Brontekst bekijken van Plovdiv (stad)

{{Infobox plaats in Bulgarije
| land = Bulgarije
| naam = Plovdiv
| altnaam = Пловдив
| motto = Древен и вечен
| mottonl = Antiek en eeuwig
| coa  =Plovdiv-coat-of-arms.svg
| flag =Plovdiv flag.svg
| area = [[Plovdiv (oblast)|Plovdiv]]
| lat_deg = 42
| lat_min = 9
| lat_sec = 
| lat_dir = N
| lon_deg = 24
| lon_min = 45
| lon_sec = 
| lon_dir = E
| km2 = 101
| dichtheid  =3.776
| inwoners = 341.567
| census = 2014
| hoogte = 160
| postcode = 4000
| netnummer = 032
| kenteken = PB
| www = plovdiv.bg
| burgemeester  = Ivan Totev
| image = Plovdiv view.jpg
}}
'''Plovdiv''' ([[Bulgaars]]: Пловдив; Nederlands (in historische context): ''Philippopolis'') is de op een na grootste stad van [[Bulgarije]]. Het is de hoofdstad van de gelijknamige [[Plovdiv (oblast)|oblast]] en telt ruim 345.000 inwoners (2017). De stad is met haar 8000-jarige geschiedenis een van de oudste van Europa, en heeft dan ook als motto "Antiek en eeuwig" ("Древен и вечен"). De stad ligt in de [[Thracië|Thracische]] vlakte, aan de voet van de [[Rodopegebergte|Rodopen]] en aan de rivier de [[Maritsa]]. Het is een belangrijk bestuurlijk, industrieel en cultureel centrum, met verschillende universiteiten, diverse hogescholen, instituten en musea.
In [[2019]] is de stad samen met het Italiaanse [[Matera (stad)|Matera]] de [[culturele hoofdstad van Europa]].

== Geschiedenis ==
De oudste aanwijzingen van permanente bewoning dateren van rond 6000 voor Christus.
De stichting van de huidige stad vond 2000 jaar later plaats, toen [[Troje]] reeds bestond, maar bijvoorbeeld [[Athene (stad)|Athene]] en [[Rome (stad)|Rome]] nog niet. Daarmee is Plovdiv een van de langst ononderbroken bewoonde steden van Europa.
De indertijd ''Eumolpia'' genoemde stad werd in [[340 v.Chr.]] veroverd door de [[Macedonië (oudheid)|Macedonische]] koning [[Philippus II van Macedonië|Philippus II]], de vader van [[Alexander de Grote]], die haar omdoopte tot ''Philippopel'' (''Philippopolis'').
Toen de stad later weer onafhankelijk werd, werd zij door de [[Thraciërs]] ''Pulpudeva'' genoemd.
In de Romeinse tijd ([[2e eeuw|2e]] en [[3e eeuw]]) werd ze onder de naam ''Trimontium'' (''Drieheuvelstad'') de hoofdstad van de [[Thracië (Romeinse provincie)|provincie Thracië]].
Vanaf de [[5e eeuw]] werd de stad (en de regio) bewoond door [[Slavische volkeren|Slaven]], die de stad vanaf de [[6e eeuw]] ''Puldin'' gingen noemen.
In [[815]] werd Puldin hoofdstad van het [[Eerste Bulgaarse Rijk]].
Gedurende de middeleeuwen was ze afwisselend in [[Byzantijnse Keizerrijk|Byzantijns]] en Bulgaars bezit.
Tijdens de kruistochten bestond er van [[1204]] tot [[1235]] een vorstendom, waarover Franse graven regeerden.
In [[1364]] werd de stad (net als het gehele hedendaagse Bulgarije) bezet door het [[Ottomaanse Rijk]], en was het als ''Filibe'' een belangrijk handelsknooppunt en nijverheidscentrum voor Europa.
De huidige naam ''Plovdiv'' duikt voor het eerst op in de [[15e eeuw]].

In de [[19e eeuw]] was Plovdiv een bolwerk voor de verzetsbeweging, geïnspireerd door de nationalistische renaissance. De eerste Bulgaarse [[drukker]] en [[uitgever]] waren hier gevestigd. De verzetsbeweging resulteerde in [[1876]] in een opstand, die later Russische steun kreeg in de [[Russisch-Turkse Oorlog (1877-1878)|Russisch-Turkse Oorlog]]. Dit leidde in [[1878]] tot de bevrijding van de Ottomaanse heerschappij.

Het Bulgaarse rijk was daarmee niet herenigd: in plaats daarvan werd Bulgarije als gevolg van de besluiten van het [[Congres van Berlijn]] opgesplitst in een Noord- en Zuid-Bulgarije, waarin de laatste als [[Oost-Roemelië]] een autonome Turkse provincie werd met Plovdiv als hoofdstad. In [[1885]] verenigden de twee helften zich tot het huidige Bulgarije.

== Ligging ==
Plovdiv bevindt zich in het zuiden van Bulgarije, en strekt zich uit langs beide oevers van de rivier Maritsa.
Tijdens haar geschiedenis heeft de stad zich ontwikkeld op zeven heuvels, waarvan sommige 250 meter hoog zijn. Daarom wordt Plovdiv in Bulgarije vaak aangeduid "Stad van de Zeven Heuvels".

== Bezienswaardigheden ==
De stad Plovdiv telt meer dan 200 archeologische sites.

=== Romeinse Stad ===
Het Antieke Theater werd gebouwd aan het begin van de [[2e eeuw]], gedurende de regering van keizer [[Trajanus]]. Het bevindt zich in een natuurlijke diepte, tussen de heuvels Dzhambaz Tepe en Taksim Tepe. Het bood plaats aan 7000 kijkers. Het toneel ligt aan de zuidkant, en is versierd met [[fries (kunst)|friezen]], [[kroonlijst]]en en [[standbeeld]]en. Het Odeon werd in 2004 gerestaureerd; het werd opgericht van de 2e tot de [[5e eeuw]], en had plaats voor 350 muziekliefhebbers.

Het Antieke Stadion werd aangelegd tijdens de 2e eeuw, onder het bewind van keizer [[Hadrianus]]. Het bevindt zich tussen de heuvels Sahat Tepe en Taksim Tepe. Het stadion van Delphi werd hier als model gekozen. Met een lengte van 240 meter en een breedte van 50 meter bood het plaats aan 30.000 toeschouwers. Maar slechts een beperkt deel, 14 rijen zitplaatsen, is nu te zien.

Het Romeinse Forum dateert van de regering van [[Vespasianus]], tijdens de [[1e eeuw]], en was klaar tijdens de 2e eeuw. Het Eirene archeologisch complex ligt in het zuidelijk deel van de drie heuvels, en omvat resten van gebouwen uit de [[3e eeuw|3e]] en de [[4e eeuw]].

=== Musea en beschermde sites ===
Het Archeologisch Museum werd gebouwd in 1882, en bevat een rijke verzameling [[Thracië|Thracische]] kunstvoorwerpen. Het Museum voor Geschiedenis werd opgericht in 1951 als een wetenschappelijke instelling voor het opzoeken, verzamelen en bewaren van historische voorwerpen uit de omgeving van Plovdiv, van de [[16e eeuw|16e]] tot de [[20e eeuw]]. Verder zijn er het Ethnografisch Streekmuseum (1917), het Museum voor Natuurwetenschappen (1955) en het Museum van het Vliegwezen (1991). De Oude Stad is beschermd gebied, en bekend om de gebouwen opgetrokken in Bulgaarse [[renaissance]]stijl; zij strekt zich uit over de drie heuvels (Trihalmie), de Nebet Tepe, Dzhambaz Tepe en Taksim Tepe.

=== Kerken, moskeeën en tempels ===
De meeste kerken van Plovdiv dateren uit de [[19e eeuw]], en vertonen de [[oosters-orthodox]]e bouwstijl. De stad bezit verscheidene [[rooms-katholiek]]e kathedralen, waarvan de kathedraal gewijd aan Sint-Lodewijk de grootste is. Twee moskeeën zijn de resten van de [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse]] aanwezigheid, met onder andere de Djumaya Moskee, de oudste Europese moskee buiten [[Spanje]]. De Sepharadistische Synagoge is wat overblijft van de vroegere Jodenwijk; zij dateert uit de 19e eeuw, en is gebouwd in de zogenaamde Ottomaanse synagogenstijl in de Balkan.

== Klimaat ==
{{Tabel weergemiddelden
| locatie = Plovdiv
<!-- maandelijks temperatuur- en neerslaggemiddelde-->
| jan_gem= 1 | jan_gem_ns= 39
| feb_gem= 3 | feb_gem_ns= 33
| mrt_gem= 7 | mrt_gem_ns= 37
| apr_gem= 12 | apr_gem_ns= 36
| mei_gem= 17.5 | mei_gem_ns= 51
| jun_gem= 21.5 | jun_gem_ns= 65
| jul_gem= 24 | jul_gem_ns= 37
| aug_gem= 23 | aug_gem_ns= 28
| sep_gem= 19.5 | sep_gem_ns= 32
| okt_gem= 14 | okt_gem_ns= 41
| nov_gem= 6.5 | nov_gem_ns= 49
| dec_gem= 3 | dec_gem_ns= 44
| jaar_gem=12.66 | jaar_gem_ns= 462
<!-- gemiddelde minima en maxima -->
| jan_gem_min= -3 | jan_gem_max= 5
| feb_gem_min= -2 | feb_gem_max= 7
| mrt_gem_min= 1 | mrt_gem_max= 12
| apr_gem_min= 5 | apr_gem_max= 18
| mei_gem_min= 10 | mei_gem_max= 23
| jun_gem_min= 14 | jun_gem_max= 29
| jul_gem_min= 16 | jul_gem_max= 32
| aug_gem_min= 15 | aug_gem_max= 30
| sep_gem_min= 11 | sep_gem_max= 26
| okt_gem_min= 8 | okt_gem_max= 21
| nov_gem_min= 3 | nov_gem_max= 12
| dec_gem_min= -2 | dec_gem_max= 6
| jaar_gem_min= 6.5 | jaar_gem_max= 20.6
<!-- weersextremen-->
| jan_a_min= -23 | jan_a_max= 22
| feb_a_min= -25 | feb_a_max= 23
| mrt_a_min= -18 | mrt_a_max= 25
| apr_a_min= -4 | apr_a_max= 31
| mei_a_min= 0 | mei_a_max= 36
| jun_a_min= 6 | jun_a_max= 48
| jul_a_min= 8 | jul_a_max= 42
| aug_a_min= 8 | aug_a_max= 43
| sep_a_min= -1 | sep_a_max= 39
| okt_a_min= -3 | okt_a_max= 33
| nov_a_min= -8 | nov_a_max= 26
| dec_a_min= -23 | dec_a_max= 22
| jaar_a_min= -25 | jaar_a_max= 48
}}

== Bevolking ==
De bevolking van de stad Plovdiv is de afgelopen 130 jaar meer dan vertienvoudigd. Na de [[val van het communisme]] begon de bevolking langzaam te dalen, vooral vanwege een daling van het geboortecijfer. De afgelopen jaren groeit de bevolking echter, vooral vanwege immigratie uit het omringde platteland.

{| class="wikitable"
!colspan=19 | De bevolkingsontwikkeling van de stad Plovdiv sinds 1887<ref>[http://pop-stat.mashke.org/bulgaria-census.htm]</ref><ref>[http://www.nsi.bg/en/content/6704/population-districts-municipalities-place-residence-and-sex]</ref>
|-
! Jaar || Bevolking
|-
| 1887 || {{winst}} 33.032
|- 
| 1900 || {{winst}} 43.033 
|-
| 1920 || {{winst}} 64.416
|-
| 1934 || {{winst}} 101.265
|-
| 1946 || {{winst}} 128.589
|-
| 1956 || {{winst}} 164.853
|-
| 1965 || {{winst}} 229.043
|-
| 1975 || {{winst}} 299.638
|-
| 1985 || {{winst}} 342.050
|-
| 1992 || {{verlies}} 341.058
|-
| 2001 || {{verlies}} 338.224
|- 
| 2011 ||  {{verlies}} 338.153
|-
| 2017 || {{winst}} 345.213
|}

==== Demografische situatie ====
Plovdiv is één van de weinige plaatsen in Bulgarije waar de bevolking toeneemt. In de periode 2016-2017 steeg de bevolking met +1789 mensen (+0,5%).

In 2017 kwamen 3425 kinderen ter wereld, terwijl er zo'n 4059 mensen stierven. De natuurlijke bevolkingsaanwas was negatief en bedroeg -634 mensen.

In totaal immigreerden er 7271 mensen naar de stad Plovdiv, terwijl er 4848 mensen de stad velieten. Het migratiesaldo is positief en bedraagt +2423.

==== Etnische samenstelling ====
De etnische [[Bulgaren]] vormen de grootste bevolkingsgroep in de stad Plovdiv. Volgens de volkstelling van 2011 bestaat zo'n 89,9% van de bevolking uit Bulgaren.<ref>[http://pop-stat.mashke.org/bulgaria-ethnic2011.htm]</ref> Er woont ook een vrij grote [[Turken|Turkse minderheid]]: zij vormen 5,2% van de totale bevolking. Volgens officiële cijfers is ongeveer 3,1% van de bevolking [[Roma (volk)|Roma]]. Maar waarschijnlijk is dit percentage veel hoger: schattingen lopen uiteen van zo'n 20.000 tot 50.000 [[Roma (volk)|zigeuners]].<ref>[http://m.dw.com/en/how-the-germans-are-changing-the-largest-roma-enclave-in-europe/a-43298822?xtref=https%253A%252F%252Fwww.google.nl%252F]</ref> Zij wonen vooral in de volgende drie wijken: [[Stolipinovo]] (grootste zigeunerghetto in de [[Balkan (schiereiland)|Balkan]]), [[Hadzji Hassan Mahala]] en [[Sjeker Mahala]]. Veel Romani spreken het [[Turks]] en zijn [[islamitisch]], waardoor zij zich eerder als etnische Turken beschouwen. De christelijke Roma beschouwen zichzelf daarentegen als etnische Bulgaren.

==== Religie ====
Bijna 72.400 mensen hebben niet gereageerd op de volkstelling van 2011, want het invullen van de geloofsovertuiging blijft optioneel. Slechts 265.755 van de 338.153 inwoners hebben hun geloofsovertuiging aangegeven. Daarvan is de meerderheid [[Bulgaars-orthodoxe Kerk|orthodox]], namelijk zo'n 222.119 inwoners (83,6%). De [[islam]] is de op één na grootste religie met 15.743 aanhangers (5,9%). Zo'n 14.253 mensen hebben geen religie (5,4%), 3.681 mensen zijn [[katholiek]] (1,4%) en zo'n 2.366 mensen zijn [[protestants]] (0,9%).<ref>[http://pop-stat.mashke.org/bulgaria-religion2011.htm]</ref>

== Stadsbeeld ==
[[Bestand:Tower from old town plovdiv.JPG|right|{{largethumb}}|Toren oude stad]]
[[Bestand:RomanTheaterPlovdiv.jpg|{{largethumb}}|[[Romeins theater van Plovdiv|Romeins theater]]]]
[[Bestand:Straat in Oud Plovdiv 1.jpeg|{{largethumb}}|Straat in oude stad]]

De stad biedt een moderne aanblik, mede door de heropbouw na een zware aardbeving in [[1928]]. Niettemin is de [[Oude Stad Plovdiv|oude stad]] geheel opgetrokken in de traditionele Bulgaarse bouwstijl en heeft de status van openluchtmuseum. In de omgeving zijn resten gevonden van een oude [[Thraciërs|Thracische]] vesting en van een Romeins [[amfitheater]]. Eveneens in de buurt van de stad liggen belangrijke, historische, [[Oosters-orthodoxe Kerken|Oosters-orthodoxe]] kloosters en kerken.

== Sport ==
Met [[Lokomotiv Plovdiv]] en [[Botev Plovdiv]] beschikt Plovdiv over twee voetbalclubs die vrijwel altijd uitkomen in de [[Parva Liga]]. Beide clubs werden landskampioen van Bulgarije.

== Partnersteden ==
* {{CZ-VLAG}} [[Brno]] (Tsjechië)
* {{US-VLAG}} [[Columbia (South Carolina)|Columbia]] (Verenigde Staten)
* {{KR-VLAG}} [[Daegu]] (Zuid-Korea)
* {{AM-VLAG}} [[Gyumri]] (Armenië)
* {{SA-VLAG}} [[Jeddah]] (Saoedi-Arabië)
* {{TR-VLAG}} [[Istanboel]] (Turkije)
* {{RU-VLAG}} [[Ivanovo]] (Rusland)
* {{SK-VLAG}} [[Košice (stad in Slowakije)|Košice]] (Slowakije)
* {{MK-VLAG}} [[Kumanovo]] (Macedonië)
* {{GE-VLAG}} [[Kutaisi]] (Georgië)
* {{RS-VLAG}} [[Leskovac]] (Servië)
* {{CN-VLAG}} [[Luoyang]] (China)
* {{MK-VLAG}} [[Ohrid]] (Macedonië)
* {{JP-VLAG}} [[Okayama (stad)|Okayama]] (Japan)
* {{JO-VLAG}} [[Petra (historische stad)|Petra]] (Jordanië)
* {{PL-VLAG}} [[Poznań (stad)|Poznań]] (Polen)
* {{IT-VLAG}} [[Rome (stad)|Rome]] (Italië)
* {{RU-VLAG}} [[Sint-Petersburg]] (Rusland), sinds 2001
* {{GR-VLAG}} [[Thessaloniki (stad)|Thessaloniki]] (Griekenland)
* {{VE-VLAG}} [[Valencia (Venezuela)|Valencia]] (Venezuela)

== Geboren ==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Ahmad Hilmi]] (1862-1914), Ottomaanse filosoof
* [[Georgi Atanasov (componist)|Georgi Atanasov]] (1882-1931), componist
* [[Henri Calef]] (1910-1994), Franse filmregisseur
* [[Boris Christoff]] (1919), operazanger
* [[Emil Stoyanov]] (1959), politicus en uitgever
* [[Stefka Kostadinova]] (1965), hoogspringster
* [[Christo Stoitsjkov]] (1966), voetballer
* [[Krasimir Dimitrov]] (1971), voetballer
* [[Maria Genova]] (1973), Nederlandse schrijfster en journaliste
* [[Dimitar Telkijski]] (1977), voetballer
* [[Asen Karaslavov]] (1980), voetballer
* [[Jordan Todorov]] (1981), voetballer
* [[Georgi Avramov]] (1983), voetballer
* [[Valeri Domovtsjijski]] (1986), voetballer
* [[Georgi Kabakov]] (1986), voetbalscheidsrechter
* [[Tsvetana Pironkova]] (1987), tennisster
* [[Dimitar Iliev]] (1988), voetballer
* [[Todor Nedelev]] (1993), voetballer

{{Appendix|2=
{{References}}
}}
{{Commonscat|Plovdiv}}

[[Categorie:Plovdiv| ]]