dat ze proper blijft.

Meestal heeft de givebox de grootte van een telefooncel en bestaat de constructie uit enkele OSB-platen, houten latten en transparante golfplaten voor het dak, maar het kan evengoed een oude kast zijn. Binnenin bevinden zich planken en een roede met kleerhangers om de spullen te kunnen etaleren. Eventueel ligt er een gastenboek in de kast zodat gebruikers elkaar een boodschap kunnen meegeven of kunnen bedanken voor de verkregen goederen. Een prik- of notitiebord wordt geïnstalleerd om advertenties te kunnen plaatsen van grotere stukken die niet in de kast passen. Alles dat deel uitmaakt van de kast dient geschroefd of vastgebonden te worden, doordat niet iedereen het volledige concept begrijpt. Een informatiebord waarop het reglement en de werking van de kast uitgelegd staat is onmisbaar om te voorkomen dat de kast een stortplaats wordt. De givebox kan ter bescherming tegen regen afsluitbaar zijn door middel van deuren of een douchegordijn, maar dit wordt niet bij elke installatie toegepast.

De givebox is bij voorkeur op een plaats geïnstalleerd waar veel mensen passeren of moeten wachten, ter creatie van sociale controle en frequente wisselmogelijkheden van goederen, waarbij ook voldoende woongelegenheden in de buurt zijn zodat de spullen makkelijk mee naar huis kunnen worden genomen. Er is hierbij rekening gehouden dat de kast ongedwongen en comfortabel te bekijken of te betreden is. Indien de installatie op het openbaar domein wordt opgesteld dienen de lokale instanties te worden geraadpleegd (buurtwerk of dienst Welzijn) en een vergunning worden aangevraagd.

België

In september 2012 werd de eerste givebox in België opgericht in Vorst nabij Brussel. De straat werd voordien vooral geplaagd door sluikstorters waarna de buurt op zoek ging naar een initiatief om de straat terug te doen opleven. Het idee van een buurtbewoner om er een givebox zoals in Berlijn te installeren kreeg meteen goedkeuring. Al vlug bleek de kast een groot succes, de inhoud van de kast is elke dag volledig anders. De aanwezigheid van de kast verhoogde niet alleen de sociale controle maar zorgde er eveneens voor dat de straat een heuse ontmoetingsplaats werd.

Het succes van de givebox in Vorst en andere Europese steden zorgde ervoor dat ook in Gent werd overgegaan tot het installeren van dergelijke kasten. Na het grote succes met swishing (ruilen van kledij) en positieve ervaringen met de Repair Cafés (waar mensen hun kapotte goederen leren herstellen in plaats van ze gewoon weg te gooien) werd in juni 2013 een eerste givebox geïnstalleerd op de stoep aan het buurtcentrum van de Bloemekenswijk, die zelfs over een kruidentuintje op zijn dak beschikt. Tijdens de wintermaanden wordt de kast binnen in het centrum geplaatst. Sinds augustus werd ook in het buurtcentrum Sluizeken-Tolhuizen-Ham een recyclagekast geïnstalleerd, die enkel te bezoeken is tijdens de openingsuren van het buurtcentrum, en staat er op woensdag aan Dampoort een caravan voor gratis kledij, speel- en sportgerief, de Buurtbazaar genaamd.

Bestand:Givebox Antwerpen Damplein.jpg

Geefkast in Antwerpen Damplein

In Antwerpen werd in augustus 2013 de eerste Geefkast geopend aan het Damplein. De initiatiefneemster startte het project, met de steun van de stad, op een lelijk stukje van het plein dat zich onder een helling voor rolstoelgebruikers bevindt en door niemand gebruikt werd. De kast is heel wat groter dan de gebruikelijke giveboxen en kreeg er zelfs een zithoek bij om het sociale contact nog extra te stimuleren. De kast won in 2013 de ‘Goed Gezien’-prijs van Radio 2, die spontane initiatieven die buurtsolidariteit versterken beloont. Door het grote succes van de kast is de initiatiefneemster op zoek naar een grotere ruimte om te starten met een geefcentrum.

Eind 2013 zijn er ondertussen ook giveboxen opgestart in Aalst, Sint-Agatha Berchem en in Ranst.

Internationaal

De givebox volgt het copy-paste-principe. Vanaf het ontstaan was er veel interesse en verspreidde het concept zich wereldwijd. Elk land heeft wel zijn eigen interpretatie van de givebox. In Duitsland heeft de givebox gordijnen en bevindt ze zich op de stoep. In Canada heeft de kast deuren en is de givebox verplaatsbaar: bij evenementen worden deze op pleinen geplaatst. In Frankrijk, Parijs wordt de givebox regelmatig verplaatst naar een andere openbare plaats, hiermee wil men testen wat de ideale plaats voor de givebox is. In San Francisco werden reeds mini-givebox geplaatst, deze worden opgehangen in een boom, in de toekomst wil men daar het project uitbreiden met grotere types.

Intussen bestaan er al honderden van deze initiatieven en is de givebox al terug te vinden in Berlijn, Keulen, Parijs, Montreal, San Fransico, Siberië, Turbenthall...

In Duitsland, het land waar het concept ontstaan is, werd het initiatief Givebox Siegen er in 2012 zelf genomineerd voor de Deutschen Engagementpreises. In hun nominatie werd men geprezen voor het innoverende, toen nog onbekende, idee van burenhulp, waarbij het sociale contact in de buurt verrijkt werd.

Zie ook

• Weggeefwinkel
• Repair Café
• Bookcrossing

Externe links

• kaart met locaties van de givebox
• Givebox

Bronnen

1. ‘Doorgeefkast’ verovert Gent – Het Nieuwsblad – 22/6/13
2. ‘Je moet in de mensen blijven geloven’ – Het Nieuwsblad – 12/7/13
3. Berto's "Gratis dingen doos"
4. Gent: Dienst Buurtwerk stimuleert buurtruil met 'give box' in Bloemekenswijk
5. Gent: Ruilen in de stad: van ruilboxen en bookswapping
6. Brussel: Give box: Geven en nemen in Vorst
7. Brussel: Give it away now!
8. Der Tagesspiegel, Berlin: Givebox-Projekt: Schenken ist das neue Shoppen
9. Give box: Ruilen met plezier
10. Das Give-Box-Prinzip: Geben und Nehmen in Ehrenfeld
11. Givebox: Geben und Nehmen aus der Box
12. Die Welt Duesseldorf: Tauschboerse am Straßenrand
13. The Givebox principle, or unused things that change lives
14. The Givebox
15. A Givebox on Every Corner
16. Givebox

De opmaak van dit artikel is nog niet in overeenstemming met de conventies van Wikisage. Mogelijk is de spelling of het taalgebruik ook niet in orde. U bent uitgenodigd om deze pagina aan te passen. — Meer informatie