Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Natuurlijke selectie

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Natuurlijke selectie is een mechanisme dat in de natuur evolutie veroorzaakt. Natuurlijke selectie houdt in dat organismen die beter in hun omgeving passen, meer kans hebben om te overleven en voor nakomelingen te zorgen dan minder goed aangepaste organismen. Hierdoor zal het type van het best aangepaste organisme beter overleven en steeds meer de overhand nemen in de populatie ("survival of the fittest").

Voorbeeld

Een paartje konijnen dat in een veilige omgeving met voldoende voedsel wordt geplaatst zonder roofdieren kan zich in enkele generaties enorm vermenigvuldigen. In de natuur blijft de konijnenstand echter gemiddeld genomen gelijk. Er gaan dus aanzienlijke aantallen konijnen te gronde voor ze zich kunnen voortplanten. De konijnen zijn echter ook niet allemaal identiek. Sommige krijgen een ziekte, andere worden met een kreupel pootje geboren, andere gaan teveel op in wat ze aan het doen zijn om goed om zich heen te kijken, andere trekken naar een gebied waar ze in de kleibodem niet goed holletjes kunnen graven, etc. Natuurlijke selectie houdt nu in dat het konijn met het kreupele pootje en het konijn dat niet goed oplet meer kans maken door een vos te worden opgegeten dan een konijn dat wel goed kan rennen en goed om zich heen kijkt. Konijnen die door het toeval bedeeld zijn met slechte eigenschappen hebben een geringere overlevingskans, konijnen die iets beter kunnen dan hun ouders hebben een iets betere overlevingskans.

Over een termijn van duizenden en miljoenen jaren zal een soort daarom geleidelijk veranderen, vooral als de leefomgeving (b.v. onder invloed van klimaatsomstandigheden) verandert. Althans dat is de rol die in de klassieke (graduele) evolutietheorie aan natuurlijke selectie toebedacht wordt. In de later ontstane punctualistische vorm van de theorie speelt natuurlijke selectie een wat andere rol.

Experiment

Om de invloed van selectie door predatie in te schatten, kan je volgend praktisch experiment opzetten:

Er wordt een 'populatie' van een 100-tal pissebedden (Oniscus asellus; Isopoda) in een experimentele omgeving geplaatst waar ze zich kunnen verstoppen voor de 'experimentele predator'. Deze laatste is iemand die (enkel) met één bepaald vanginstrument (vork, kam, ...) ongeveer de helft van de pissebedden gaat vangen nadat ze in het midden van de omgeving werden uitgezet. Herhaal deze procedure 3 maal voor de 'overlevenden'.

Vervolgens worden alle diertjes in een beker met vochtige doekjes gezet (om de diertjes niet te laten uitdrogen) en worden zowel de 'overlevenden' als de 'gevangenen' opgemeten: lichaamslengte, aantal rugplaten en loopsnelheid. Deze meting gebeurt best door personen die niet weten of het hier om al of niet overlevenden gaat (dit is een zogenaamde dubbelblinde studie).

Op deze meetresultaten kan je nu een statistische analyse uitvoeren die een antwoord geeft op de vraag "Zijn de overlevenden significant verschillend voor een bepaald kenmerk?".

Doordat elke populatie een genetische en daardoor ook een fenotypische variatie vertoont, zullen bepaalde diertjes beter of slechter aangepast zijn om aan onze negatieve selectie te ontsnappen. Enkel deze diertjes zullen hun genen doorgeven aan de volgende generatie, die beter aangepast zal zijn aan de heersende milieu-omstandigheden.

Niet-natuurlijke selectie

Selectie kan ook op een niet-natuurlijke wijze plaatsvinden, als de mens - bijvoorbeeld door domesticatie - ingrijpt in het leven van sommige exemplaren van een soort (plant of dier). Dit wordt kunstmatige selectie genoemd. Zeker als de mens ook bepaalt hoe deze exemplaren zich voortplanten leidt dit tot snelle evolutie. Zo zijn in slechts enkele honderden jaren vele hondenrassen ontstaan. Bij het fokken van zilvervossen werd geselecteerd op tamheid en sociaal gedrag ten opzichte van de mens. Binnen opvallend korte tijd was een vossenras geproduceerd dat niet alleen qua gedrag, maar ook qua uiterlijk sterk op een hond leek.

Een recente ontwikkeling is genetische manipulatie waarmee rechtstreeks wordt ingegrepen in het erfelijk materiaal.

Zie ook