Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zeemeermin
Een zeemeermin oftewel meermin is een mythisch wezen, met het bovenlichaam van een vrouw en in plaats van benen een vissenstaart. Haar mannelijke tegenpool, die veel minder voorkomt, is de zeemeerman. Het woord zeemeermin is een pleonasme, meermin is beter.
Geschiedenis
Verhalen over zeemeerminnen gaan tot heel ver terug in de oudheid. Het mythische wezen van de zeemeermin/zeemeerman vindt zijn oorsprong bij de Babyloniërs en Sumeriërs. Zij kenden de god Ea of Enki, de god van de zoete wateren, die volgens de mythologie de schepper en redder van de mens is. Hij werd afgebeeld met een vissenstaart of met een vis over zijn hoofd.
De eerste meerminnen, zeedemonen, half-vrouw, half-vogel, hadden hun domicilie gekozen in de grotten en op de rotsen rond de Tyrreense Zee. Door hun zachte gezang lokten zij de schippers op de klippen. Zij worden voor het eerst genoemd in de Odyssee van Homerus, waar zij hun charmes aan Odysseus tentoonspreidden. Odysseus beval zijn matrozen was in de oren te stoppen en liet zich vervolgens door zijn bemanning aan de mast van zijn schip vastbinden om aan het liefelijke gezang van de sirenen te ontkomen.
Dit verhaal werd in de middeleeuwen door de kerk gebruikt om mensen te waarschuwen voor het kwaad van de verleiding. In die tijd vond je dan ook in veel kerken, kloosters en kathedralen afbeeldingen van zeemeerminnen. Zeemeerminnen met een vissenstaart werden voor het eerst beschreven door de monnik Aldhem van Malmesbury omstreeks 680 na Christus. Columbus zag zeemeerminnen op zijn reis naar Amerika. Hij beschrijft ze in zijn dagboek.
De middeleeuwse fantasie van meerminnen met een vissenstaart komt van de verhalen van zeelui, die dachten deze wezens in het schuim gezien te hebben. In werkelijkheid hebben zij waarschijnlijk zeekoeien of lamantijnen gezien: deze zoogdieren uit tropische wateren hebben een spitse vorm; de vrouwtjes hebben ook tepels, die het beeld van de vrouwelijke lichaamsvormen oproepen. Niet zo verbazend dat de lichtgelovige scheepsgangers een dergelijke vergissing konden maken.
Verhalen
Een beroemd modern sprookje is "De Kleine Zeemeermin" van Hans Christian Andersen.
In Nederland is de zeemeermin van Edam, ook wel de zeemeermin van Haarlem genoemd, bekend. Deze meermin zou in 1403 na een zware storm, nadat de dijken gebroken waren, gevangen zijn in het Purmermeer bij Edam. Ze is naar Haarlem gebracht, heeft daar spinnen geleerd en een christelijke begrafenis gehad[1]. Het verhaal over deze zeemeermin werd gedurende 600 jaar door veel schrijvers opgeschreven. Ook Muiden kent een zeemeerminlegende, als vissers een gevangen exemplaar vrij laten zingt ze: Muiden zal Muiden blijven, Muiden zal nooit beklijven [2].
Een ander bekend verhaal is De zeemeermin van Westenschouwen.
Er is ook een verhaal over een kofschip op de Noordzee dat opeens stil lag. De schipper ging kijken en zag een meerman aan het roer hangen. Hij zegt dat zijn vrouw in barensnood is en hij vraagt of de vrouw van de schipper haar wil ondersteunen. De schippersvrouw heeft zelf zes kinderen en weet wat de zeevrouw doormaakt. Ze gaat meteen overboord en verdwijnt in de diepte. Het schip ligt stil en na lange tijd brengt de meerman de schippersvrouw naar boven. Ze is droog, alleen de zoom van haar rok wordt nat als de schipper haar in zijn armen pakt. Het schip zeilt razendsnel verder en haalt binnen een kwartier de stilstand in. De koopvaarder doet goede zaken en zolang hij de Noordzee bevoer, zat alles hem mee.
Trivia
Ook Chinese draken kunnen in de gedaante van een mens of vis verschijnen. Er zijn meerdere overeenkomsten tussen de Chinese draak en de zeemeermin.
Zie ook
- Aeilsgat
- Lí Ban
- Lijst van fabeldieren
- Loreley
- Meerman
- Ondine
- Korrigan
- Morag (monster)
- Abgal
- Sedna (godin)
- Yemayá
- Nikker
- Nyai Loro Kidul
- Watramama, de vorstin van rivieren
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- An Encyclopedia of Fairies, Hobgoblins, Brownies, Boogies, and Other Supernatural Creatures, Katharine Briggs, ISBN 0-394-73467-X
- º Volksverhalen der Lage Landen, Anton Pieck, Alet Schouten, 1989, ISBN 90-269-4057-2
- º Nederlandsche Sagen En Legenden – Josef Cohen uitgave 2004 ISO-8859-1
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Mermaids op Wikimedia Commons.