Waarnemer

Een waarnemer is een persoon die door middel van één of meerdere zintuigen en eventueel met behulp van hulpmiddelen iets opmerkt, oftewel waarneemt. Men spreekt ook van een bepaald waarnemingsvermogen aangaande de meeste organismen.

Dat iets kan zowel een spontane als een doelbewust nagestreefde waarneming zijn. Het resultaat ervan (de verworven kennis) is niet noodzakelijk objectieve kennis. Volgens de theoretici van de cybernetica van de tweede orde (second-order cybernetics) beïnvloedt de waarnemer steeds de waarneming zodat de verworven kennis per definitie een subjectieve inslag heeft.

Een waarnemer is ook een militair die zorgt voor het plannen en aanvragen van vuursteun. Met het ontstaan van krombaanvuur kon de artillerie het einde van de kogelbaan niet meer zelf waarnemen. De waarnemer biedt hier uitkomst. Zij vormen de 'ogen' van de artillerie. Niet alleen voor het gebruik van HE-granten, ook licht- en rookgranaten gebeurt middels de waarnemer. Bij de landmacht zijn de waarnemers afkomstig van het wapen der artillerie en geplaatst bij pantserinfanteriebataljons, luchtmobiele infanteriebataljons en tankbataljons. In een vliegtuig is dit de navigator, bommenrichter, luchtschutter.

In politieke zin is een waarnemer een deskundige, door zijn regering belast met het volgen van een internationale conferentie om daarover te rapporteren, zonder zelf deel te nemen aan de besprekingen. Men bedoelt er ook een diplomaat of militair mee die ergens de ontwikkeling van een situatie moet volgen, en daaromtrent rapport moet uitbrengen.

Inzake arbeid bedoelt men met waarnemer iemand die tijdelijk een betrekking van een ander vervult (bijvoorbeeld de vervanger van een arts of docent).