Brontekst bekijken van Flevoland

{{Infobox provincie Nederland
| naam = Flevoland
| vlagafbeelding = [[Bestand:Flevolandflag.svg|125px|Vlag van de provincie Flevoland]]
| wapensafbeelding = [[Bestand:Flevoland wapen.svg|125px|Wapen van de provincie Flevoland]]
| kortnaam = Flevoland
| hoofdstad = [[Lelystad]]
| religiejaar = 1999
| lat_deg = 52
| lat_min = 30
| lon_deg = 5
| lon_min = 35
| religie = [[Protestant]] 25%<br />[[Rooms-katholieke Kerk|Katholiek]] 13%
| aantalgemeente = 6
| volkslied = [[Waar wij steden doen verrijzen...|Waar wij steden<br />doen verrijzen...]]
| afbeelding =  {{Kaart provincies Nederland||provincie=Flevoland}}
| Commissaris van Koning = [[Leen Verbeek]] ([[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]])
| website = [http://www.flevoland.nl www.flevoland.nl]
| partijen= VVD<br />CDA<br />PvdA<br />SP<br />ChristenUnie<br />GroenLinks<br />SGP<br />PvdD
| zetels= 39<br />9<br />8<br />7<br />6<br />5<br />2<br />1<br />1
| detailkaart=[[Bestand:Prov-Flevoland-OpenTopo.jpg|{{breedtedivbox}}px]]
| iso = NL-FL
}}
[[Bestand:Satellite image of Noordoostpolder, Netherlands (5.78E 52.71N).png|thumb|Satellietfoto van de Noordoostpolder]]
[[Bestand:Satellite image of Flevopolder, Netherlands (5.48E 52.43N).png|thumb|Zuidelijk en Oostelijk Flevoland]]
[[Bestand:Flevopolder Larserbos.jpg|thumb|Luchtfoto van het Larserbos met in de verte het [[Veluwemeer]] en [[Harderwijk (Gelderland)|Harderwijk]]]]
[[Bestand:Brêge Nijkerk-Flevolân 6.JPG|260px|thumb|Binnenkomst Flevoland (grens met [[Gelderland]])]]
'''Flevoland''' ({{Audio|253_Flevoland.ogg|<small>uitspraak</small>}}) ([[Urkers|Nedersaksisch]]: ''Flevolaand'') is een [[Provincies van Nederland|provincie]] in het midden van [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]. Het is de jongste en qua landoppervlakte de kleinste van de twaalf provincies en bestaat uit de [[Noordoostpolder]] en de [[Flevopolder]], beide ontstaan door drooglegging van delen van de voormalige [[Zuiderzee]], met daarbinnen de voormalige eilanden [[Urk]] en [[Schokland]]. Flevoland wordt in het uiterste noorden begrensd door [[Friesland (hoofdbetekenis)|Friesland]], in het noordoosten door [[Overijssel]] en in het noordwesten door het [[Markermeer]] en het [[IJsselmeer]]. In het zuidoosten grenst de provincie aan [[Gelderland]], in het zuidwesten aan [[Utrecht (provincie)|Utrecht]] en [[Noord-Holland]].

== Algemeen ==
De provincie Flevoland kenmerkt zich door veel open ruimte en een strakke indeling. De provincie bestaat uit twee delen: de Noordoostpolder, dat een voortzetting is van het vasteland, en de [[Flevopolder]], het grootste kunstmatige eiland ter wereld. De Flevopolder is met bruggen (onder andere [[Stichtse Brug]], [[Hollandse Brug]] en [[Ketelbrug (Flevoland)|Ketelbrug]]), een spoortunnel ([[Drontermeertunnel]]) en een dijk ([[Houtribdijk]]) verbonden met het vasteland. De provincie ligt gemiddeld ongeveer 5 meter onder de [[zeespiegel]].

== Globale structuur van Flevoland ==
Flevoland bestaat uit drie delen: Noordoostpolder met de plaatsen Emmeloord en Urk, Oostelijk Flevoland met de plaatsen Lelystad en Dronten en Zuidelijk Flevoland met de plaatsen Almere en Zeewolde. Drie grote gemalen in Oostelijk Flevoland, [[gemaal Colijn ]]  bij [[Ketelhaven]], [[gemaal Wortman ]] bij [[Lelystad-Haven]] en gemaal [[Lovink]] nabij [[Harderwijk]], en één in Zuidelijk Flevoland, gemaal [[Gemaal De Blocq van Kuffeler|De Blocq van Kuffeler]] zorgen voor de afwatering van deze gebieden. Flevoland wordt van het noordoosten naar het zuidwesten doorsneden door twee lange vaarten, respectievelijk de [[Hoge Vaart]] en de [[Lage Vaart]] (op de detailkaart met rode lijnen aangegeven). De [[Larservaart]] verbindt deze beide vaarten. In het midden van Flevoland bevindt zich de [[Knardijk]], die de polders van Oostelijk en Zuidelijk Flevoland van elkaar scheidt. Om te voorkomen dat deze beide polders tegelijk zouden overstromen, bevinden zich in de Knardijk, daar waar de dijk de Hoge Vaart en Lage Vaart kruist, twee sluiscomplexen, de [[Hoge Knarsluis]] en [[Lage Knarsluis]]. De [[Hollandse Hout]] is een kunstmatig bos aan de zuidzijde van Lelystad. Een tweede belangrijk natuurgebied, grenzend aan het Markermeer vormen de [[Oostvaardersplassen]]. [[Luchthaven Lelystad]] bevindt zich ten oosten van Lelystad.

== Instelling ==
De instelling als provincie werd bij wet besloten op 27 juni 1985, en uitgevoerd op 1 januari 1986. [[Lelystad]] werd de hoofdstad van de nieuwe provincie, die uit zes gemeenten ging bestaan. De oudste gemeente is [[Urk]], die tot 1950 bij [[Noord-Holland]] hoorde, maar in genoemd jaar bij [[Overijssel]] werd gevoegd. De gemeente [[Noordoostpolder]] bestaat sinds 1962 en maakte tot 1986 deel uit van [[Overijssel]]. De gemeente [[Dronten]], die sinds 1972 bestaat, was voor 1986 niet provinciaal ingedeeld. Hetzelfde gold voor de gemeente [[Lelystad]], die in 1980 werd ingesteld, en de gemeenten [[Almere]] en [[Zeewolde]], die sinds 1984 bestaan. De gemeente Noordoostpolder is voortgekomen uit het [[Openbaar Lichaam De Noordoostelijke Polder]], dat in 1942 werd opgericht en in 1962 werd opgeheven. Dronten, Lelystad, Almere en Zeewolde vormden ooit onderdeel van het [[Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders]] (OL ZIJP), dat in 1955 werd opgericht. Genoemde gemeenten zijn voortgekomen uit de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (RIJP). Het grondgebied van beide openbare lichamen was niet provinciaal ingedeeld; de bewoners hadden dus geen recht op deelname aan verkiezingen van het college van [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]].

== Naam ==
De naam Flevoland is afgeleid van het ''[[Flevomeer]]'', ofwel ''Lacus Flevo'', zoals dit door de [[Romeinen (volk)|Romeinse]] geograaf [[Pomponius Mela]] werd genoemd in zijn ''De Chorographia'' in [[44]] na Christus. Door het langzaam stijgen van de zeespiegel ontstond in het Zuiderzeegebied geleidelijk een aantal meren, die rond het begin van onze jaartelling aaneengesloten raakten. Pomponius schreef hierover: ''"De noordelijke tak van de Rijn verbreedt zich tot het meer Flevo, dat een eiland met dezelfde naam omsluit en daarna als een normale rivier naar zee vloeit"''. Andere bronnen spreken over [[Flevum]], dat 'vliestroom' betekent. Het proces zette zich door en geleidelijk aan ontstond uit dit meer de Zuiderzee. De namen "Flevoland" en "Vlieland" hebben dus eigenlijk dezelfde herkomst.

Tussen 790 en 1250 kreeg het Flevomeer een open verbinding met de [[Noordzee]]. Hierdoor werd een aantal dorpen verzwolgen door de zee. De nieuw ontstane binnenzee werd [[Almere (meer)|''Almere'']] genoemd.
De stad [[Almere (hoofdbetekenis)|Almere]] is naar dit meer vernoemd.

== Geschiedenis ==
[[File:Koningin Beatrix en Commissaris van de Koningin Lammers voor een kaart van Flevo, Bestanddeelnr 933-5310.jpg|thumb|Officiële openingshandelingen bij de oprichting van de provincie Flevoland]]
Op 14 juni 1918 werd de [[Zuiderzeewet]] aangenomen, waarin tot de inpoldering van de Zuiderzee werd besloten. Dit werd mogelijk door een ommekeer in de publieke opinie na de [[watersnood van 1916]]. De uitvoering van het plan door de [[Dienst der Zuiderzeewerken]] (zie ook [[Zuiderzeewerken]]) gebeurde in fasen en duurde zo'n driekwart eeuw:
* De dijk naar [[Wieringen]] in [[Noord-Holland]], dat toen nog een eiland was, kwam gereed in 1924;
* De [[Afsluitdijk]], waarvan het laatste gat werd gedicht in [[1932]]. De Zuiderzee werd daarmee afgesloten van de [[Noordzee]] en heette voortaan het [[IJsselmeer]];
* Inpoldering van de [[Wieringermeer]] (1930);
* Eerste dijk ter voorbereiding van de inpoldering van de [[Noordoostpolder]] (NOP), van [[Urk]] naar [[Lemsterland]]. Urk nam daarmee in 1939 afscheid van zijn eilandstatus;
* Begin van de droogmaking van de Noordoostelijke Polder (1940);
* In 1942 valt de polder droog en delen (bestaande uit water) van [[Lemsterland]] ([[Friesland]]), [[Blankenham]], [[Blokzijl]], [[Genemuiden]], [[Kampen (gemeente)|Kampen]] en [[Kuinre]] (alle [[Overijssel]]) worden de Noordoostelijke Polder. Voor het bestuur van de polder wordt een [[openbaar lichaam]] in het leven geroepen;
* Vanaf 1942: inrichting van de polder. Uitgifte van de grond, aanleg van de eerste woonkernen. [[Emmeloord]] was de eerste woonkern en de Noordoostelijke Polder de eerste gemeente, toen nog met de hele polder aangesloten bij de provincie Overijssel;
* 1950: Het [[Noord-Holland]]se [[Urk]] wordt [[Overijssel]]s;
* 1955: Het [[Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders]] (OL ZIJP) wordt ingesteld;
* 1955: Een deel (bestaande uit water) van de Noordoostelijke Polder (Ov.) wordt het OL ZIJP;
* Droogmaking [[Oostelijk Flevoland]] (gereed in 1957);
* 1962: De Noordoostelijke Polder heet voortaan [[Noordoostpolder]];
* 1962: Instelling van de gemeente [[Noordoostpolder]] als Overijsselse gemeente;
* Droogmaking [[Zuidelijk Flevoland]] (gereed in 1968);
* 1969: delen (bestaande uit water) van de voormalige Zuiderzeegemeenten worden deel van het [[OL ZIJP]];
* 1972: Uit een deel van het [[OL ZIJP]] ontstaat de gemeente [[Dronten]];
* 1980: Uit een deel van het OL ZIJP ontstaat de gemeente [[Lelystad]];
* 1984: Uit een deel van het OL ZIJP ontstaat de gemeente [[Almere]];
* 1984: Uit een deel van [[Lelystad]] en het OL ZIJP ontstaat [[Zeewolde]];
* 1986: De provincie Flevoland wordt opgericht;
* 1986: De Overijsselse gemeenten [[Urk]] en [[Noordoostpolder]] horen voortaan bij Flevoland;
* 1996: Het [[OL ZIJP]] wordt opgeheven.

=== Agrarische bestemming en arme regio in de Europese Unie ===
De nieuwe polders kregen in het begin hoofdzakelijk een agrarische bestemming.  [[Almere]] vormt een [[agglomeratie]]-overloopgebied bij [[Amsterdam]]. In de jaren negentig werd Flevoland aangemerkt als arme regio in de [[Europese Unie]] en had het recht op gelden uit het [[Europees Sociaal Fonds]]. Prompt kwam de Duitse televisie opnames maken van de golfbanen en de luxe jachthavens in Flevoland. Er werd namelijk alleen gekeken naar Flevolandse inkomsten verdeeld over het aantal inwoners, terwijl veel inwoners van zuidelijk Flevoland in Amsterdam werken en dus helemaal geen Flevolandse inkomsten hebben.

== Politiek ==
{{Zetelverdeling
| koptekst = Zetelverdeling 2019-2023
| bijschrift = zetels
| land  = NL
| float = right
|SP|PvdA|GL|PvdD|CU|D66|50Plus|CDA|SGP|VVD|PVV|FVD|DENK|
| SP = 2
| PvdA = 3
| GL = 4
| PvdD = 2
| CU = 3
| D66 = 2
| 50Plus = 2
| CDA = 3
| SGP = 1
| VVD = 6
| PVV = 4
| FVD = 8
| DENK = 1
}}
{{Zie hoofdartikel|Politiek in Flevoland}}
Flevoland werd in de periode 2015-2019 aanvankelijk bestuurd door een coalitie van VVD, CDA, SP en D66, met een krappe meerderheid van 1 zetel. In het voorjaar van 2018 leidde een bestuurscrisis - met als aanleiding onenigheid tussen SP-gedeputeerde Ad Meijer enerzijds en de overige partijen anderzijds - tot de val van het college. De SP werd uit de coalitie gezet, waarna PvdA en ChristenUnie de opengevallen plek innamen. De huidige (maart 2019) coalitie heeft een meerderheid van 2 zetels. De [[Provinciale Statenverkiezingen]] van 2019 leidden ertoe dat de coalitie haar meerderheid verloor, en dat het [[Forum voor Democratie]] de grootste partij werd met 8 zetels. Ook [[GroenLinks]] won en ging van 2 naar 4 zetels. Verliezers waren de [[Partij voor de Vrijheid|PVV]] (van 6 naar 4), [[CDA]] (van 5 naar 3), [[Socialistische Partij (Nederland)|SP]] (van 5 naar 2) en [[D66]] (van 4 naar 2). 

[[Commissaris van de Koning]] is [[Leen Verbeek]]. Het [[Provinciehuis (Flevoland)|provinciehuis]] bevindt zich aan de Visarenddreef in Lelystad.

== Bevolking ==
[[Bestand:2016-P12-Flevoland-o.png|thumb|Provincie Flevoland, indeling van gemeenten per 2016]]
Flevoland telt zes gemeenten: [[Lelystad]], [[Almere]], [[Dronten]], [[Noordoostpolder]], [[Urk]] en [[Zeewolde]].
Het totaal aantal inwoners van Flevoland is {{Statistiek provincie Nederland inwoners|Flevoland}} ({{Statistiek provincie Nederland inwoners|TXT=Year}}). De gemiddelde leeftijd van de bevolking is lager dan in de rest van Nederland.{{Bron?||2013|06|15}}

De Noordoostpolder is voornamelijk bedoeld en ingericht als landbouwgebied. Oostelijk Flevoland is ingericht op 25% niet-landbouwgrond en Zuidelijk Flevoland op 50% niet-landbouwgrond. Vooral Zuidelijk Flevoland is bedoeld om de bevolkingsgroei in de dichtbevolkte [[Randstad (gebied)|Randstad]] op te vangen.

===Taal===
De verschillende demografische samenstellingen van de zes gemeenten hebben hun weerslag op de taalsituatie. Op Urk spreekt men echt dialect; dit [[Urkers]] is nog buitengewoon levendig en valt bovendien bijzonder lastig te categoriseren. In de Noordoostpolder spreekt men Nederlands met een lichte noordelijke kleuring. In de gemeenten Dronten en Zeewolde is de selectie van immigranten zo zorgvuldig afgewogen dat men er thans algemeen Nederlands spreekt (zie [[Nederlands in de IJsselmeerpolders]]). In Lelystad en Almere spreekt een deel van de bevolking [[Amsterdams (dialect)|Amsterdams]].

== Gemeenten ==
{|
|
# [[Almere]]
# [[Dronten]]
# [[Lelystad]]
# [[Noordoostpolder]]
# [[Urk]]
# [[Zeewolde]]
|<imagemap>
Bestand:GemeentenFlevolandNrs.png|right|Gemeenten in Flevoland

circle 67 36 4 [[Urk]]
poly 70 32 63 28 62 19 68 3 79 0 90 10 100 15 108 29 105 34 111 39 92 47 69 47 69 39 [[Noordoostpolder]]
poly 66 48 72 53 90 57 95 67 88 88 64 101 67 94 61 93 62 86 58 80 63 76 60 72 63 65 59 55 [[Dronten]]
poly 18 85 40 72 42 62 51 60 56 53 60 70 63 76 59 79 59 86 61 93 54 97 41 87 27 94 [[Lelystad]]
poly 23 97 41 87 55 100 61 94 65 94 66 103 57 103 53 108 55 114 52 122 38 124 26 116 35 114 [[Zeewolde]]
poly 0 99 15 87 30 93 24 97 33 113 27 117 13 108 2 110 0 102 [[Almere]]

desc bottom-right
</imagemap>
|}

{{Zie ook|Zie ook [[Tabel van gemeenten in Flevoland]]}}

== Natuur ==
De meeste natuurgebieden zijn in het bezit van [[Staatsbosbeheer]]. Sinds 1986 heeft Flevoland ook een eigen landschapsorganisatie: [[Het Flevolandschap]].

Belangrijke natuurgebieden zijn:
* [[Oostvaardersplassen]]
* [[Lepelaarplassen]]
* [[Horsterwold]]

Het plan van [[Vereniging Natuurmonumenten|Natuurmonumenten]] om een archipel van natuureilanden aan te leggen in het Markermeer, genaamd [[Marker Wadden]], is sinds voorjaar 2016 in uitvoering. De provincie is hierbij medefinancier.<ref>[http://www.omroepflevoland.nl/Nieuws/107004/flevoland-provincie-steekt-1-miljoen-in-marker-wadden Provincie steekt 1 miljoen in Marker Wadden], '' Omroep Flevoland'', 30 oktober 2013</ref>

== Recreatie ==
Behalve steden, dorpen en polders heeft Flevoland ook een aantal [[bos (vegetatie)|bosgebieden]] en [[recreatiegebied]]en. Verder zijn er goede recreatiemogelijkheden op de [[randmeer (water)|randmeren]]; het [[Veluwemeer]] (oost), [[Eemmeer]] en [[Gooimeer]] (zuid) en [[Ketelmeer]] (noord) en op het [[IJsselmeer]] en het [[Markermeer]]. Bij [[Biddinghuizen]] is het attractiepark [[Walibi Holland]] te vinden.

== Verkeer en vervoer ==
=== Wegverkeer ===
Door de provincie lopen twee [[autosnelwegen]]. De [[Rijksweg 6|A6]] die de [[Randstad (gebied)|Randstad]] met het noorden van het land verbindt en de [[Rijksweg 27|A27]] die [[Zuidelijk Flevoland]] met [[Utrecht (stad)|Utrecht]] en het zuiden van Nederland verbindt. Andere hoofdwegen zijn onder andere de [[Rijksweg 50|N50]], [[Provinciale weg 302|N302]] en [[Provinciale weg 307|N307]].

=== Treinverkeer ===
Door de provincie lopen twee spoorlijnen:
*De [[Flevolijn]] verbindt Amsterdam en Weesp (begin spoorlijn) met Almere en Lelystad. Deze lijn is geopend in 1987-1988. Op 14 december 2003 is de [[Gooiboog]] in gebruik genomen, waardoor reizigers vanuit Almere rechtstreeks via Hilversum naar Utrecht kunnen reizen.
*De [[Hanzelijn]] verbindt Lelystad en Dronten met Kampen en Zwolle. De aanleg is in 2006 begonnen, en de spoorlijn is in december 2012 opgeleverd en in gebruik genomen.

Verder is een verbinding van Amsterdam via Almere, Lelystad en [[Emmeloord]] naar [[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]] en [[Groningen (stad)|Groningen]] (de '[[Zuiderzeelijn]]') bestudeerd, maar de Rijksoverheid heeft besloten deze niet aan te leggen. 

=== Vliegverkeer ===
Bij Lelystad ligt [[Lelystad Airport]]. Dit is de enige luchthaven van de provincie. Tot op heden is de luchthaven vooral van belang voor [[Luchtvaart#General Aviation|General Aviation]] en vliegscholen. De luchthaven is uitgebreid zodat er in de toekomst grotere vliegtuigen kunnen landen en de [[Luchthaven Schiphol]] ontlast kan worden.

=== Oeververbindingen ===
Zuidelijk Flevoland is volledig omsloten door water en de Noordoostpolder deels. Hierdoor zijn er een groot aantal oververbindingen gecreëerd die de provincie met het 'oude' land verbinden. Hieronder een overzicht:
* [[Hollandse Brug]] bij Almere; {{Pictogram weg Nederland A-weg|6}} en Flevolijn
* [[Stichtse Brug]] bij [[Huizen]]; {{Pictogram weg Nederland A-weg|27}}
* [[Nijkerkersluis|Brug Nijkerkersluis]] bij [[Nijkerk (stad)|Nijkerk]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|301}}
* [[Aquaduct Veluwemeer]]/Harderbrug bij [[Harderwijk (Gelderland)|Harderwijk]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|302}}
* Elburgerbrug bij [[Elburg (stad)|Elburg]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|309}}
* [[Drontermeertunnel]] bij [[Kampen (stad)|Kampen]]; Hanzelijn
* [[Roggebotsluis (sluis)|Brug Roggebotsluis]] bij [[Kampen (stad)|Kampen]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|307}}
* [[Ramspolbrug]] bij [[Ens (Noordoostpolder)|Ens]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|50}}
* Vollenhoverbrug bij [[Vollenhove]] ; {{Pictogram weg Nederland N-weg|331}}
* [[Ketelbrug (Flevoland)|Ketelbrug]]; {{Pictogram weg Nederland A-weg|6}} (verbinding tussen Zuidelijk Flevoland en de Noordoostpolder)
* [[Houtribdijk]]; {{Pictogram weg Nederland N-weg|307}}

=== Buslijnen ===
{{Zie hoofdartikel|Stads- en streekvervoer in Flevoland}} 

== Ziekenhuizen ==
Flevoland had vier ziekenhuizen: een in Almere, een in Lelystad en twee in Emmeloord. Het MC Zuiderzee in Lelystad is failliet verklaard op 25 oktober 2018 door de rechter. Het [[Flevoziekenhuis]] in Almere was volgens de ''AD Ziekenhuis top 100'' in 2010 het best presterende ziekenhuis van Nederland, terwijl het in 2008 nog op de laatste plaats figureerde.<ref>[https://web.archive.org/web/20130803201116/http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/1927874/2010/09/03/Flevoziekenhuis-nummer-1-van-Nederland.dhtml Flevoziekenhuis nummer 1 van Nederland], ''Algemeen Dagblad'', 3 september 2010 (gearchiveerd)</ref><ref>[https://www.flevopost.nl/nieuws/regio/556423/mc-ijsselmeerziekenhuizen-zijn-failliet.html MC IJsselmeerziekenhuizen zijn failliet], nieuwsbericht op flevopost.nl 25 oktober 2018</ref>
{{clearleft}}

== Externe links ==
* [http://www.flevoland.nl/ Officiële website]
* [https://web.archive.org/web/20040317143924/http://www.flevolandbovenwater.nl/ Flevoland boven water]
* [https://www.fredvogels.nl/stories/dronten/dronten/vereniging-lokale-omroep-dronten-vlod/277-de-oprichting-van-de-provincie-flevoland-in-1984-.html/ Debat Tweede Kamer over de oprichting van Flevoland]

{{Appendix}}
{{Commonscat|Flevoland}}
{{Wikisource-nl|Waar wij steden doen verrijzen}}
{{Navigatie provincies Nederland}}
{{Coor title dms|52|30|0|N|5|35|0|E|scale:1000000_region:NL}}

[[Categorie:Flevoland| ]]
[[Categorie:IJsselmeer]]
[[Categorie:NUTS-2-regio]]