Sociale status

De sociale status is het aanzien, de eer, de prestige die iemand verwerft en met zich meedraagt in de sociale groep of samenleving waarin die persoon zich begeeft.

Om de status vorm te geven en te bevestigen, wordt soms een statussymbool geschonken of aangeschaft. De kwellende gedachte dat we een te lage sociale status (dreigen te) verwerven om gerespecteerd te worden in onze omgeving, is statusangst (naar Alain de Botton).

Inkomen en vermogen

Inkomen en vermogen zijn meestal belangrijke elementen in iemands sociale status. Weliswaar zijn dit taboes in gesprekken, maar worden wel constant overal ter wereld salarissen vergeleken. Voorwaarde is wel dat deze financiële middelen uit een statusverstrekkende bron afkomstig zijn. Een prijswinnaar kan bijvoorbeeld een groot vermogen hebben maar een verhoudingsgewijs lage status omdat "hij niet voor dat geld heeft gewerkt". Aan de andere kant is "oud geld" weer wel een statussymbool, omdat het een goede afkomst impliceert. Met al dat geld kunnen bovendien statussymbolen worden gekocht om de buren de ogen uit te steken.

Beroep

Iemands beroep is een belangrijke statusindicator. Vanouds genoten advocaten, leraren, notarissen en artsen groot respect en hadden dus een hoge status. Daar kan men politici en kopstukken in het bedrijfsleven aan toevoegen, alhoewel politici veel aan aanzien hebben verloren de laatste jaren. Uiteraard speelt ook iemands functie binnen een beroepsgroep een rol. Een managing partner in een advocatenkantoor geniet uiteraard een hogere status dan een advocaat-stagiair. Ook de werkgever speelt een rol: sommige werkgevers staan immers als kwalitatief beter bekend dan andere.

Kennissenkring

De personen met wie men omgaat zijn vaak een indicatie voor de sociale status. Het kennen van personen met een hoge status verhoogt bovendien de eigen status: "Goh, ik zag Jan gisteren met Herman Van Rompuy praten in het theater!". Hetzelfde geldt voor lidmaatschap van bepaalde verenigingen en het beoefenen van bepaalde sporten, waarbij snobisme en netwerken een grote rol speelt (golf).

Opleiding

De genoten opleiding is, naast de als gevolg hiervan via het werk genoten inkomsten, ook op zichzelf van groot belang voor de sociale status. Een academische opleiding telt zwaar mee, maar in veel gevallen telt het eveneens wat voor academische opleiding dit is en waar deze is genoten. Bepaalde vakgebieden scoren hoog omdat ze dan wel geacht worden toegang te geven tot de beter betaalde en prestigieuzere beroepen (rechten, politicologie, bedrijfskunde, medicijnen), dan wel vanwege de moeilijkheidsgraad in hoger aanzien staan (medicijnen, wiskunde, natuurkunde, belastingrecht, scheikunde, sterrenkunde). Minder aanzien genieten de studies die als "makkelijker" worden beschouwd of minder carrièreperspectieven bieden (biologie, de meeste talen, antropologie, geschiedenis, arbeids- en familierecht, psychologie). In veel landen gelden sommige onderwijsinstellingen bovendien als prestitieuzer dan anderen (de Franse Grand Ecoles, de Amerikaanse Ivy League, de universiteiten van Oxford en Cambridge in Engeland). Ook het havo- en vwo-onderwijs geniet doorgaans meer status dan het mbo-onderwijs. Een kleinere instroom in dit type onderwijs wordt vaak als voornaamste reden aangevoerd. Aan het theoretisch onderwijs wordt al sinds de negentiende eeuw meer status toebedeeld dan aan het praktijkonderwijs (zie ook: Bildung).

Afkomst

Binnen de westerse wereld speelde afkomst vroeger een grote rol. Wie van adel was was immers automatisch belangrijk. Toch speelt afkomst nog steeds een grote rol. Wie uit een familie komt met een grote stamboom en een traditie van hoogwaardigheidsbekleders of succesvolle zakenlieden heeft, wordt automatisch een hogere status aangerekend dan zij die deze bagage niet hebben.

Ook de etnische afkomst speelt een rol. In sommige landen betekent het afkomstig zijn van een bepaalde etnische groepering automatisch een lagere of hogere sociale status. In de Verenigde Staten van Amerika heeft men nog steeds een streepje voor wanneer men WASP is, of anders tenminste van Ierse, Duitse of Nederlandse afkomst. Aziaten, zwarten en Latino's kampen nog steeds met een lagere sociale status.

Ook binnen Nederland zal het verschil maken of men Van Broeckhuysen Beerenschot of Al Ubaidi van de achternaam heet.

Status binnen groepen

Status is ook een relatief begrip. Het kan bijvoorbeeld ook samenhangen met de waarden en overtuigingen die een groep aanhangt. Wat iemand belangrijk vindt in het leven kleurt zijn beeld over iemand. Een held voor de een, is een boef voor de ander. Een milieuactivist zal bijvoorbeeld binnen GroenLinks anders worden beoordeeld dan binnen een de VVD. Mensen met veel cultureel kapitaal schalen een dichter waarschijnlijk ook hoger in dan een vastgoedmagnaat.