Brontekst bekijken van Europees Parlement

{{Wrapper}}
|[[Bestand:European-parliament-strasbourg-inside.jpg|thumb|Europees Parlement in [[Straatsburg]]]]
|-
|[[Bestand:2007 07 16 parlament europejski bruksela 40.JPG|thumb|Europees Parlement in [[Brussel (stad)|Brussel]]]]
|}
Het '''Europees Parlement''' (ook wel '''Europarl''' of kortweg '''EP''') is de rechtstreeks verkozen [[volksvertegenwoordiging]] van de [[Europese Unie]]. Het is het enige instituut van de EU dat direct door de burgers wordt gekozen; hiervoor vinden één keer per vijf jaar de [[Europese verkiezingen]] plaats in de diverse lidstaten.

Sinds haar ontstaan als [[adviesorgaan]] in de jaren vijftig, toen haar leden nog simpelweg nationale parlementariërs uit de toenmalige zes lidstaten waren, heeft het Europees Parlement de afgelopen drie decennia een vergevorderde transformatie doorgemaakt. Hoewel de adviserende functie op enkele beleidsterreinen behouden is, heeft het Parlement nu wetgevende bevoegdheid op uiteenlopende gebieden zoals [[landbouw]], [[voedselveiligheid]], [[milieu]] en de [[Europese Unie#Budget|begroting van de Europese Unie]].

Met ingang van 1979 worden Europarlementariërs direct gekozen door de inwoners van de EU. De verkiezingsopkomst is echter bij iedere stembusgang teruggelopen, van 65% in 1979 tot 43% bij de meest recente verkiezingen in 2009. De volgende Europese verkiezingen staan gepland voor 2014. Momenteel telt het Europees Parlement 736 leden, dit worden er tijdelijk 754, tot de verkiezingen. Met de volledige inwerkingtreding van het [[Verdrag van Lissabon]] telt het Europees Parlement 750 leden, plus de voorzitter.   De huidige voorzitter van het Parlement is [[Jerzy Buzek]].

== Geschiedenis ==
De geschiedenis van het Europees Parlement begint bij het [[Verdrag van Rome (1957)|Verdrag van Rome]] ([[1957]]) waarin voor het eerst wordt gesproken over een Europees parlement (toen nog Vergadering) dat volkeren van de staten van de (toenmalige) [[Europese Economische Gemeenschap]] zou vertegenwoordigen. De leden van het Europees Parlement werden gekozen uit de nationale parlementen. In juni [[1979]] vinden de eerste rechtstreekse verkiezingen voor dit parlement plaats. Door de verdragen van onder andere [[Verdrag van Maastricht|Maastricht]] ([[1992]]), [[Verdrag van Amsterdam|Amsterdam]] ([[1997]]) en [[Verdrag van Lissabon|Lissabon]] ([[2007]]) heeft het Europese Parlement steeds meer bevoegdheden gekregen. De [[Medebeslissingsprocedure (Europese Unie)|medebeslissingsprocedure]] die sinds het Verdrag van Maastricht is ingevoerd, en die op steeds meer beleidsterreinen van toepassing is, betekent dat het grootste deel van de Europese Verordeningen en Richtlijnen alleen na bemoeienis en met toestemming van het Europees Parlement tot stand kan komen. Met het Verdrag van Lissabon kwam het Parlement op gelijke voet met de [[Raad van de Europese Unie]] in de besluitvorming over de overgrote meerderheid van de EU-wetgeving.

==Taken en bevoegdheden==
===Wetgeving===
Het Europees Parlement deelt samen met de [[Raad van de Europese Unie]] de [[wetgevende macht]] van de EU. Het kan [[Europees recht|Europese wetten]] ([[Europese richtlijn|richtlijnen]], [[Europese verordening|verordeningen]] en [[Europees besluit|besluiten]]) aannemen, wijzigen of verwerpen. Sinds de inwerkingtreding van het [[Verdrag van Lissabon]] is de beslissingsbevoegdheid van het Parlement flink uitgebreid, waardoor het parlement via de [[gewone wetgevingsprocedure]] zijn goedkeuring moet verlenen aan de meeste bindende Europese wetgeving. 

In tegenstelling tot de meeste andere gekozen parlementen heeft het Europees Parlement echter géén [[initiatiefrecht]] bij het opstellen van wetten. Binnen de EU is dit de exclusieve bevoegdheid van de [[Europese Commissie]], afgezien van het [[Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid]], waar de Commissie dit recht deelt met de [[Raad van de Europese Unie|Raad van Ministers]]. Het parlement kan niet-bindende resoluties aannemen die de Europese Commissie aansporen een bepaald wetsvoorstel in te dienen.<ref name=initiatief>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20110323+RULE-041+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Initiatiefrecht Europees Parlement]</ref>

====Verdragen====
Krachtens de [[Werkingsverdrag|EU-verdragen]] heeft het Europees Parlement ook de bevoegdheid om goedkeuring te onthouden aan internationale verdragen die door de Europese Unie worden aangegaan met derde partijen, zoals vrijhandelsakkoorden of verdragen met lidstaten die hun lidmaatschap van de Unie willen beëindigen.<ref name=lidmaatschap>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20110323+RULE-074-4+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Procedure betreffende lidmaatschapsbeëindiging door een lidstaat van de Europese Unie]</ref>

===Europese begroting===
Sinds de jaren zeventig beslist het Parlement samen met de Raad over de de zesjarige [[Europese begroting]], het zogenoemde "meerjarig financieel kader", alsmede over de jaarlijkse begroting die concrete invulling aan de zesjarige kaders geeft.<ref name=begroting>[http://www.europarl.europa.eu/parliament/public/staticDisplay.do?language=NL&pageRank=5&id=46 Europees Parlement - Begrotingsbevoegdheid]</ref> Het opstelling van een begrotingsvoorstel is voorbehouden aan de Commissie. Sinds de inwerkingtreding van het [[Verdrag van Lissabon]] moeten de Europarlementariërs hun goedkeuring verlenen aan de gehele begroting; vóór 2009 waren bepaalde onderdelen van het budget, waaronder het [[Gemeenschappelijk Landbouwbeleid]], enkel onderworpen aan goedkeuring door de lidstaten in de [[Raad van de Europese Unie]]. 

De huidige regelgeving bepaalt dat, als het Parlement en de Raad het niet eens kunnen worden over de begroting, er een bemiddelingscomité wordt opgezet.<ref name=begrotingsbemiddeling>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20110323+RULE-075-4+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Artikel 75 van het Reglement van het Europees Parlement]</ref> Als de delegaties van de Raad en het Parlement ook in dit comité niet tot overeenstemming kunnen komen, moet de Commissie een nieuwe ontwerpbegroting opstellen en begint de procedure opnieuw.

Het Parlement is ook verantwoordelijk voor verlening van kwijting aan de Europese Commissie over de jaarlijkse uitvoering van de begroting. De afweging of de verlening gegeven wordt, is afhankelijk van het twaalf-maandelijkse rapport van de [[Europese Rekenkamer]], die steekproefsgewijs onderzoekt of de Commissie de EU-gelden goed besteed heeft.<ref name=kwijting>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20110323+ANN-06+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Bijlage VI van het Reglement van het Europees Parlement]</ref> Het Parlement heeft de kwijting slechts in [[1984]] en [[1998]] onthouden, waarbij dit in het laatste geval leidde tot de collectieve aftreding van de [[Commissie-Santer|Europese Commissie]] onder leiding van voorzitter [[Jacques Santer]].

===Controlefunctie===
De benoeming van alle leden van de [[Europese Commissie]], inclusief de [[Voorzitter van de Europese Commissie|voorzitter]] en de [[Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid|hoge vertegenwoordiger]], moet worden goedgekeurd door het Parlement voordat ze aan de slag kunnen. Voorafgaand aan de benoeming van iedere Commissaris moet de kandidaat voor een hoorzitting in het Europees Parlement verschijnen voor een ondervraging door de Europarlementariërs. Het Parlement kan echter geen individuele kandidaten afwijzen, maar enkel weigeren de gehele aspirant-Commissie goedkeuring te verlenen. De dreiging om de hele Commissie af te wijzen kan echter een effectief drukmiddel zijn om individuele kandidaten te vervangen, zoals bleek in [[2004]] toen voorzitter [[José Manuel Barroso]] de Italiaanse politicus [[Rocco Buttiglione]], voorgedragen als kandidaat voor de post van Commissaris voor Justitie, Vrede en Veiligheid, verving nadat was gebleken dat het Parlement het niet kon vinden in diens conservatieve uitspraken over [[homoseksualiteit|homoseksuelen]] en alleenstaande moeders.<ref name=rocco>[http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2668/Buitenland/article/detail/694576/2004/10/05/Kandidaat-eurocommissaris-homo-s-zondig-niet-strafbaar.dhtml Kandidaat-eurocommissaris: homo's zondig, niet strafbaar - De Volkskrant]</ref>

De controlerende macht van het Europees Parlement over de Commissie breidt zich ook uit naar diens functioneren tijdens de ambtsperiode, aangezien het parlement met een twee-derde meerderheid een motie van afkeuring kan aannemen tegens de Commissie en daarmee het aftreden van het gehele College van Commissarissen afdwingt.<ref name=afkeuring>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20110323+RULE-107+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Artikel 107 van het Reglement van het Europees Parlement]</ref> <ref name=afkeuring2>[http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_nl.htm Europa.EU - Het Europees Parlement]</ref> Deze bevoegdheid is tot op heden nog nooit gebruikt, alhoewel ermee gedreigd werd ten tijde van het corruptieschandaal in de [[Commissie-Santer]], die vervolgens besloot op eigen initiatief af te treden en zo een motie van afkeuring te voorkomen.

===Europees Burgerinitiatief===
Per [[1 april]] [[2012]] treedt een EU-verordening betreffende het [[Europees Burgerinitiatief]] in werking. Een dergelijke initiatief bestaat uit een petitie die is ondertekend door ten minste één miljoen EU-burgers, en roept de Commissie op een wetsvoorstel te publiceren over een bepaald onderwerp. Als zo'n initiatief het benodigde aantal steunbetuigingen bereikt, hebben de organisatoren het recht een publieke hoorzitting over hun petitie te organiseren in het Europees Parlement.<ref name=EBI>[http://ec.europa.eu/dgs/secretariat_general/citizens_initiative/index_nl.htm Europees Burgerinitiatief]</ref>

== Samenstelling ==
Het Europees Parlement bestaat uit 736 leden, waaronder een voorzitter zonder stemrecht, afkomstig uit de 27 lidstaten. Iedere lidstaat heeft een vastgesteld aantal afgevaardigden. Volgens het [[Verdrag van Lissabon]] zouden er 731 parlementsleden moeten zijn. Echter, [[Duitsland]] houdt tot de [[Europese Parlementsverkiezingen 2014|volgende parlementsverkiezingen]] in 2014 zijn 99 leden, in plaats van het maximum van 96. Er is op dit moment dus sprake van een overgangsfase.<ref>[http://observatory.euronews.net/meps-the-phantom-menace MEPs: The Phantom menace?]</ref> De afgevaardigden worden gekozen in de [[Europese Parlementsverkiezingen]], die in de lidstaten worden georganiseerd. De parlementariërs vertegenwoordigen [[Europese politieke partij|partijen]], die op hun beurt samengebundeld zijn in fracties. Er zijn minstens 25 parlementsleden nodig uit ten minste een vierde van de lidstaten om een fractie te vormen.<ref>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+RULES-EP+20090714+RULE-030+DOC+XML+V0//NL&language=NL&navigationBar=YES Reglement van het Europees Parlement]</ref>

De samenstelling van het zevende Europese Parlement, gekozen in de [[Europese Parlementsverkiezingen 2009|verkiezingen van 2009]] is als volgt<ref name="Europa.eu">[http://www.europarl.europa.eu/members/expert/groupAndCountry.do?language=NL Europa.eu]</ref>:
{| class="wikitable sortable"
! Fractie || Zetels
|-
| [[Europese Volkspartij (Eurofractie)|Fractie van de Europese Volkspartij (Christen-Democraten)]] ||align="right"| 265
|-
| [[Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten|Fractie van Socialisten en Democraten]] ||align="right"| 184
|-
| [[Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa|Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa fractie]] ||align="right"| 84
|-
| [[Europese Conservatieven en Reformisten|Europese Conservatieven en Hervormers]] ||align="right"| 56
|-
| [[Europese Groene Partij-Europese Vrije Alliantie|Fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie]] ||align="right"| 55
|-
| [[Europees Unitair Links/Noords Groen Links|Confederale Fractie Europees Unitair Links/Noords Groen Links]] ||align="right"| 35
|-
| [[Europa van Vrijheid en Democratie|Europa van vrijheid en democratie]] ||align="right"| 30
|-
| [[Niet-ingeschrevenen in het Europees Parlement|Niet-ingeschrevenen]] ||align="right"| 27
|-
! Totaal || style="text-align:right;"|736
|}

De lidstaten leveren het volgende aantal parlementariërs<ref name="Europa.eu"/>:
{| class="wikitable sortable"
! Land || Zetels
|-
| {{BE}} ||align="right"| 22
|-
| {{BG}} ||align="right"| 17
|-
| {{CY}} ||align="right"| 6
|-
| {{DK}} ||align="right"| 13
|-
| {{DE}} ||align="right"| 99
|-
| {{EE}} ||align="right"| 6
|-
| {{FI}} ||align="right"| 13
|-
| {{FR}} ||align="right"| 72
|-
| {{GR}} ||align="right"| 22
|-
| {{HU}} ||align="right"| 22
|-
| {{IE}} ||align="right"| 12
|-
| {{IT}} ||align="right"| 72
|-
| {{LV}} ||align="right"| 8
|-
| {{LT}} ||align="right"| 12
|-
| {{LU}} ||align="right"| 6
|-
| {{MT}} ||align="right"| 5
|-
| {{NL}} ||align="right"| 25
|-
| {{AT}} ||align="right"| 17
|-
| {{PL}} ||align="right"| 50
|-
| {{PT}} ||align="right"| 22
|-
| {{RO}} ||align="right"| 33
|-
| {{SI}} ||align="right"| 7
|-
| {{SK}} ||align="right"| 13
|-
| {{ES}} ||align="right"| 50
|-
| {{CZ}} ||align="right"| 22
|-
| {{GB}} ||align="right"| 72
|-
| {{SE}} ||align="right"| 18
|-
! Totaal ||style="text-align:right;"|736
|}
De huidige [[Lijst van voorzitters van het Europees Parlement|voorzitter]] is de [[Polen|Pool]] [[Jerzy Buzek]].

== Locatie ==
{{zie ook|Zie ook: [[Brussel als Europese hoofdstad]] en [[Leopoldruimte]]}}
Het Europees Parlement vergadert eens in de maand [[Plenaire vergadering|plenair]], gedurende vier dagen in [[Straatsburg]]. Een aantal aanvullende voltallige vergaderingen vindt plaats in [[Brussel (stad)|Brussel]], in de gebouwen van de [[Leopoldruimte]]. Daar vinden ook alle vergaderingen van de vaste parlementaire commissies plaats waarin de plenaire stemmingen worden voorbereid. Het [[Secretariaat-generaal]] bevindt zich in [[Luxemburg stad|Luxemburg]].

== Overige activiteiten ==
Elk jaar kiest het EP een [[Culturele Hoofdstad van Europa]].

Sinds [[1988]] wordt jaarlijks de [[Sacharovprijs]] uitgereikt voor verdiensten op het gebied van ''vrijheid van denken'' en [[mensenrechten]].

[[Euroscola]] is een project georganiseerd door het Europees Parlement waarbij scholen elkaar ontmoeten in [[Straatsburg]]. Tijdens een intensieve werkdag maken de scholieren kennis met (de werkwijze van) het Europees parlement en met medescholieren en leeftijdgenoten uit tal van Europese landen.

== Jongerensimulaties ==
Het parlement wordt regelmatig door jongeren nagespeeld om bewustwording over Europa te bevorderen. 20.000 jongeren nemen jaarlijks deel aan de sessies van de grootste organisatie, het [[Europees Jeugd Parlement]].

== Fotogalerij ==
{{Gallery
|EP D4.jpg|[[Willy Brandt]]gebouw
|EP D5.jpg|[[József Antall]]gebouw
|EP AS Enterance.jpg|Ingang [[Altiero Spinelli]]gebouw
|EP AS W.jpg|Altiero Spinelligebouw, westkant
|EP AS E.jpg|Altiero Spinelligebouw, oostkant
|EP Translation booths.jpg|Tolkencabines
}}

== Zie ook ==
* [[Delegatie van het Europees Parlement]]
* [[Europees Jeugdparlement]]
* [[Lijst van Belgische Europarlementariërs]]
* [[Lijst van Europarlementariërs (2004-2009)]]
* [[Lijst van Europarlementariërs (2009-2014)]]
* [[Secretaris-generaal van het Europees Parlement]]

== Externe links ==
<div class="plainlinks">
* [http://www.europarl.europa.eu/nl/headlines/ Site van het EP in het Nederlands]
* [http://www.europarl.europa.eu/members/public/geoSearch.do?language=nl Site om EP-leden op te zoeken in het Nederlands]
* [http://www.ep-monitor.nl/ Site die de Nederlandse Europarlementariërs volgt]
* [http://www.eyp.nl/ Europees Jeugd Parlement Nederland]
* [http://www.oneseat.eu/ Handtekeningenlijst voor Brussel als enige plek van het parlement]
* [http://www.mepnederland.nl/ Model European Parliament]
* [http://www.studio360.be/vrt/european_parl/ 360º Rondleiding Europees Parlement Brussel]
</div> 
{{Bron|bronvermelding=
<div class="plainlinks">
{{References}}</div>   
}}
{{Commons|European Parliament}}
{{Navigatie politieke partijen Europees Parlement}}
{{Navigatie instellingen Europese Unie}}

{{Coor title dec|48.5975|7.7690|type:landmark}}
[[Categorie:Europees Parlement| ]]