Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
De Gids: verschil tussen versies
k (Mendelo heeft pagina De Gids (literatuur) hernoemd naar De Gids) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''De Gids''' is een algemeen cultureel en literair tijdschrift, opgericht in [[1837]] door [[Everhardus Johannes Potgieter|Potgieter]] en [[Christianus Petrus Eliza Robidé van der Aa|Robidé van der Aa]], achtereenvolgens verschenen bij de [[Amsterdam]]se uitgevers | '''''De Gids''''' is een algemeen cultureel en literair tijdschrift, opgericht in [[1837]] door [[Everhardus Johannes Potgieter|Potgieter]] en [[Christianus Petrus Eliza Robidé van der Aa|Robidé van der Aa]], achtereenvolgens verschenen bij de [[Amsterdam]]se uitgevers Beijerinck (1837–1840), Van Kampen (1840–1949 en 1953-1962, tussentijds bij De Haan in [[Utrecht (stad)|Utrecht]]) en Meulenhoff (1962-2005); de huidige uitgever is Balans. | ||
== Ontstaan == | ==Ontstaan== | ||
Aanvankelijk bestond de inhoud van ''De Gids'' deels uit boekbesprekingen en deels uit "mengelwerk", zoals gebruikelijk in die tijd, maar het tijdschrift kreeg na een tiental jaren een meer algemeen cultureel, liberaal politiek karakter. In 1863 trad [[Conrad Busken Huet|Busken Huet]] tot de redactie toe en verschoof het accent weer naar de literatuur. ''De Gids'' werd steeds meer een tijdschrift van hem en Potgieter samen, wat op weerstand stuitte van de overige redactieleden die zich door de nieuweling Huet „als schooljongens” behandeld voelden. Een negatieve bespreking van Huet werd opgeblazen tot een rel en deze zag zich in 1865 genoodzaakt zijn ontslag in te dienen, gevolgd door Potgieter, die zijn zijde koos. | |||
Geleid door bankiers, hoogleraren en advocaten die naast hun eigenlijke bezigheden de literatuur als bijzaak bedreven, zakte ''De Gids'' vervolgens weg tot een niveau van verregaande onbeduidendheid. In de jaren tachtig van de 19de eeuw leek De Gids ingedommeld in een lange winterslaap, maar werd daaruit opgeschrikt door het elan van een groep jonge schrijvers en dichters, door de literatuurgeschiedenis later "[[De Tachtigers]]" gedoopt, die zich afzetten tegen de half-literaire elite die de koers van het blad bepaalde, en die in [[1885]] een eigen tijdschrift oprichtten: ''[[De Nieuwe Gids]]''. | |||
Geleid door bankiers, hoogleraren en advocaten die naast hun eigenlijke bezigheden de literatuur als bijzaak bedreven, zakte ''De Gids'' vervolgens weg tot een niveau van verregaande onbeduidendheid. In de jaren tachtig van de 19de eeuw leek De Gids ingedommeld in een lange winterslaap, maar werd daaruit opgeschrikt door het elan van een groep jonge schrijvers en dichters, door de literatuurgeschiedenis later "[[De Tachtigers]]" gedoopt, die zich afzetten tegen de half-literaire elite die de koers van het blad bepaalde, en die in [[1885]] een eigen tijdschrift oprichtten: [[De Nieuwe Gids]]. | |||
== Twintigste eeuw == | == Twintigste eeuw == | ||
Niet dat ''De Gids'' nu met zijn tijd meeging. Maar de door een der Tachtigers, [[Albert Verwey]] voorspelde ondergang van het tijdschrift bleef uit. Weliswaar stelde men zich slechts langzaam open voor nieuwe ontwikkelingen en bleef de redactie in hoofdzaak conservatief, evengoed kregen in later jaren auteurs als [[Nescio]] (die in 1911 met ''De uitvreter'' in ''De Gids'' debuteerde), [[Adriaan Roland Holst|Roland Holst]], [[Aart van der Leeuw]] en [[Hendrik Marsman|Marsman]] gelegenheid er hun werk te publiceren. | |||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] slaagde redacteur [[Eduard Jan Dijksterhuis|E. J. Dijksterhuis]] erin ''De Gids'' buiten De [[Nederlandsche Kultuurkamer|Kultuurkamer]] te houden, wat echter betekende dat onderwerpen van economische en politieke aard kwamen te vervallen evenals enige tijd later het letterkundige gedeelte; eind 1944 moest de publicatie van ''De Gids'' door de omstandigheden van oorlog en bezetting gestaakt worden. | |||
Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] slaagde redacteur [[Eduard Jan Dijksterhuis|E.J. Dijksterhuis]] erin ''De Gids'' buiten De [[Nederlandsche Kultuurkamer|Kultuurkamer]] te houden, wat echter betekende dat onderwerpen van economische en politieke aard kwamen te vervallen evenals enige tijd later het letterkundige gedeelte; eind 1944 moest de publicatie van ''De Gids'' door de omstandigheden van oorlog en bezetting gestaakt worden. | |||
== Na de Tweede Wereldoorlog == | == Na de Tweede Wereldoorlog == | ||
Na [[1965]], toen de voltallige redactie (behalve [[Ed. Hoornik]], die een centrale rol bleef vervullen) aftrad om plaats te maken voor een nieuwe generatie ([[Han Lammers]], [[Harry Mulisch]] e.a.), werd de redactionele lijn er hoe langer hoe meer een waarin politieke en sociale items de boventoon voerden; literatuur verdween tijdelijk naar de achtergrond. Een bekend artikel uit deze tijd verscheen in het themanummer 'onbehagen' uit november 1967: [[Joke Smit]]' | Na [[1965]], toen de voltallige redactie (behalve [[Ed. Hoornik]], die een centrale rol bleef vervullen) aftrad om plaats te maken voor een nieuwe generatie ([[Han Lammers]], [[Harry Mulisch]] e.a.), werd de redactionele lijn er hoe langer hoe meer een waarin politieke en sociale items de boventoon voerden; literatuur verdween tijdelijk naar de achtergrond. Een bekend artikel uit deze tijd verscheen in het themanummer ''onbehagen'' uit november 1967: [[Joke Smit]]’s essay ''Het onbehagen van de vrouw'', dat wel is beschouwd als het startschot van de [[Tweede feministische golf]]. | ||
Het karakter van ''De Gids'' is gedurende zijn gehele geschiedenis onderhevig geweest aan een golfbeweging: begin jaren tachtig kreeg de literatuur weer volop aandacht. Een belangrijk themanummer uit die tijd is de drievoudige aflevering ''Het pak van Sjaalman'' (''De Gids'', jrg. 147 nr. 8/9/10, november [[1984]]), met uitwerkingen van de 147 verhandelingen uit het pak, dat aan het personage Sjaalman in [[Multatuli]]'s ''Max Havelaar'' toevertrouwd was. De redactie besluit in het voorwoord tot dit nummer: "…dat De Gids sinds Potgieters dagen eigenlijk altijd al een [[Pak van Sjaalman]] is geweest: een magazijn van letterkundig werk." | Het karakter van ''De Gids'' is gedurende zijn gehele geschiedenis onderhevig geweest aan een golfbeweging: begin jaren tachtig kreeg de literatuur weer volop aandacht. Een belangrijk themanummer uit die tijd is de drievoudige aflevering ''Het pak van Sjaalman'' (''De Gids'', jrg. 147 nr. 8/9/10, november [[1984]]), met uitwerkingen van de 147 verhandelingen uit het pak, dat aan het personage Sjaalman in [[Multatuli]]'s ''Max Havelaar'' toevertrouwd was. De redactie besluit in het voorwoord tot dit nummer: "…dat De Gids sinds Potgieters dagen eigenlijk altijd al een [[Pak van Sjaalman]] is geweest: een magazijn van letterkundig werk." | ||
| Regel 28: | Regel 26: | ||
== Externe links == | == Externe links == | ||
*[http://www.literairtijdschrift-degids.nl Website van De Gids] | *[http://www.literairtijdschrift-degids.nl Website van De Gids] | ||
*[http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=_gid001gids01 Jaargangen | *[http://www.dbnl.org/titels/titel.php?id=_gid001gids01 Jaargangen 1837–1899 op DBNL] | ||
{{DISPLAYTITLE:''De Gids''}} | |||
[[Categorie:Nederlands tijdschrift|Gids]] | [[Categorie:Nederlands tijdschrift|Gids]] | ||
[[Categorie:Nederlandstalig literair tijdschrift|Gids]] | [[Categorie:Nederlandstalig literair tijdschrift|Gids]] | ||
Huidige versie van 16 jan 2015 om 16:16
De Gids is een algemeen cultureel en literair tijdschrift, opgericht in 1837 door Potgieter en Robidé van der Aa, achtereenvolgens verschenen bij de Amsterdamse uitgevers Beijerinck (1837–1840), Van Kampen (1840–1949 en 1953-1962, tussentijds bij De Haan in Utrecht) en Meulenhoff (1962-2005); de huidige uitgever is Balans.
Ontstaan
Aanvankelijk bestond de inhoud van De Gids deels uit boekbesprekingen en deels uit "mengelwerk", zoals gebruikelijk in die tijd, maar het tijdschrift kreeg na een tiental jaren een meer algemeen cultureel, liberaal politiek karakter. In 1863 trad Busken Huet tot de redactie toe en verschoof het accent weer naar de literatuur. De Gids werd steeds meer een tijdschrift van hem en Potgieter samen, wat op weerstand stuitte van de overige redactieleden die zich door de nieuweling Huet „als schooljongens” behandeld voelden. Een negatieve bespreking van Huet werd opgeblazen tot een rel en deze zag zich in 1865 genoodzaakt zijn ontslag in te dienen, gevolgd door Potgieter, die zijn zijde koos.
Geleid door bankiers, hoogleraren en advocaten die naast hun eigenlijke bezigheden de literatuur als bijzaak bedreven, zakte De Gids vervolgens weg tot een niveau van verregaande onbeduidendheid. In de jaren tachtig van de 19de eeuw leek De Gids ingedommeld in een lange winterslaap, maar werd daaruit opgeschrikt door het elan van een groep jonge schrijvers en dichters, door de literatuurgeschiedenis later "De Tachtigers" gedoopt, die zich afzetten tegen de half-literaire elite die de koers van het blad bepaalde, en die in 1885 een eigen tijdschrift oprichtten: De Nieuwe Gids.
Twintigste eeuw
Niet dat De Gids nu met zijn tijd meeging. Maar de door een der Tachtigers, Albert Verwey voorspelde ondergang van het tijdschrift bleef uit. Weliswaar stelde men zich slechts langzaam open voor nieuwe ontwikkelingen en bleef de redactie in hoofdzaak conservatief, evengoed kregen in later jaren auteurs als Nescio (die in 1911 met De uitvreter in De Gids debuteerde), Roland Holst, Aart van der Leeuw en Marsman gelegenheid er hun werk te publiceren.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog slaagde redacteur E. J. Dijksterhuis erin De Gids buiten De Kultuurkamer te houden, wat echter betekende dat onderwerpen van economische en politieke aard kwamen te vervallen evenals enige tijd later het letterkundige gedeelte; eind 1944 moest de publicatie van De Gids door de omstandigheden van oorlog en bezetting gestaakt worden.
Na de Tweede Wereldoorlog
Na 1965, toen de voltallige redactie (behalve Ed. Hoornik, die een centrale rol bleef vervullen) aftrad om plaats te maken voor een nieuwe generatie (Han Lammers, Harry Mulisch e.a.), werd de redactionele lijn er hoe langer hoe meer een waarin politieke en sociale items de boventoon voerden; literatuur verdween tijdelijk naar de achtergrond. Een bekend artikel uit deze tijd verscheen in het themanummer onbehagen uit november 1967: Joke Smit’s essay Het onbehagen van de vrouw, dat wel is beschouwd als het startschot van de Tweede feministische golf.
Het karakter van De Gids is gedurende zijn gehele geschiedenis onderhevig geweest aan een golfbeweging: begin jaren tachtig kreeg de literatuur weer volop aandacht. Een belangrijk themanummer uit die tijd is de drievoudige aflevering Het pak van Sjaalman (De Gids, jrg. 147 nr. 8/9/10, november 1984), met uitwerkingen van de 147 verhandelingen uit het pak, dat aan het personage Sjaalman in Multatuli's Max Havelaar toevertrouwd was. De redactie besluit in het voorwoord tot dit nummer: "…dat De Gids sinds Potgieters dagen eigenlijk altijd al een Pak van Sjaalman is geweest: een magazijn van letterkundig werk."
De eenentwintigste eeuw
Een soortgelijk driedubbeldik themanummer volgde in 2007 (jrg. 170 nr. 7/8/9, juli). Dit keer werden de titels van de honderdzeven essays van de Franse filosoof Montaigne benut om nieuwe artikelen aan op te hangen. Andere recente themanummers behandelden Indische schrijfsters, Seks, De bom, Turkije, W.F. Hermans, J. Slauerhoff, in het kader van de Boekenweek De lof der zotheid, en het Verlichtingsdenken.
Literatuur
- Aerts, Remieg, Piet Calis, Wiel Kusters e.a.: De Gids sinds 1837. De geschiedenis van een algemeen-cultureel en literair tijdschrift. Schrijversprentenboek 27 (Den Haag, 1987)
- Bakker, Siem: Literaire tijdschriften. Van 1885 tot heden (Amsterdam, 1985)
- ISSN 0016-9730