Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Leopold Calberg
Leopold Joseph Marie Julien Calberg (1889-1917) was tijdens de Eerste Wereldoorlog een Belgische luitenant met stamnummer 18021. Hij diende bij de Compagnie Sapeurs-Pontonniers van het 2de Bataljon Genie van de 6de Legerdivisie en viel tijdens zijn dienst aan het sluizencomplex Nieuwpoort.
Achtergrond
Leopold Calberg werd geboren te Luik 8 december 1889 als zoon van Leopold Charles Joseph Calberg en Isabelle Jeanette Marie Julienne Docquier. Hij woonde in Angleur en was ongehuwd. Hij studeerde aan de faculteit techniek van de Universiteit van Luik. In 1913 behaalde hij het diploma van mijningenieur waarna hij actief was in de staalindustrie in Dudelange in het Groothertogdom Luxemburg.
Militaire loopbaan[1] [2]
De eerste jaren
Leopold Calberg nam op 1 augustus 1914 dienst als vrijwilliger en werd ingelijfd bij de compagnie pioniers van de 3e legerdivisie in het fort van Hollogne.[3] [4]
Na de aftocht uit Luik nam hij deel aan de verdediging van Antwerpen en de terugtocht naar de IJzer. Bij de gevechten nabij Diksmuide onderscheidde hij zich door grote moed en dapperheid. Hij slaagde erin om een honderdtal Franse marinefuseliers onder constant vijandelijk mitrailleurvuur veilig terug te brengen naar de andere oever van de IJzer. Voor deze heldendaad liet Admiraal Ronarc’h hem het Franse Oorlogskruis eerste klasse toekennen.
De Compagnie Sapeurs-Pontonniers
Na een opleiding in een van de militaire instructiecentra in Ardres, werd hij ingedeeld bij de Compagnie Sapeurs-Pontonniers die instond voor de bediening en onderhoud van het sluizencomplex Nieuwpoort. Op 1 januari 1915 werd hij onderluitenant benoemd, eervol vermeld in de dagorder van het veldleger en kreeg hij het Oorlogskruis.
Op 21 juli 1917 raakte hij tijdens een beschieting met gasgranaten geïntoxiceerd,[5] terwijl hij met de hulp van zijn sergeant verschillende door de gas getroffen Britse soldaten in veiligheid bracht. In september 1917 was hij terug op post te Nieuwpoort, waar hij felicitaties ontving van koning Albert I voor zijn inzet en toewijding.[6] Op 1 oktober 1917 werd hij tot luitenant benoemd.
Overlijden
Leopold Calberg overleed op 16 oktober 1917 in Nieuwpoort.[7]
Over de juiste datum van overlijden hebben misverstanden de ronde gedaan. Ze waren een gevolg van vergissingen in het boek “Nieuport 1914-1918” van Kapitein-commandant Robert Thys[8] die later door Thys zelf met een getypte lijst van correcties recht gezet werden.[9]
Omstandigheden van overlijden
Leopold Calberg overleed volgens het IV-NIOOO (Instituut voor Veteranen — Nationaal Instituut voor Oorlogsinvaliden, Oud-strijders en Oorlogsslachtoffers) als gevolg van gasintoxicatie.[10]
Een andere bron stelt dat hij dodelijk getroffen werd bij een artilleriebeschieting terwijl hij zich ervan wou verzekeren dat de schuilplaatsen van zijn manschappen voldoende bescherming boden en onderzocht of dringende herstellingen moesten uitgevoerd woorden aan de sluizen.[11]
Het agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid stelt dat hij op de plaats waar nu zijn gedenksteen staat getroffen werd door een kogel. [12][13][14]
Begraafplaats
Leopold Calberg werd op 18 oktober op de Belgische militaire begraafplaats van Adinkerke begraven.[15]. Na de oorlog werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar de gemeentelijke begraafplaats van Sainte-Walburge [16] nabij Luik waar hij nog steeds begraven ligt. Op de voorkant van de grafzerk staan de namen Calberg en Docquier, de naam van zijn moeder. Boven op de zerk ligt een kruis met in hoofddrukletters, de opschriften Leopold Calberg, Mort pour la patrie, 16 octobre 1917, Lieutenant de la Compagnie Sapeurs Pontonniers, Nieuport.[17]
Het agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse Overheid stelt foutief dat hij begraven ligt op de militaire begraafplaats Adinkerke.[18]
Eerbewijzen
Luitenant Calbergkazerne
Na de Eerste Wereldoorlog werden de leegstaande gebouwen van een linoleumfabriek in Burcht aangekocht door de staat en ingericht als kazerne voor pontonniers, later de genie. De kazerne kreeg de toepasselijke naam van de gesneuvelde luitenant Calberg van de Compagnie Sapeurs-Pontonniers.
Na de tweede Wereldoorlog bood de Luitenant Calbergkazerne onderdak aan het 11de Genieregiment dat de tradities overnam van de Compagnie Sapeurs-Pontonniers. In 1956 verhuisde het Genieregiment naar een nieuw complex, het Kwartier Luitenant Victor Thoumsin, genoemd naar een andere gesneuvelde Genieofficier. De Luitenant Calbergkazerne werd in het voorjaar van 1975 met gebruik van explosieven afgebroken.[19] [20]
Gedenksteen Luitenant Calberg
Temidden het sluizencomplex, waar Luitenant Calberg dagelijks dienst deed, werd een anderhalve meter hoge bakstenen gedenksteen met een hardstenen plaat met opschrift opgericht.[21] Ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van het begin van de oorlog werd het ietwat verwaarloosde monumentje door de stad Nieuwpoort opgeknapt.
Gedenkplaat Compagnie Sapeurs-Pontonniers
Aan de ruïne van de Sint-Laurentiustoren is een bronzen gedenkplaat aangebracht die de rol en betekenis belicht van de Compagnie Sapeurs-Pontonniers in de onderwaterzetting van het IJzergebied. De gedenkplaat heeft de vorm van een triptiek. Op het linkerluik staan de namen van zevenentwintig gevallenen en drieenvijftig gewonden van de compagnie. Lt Calberg L. met de datum 16.10.17 is de eerste die er vermeld wordt.[22] [23]
Luitenant Calbergstraat
In Nieuwpoort werd een straat naar Luitenant Calberg benoemd. De Rijksmiddenschool was er destijds gevestigd. Die middelbare school school heet nu Atheneum Nieuwpoort met, zonder te verhuizen, als adres Arsenaalstraat 20. Die straat is niet langer beschikbaar als doorgangsweg. Ze is niet uitgetekend op courante stratenplannen van Nieuwpoort. Op Google maps is ze wel uitgetekend en vermeld als “Unnamed Road”. Ze verbindt de Arsenaalstraat met de Schoolstraat en de Elisabethlaan. Van het kruispunt met de Arsenaalstraat (51°07'52.7"N 2°45'16.4"E) tot het kruispunt met Schoolstraat (51°07'52.7"N 2°45'20.5"E) is ze toegankelijk voor voetgangers. Van de Schoolstraat tot het kruispunt met Koningin Elisabethlaan (51°07'53.4"N 2°45'24.5"E) is ze helemaal afgesloten.
Memoriaal van de universiteit van Luik[24]
In de inkomsthal van de academiezaal van de Universiteit van Luik is een memoriaal ingericht ter herinnering aan en ter ere van 497 studenten, oudstudenten en personeel van de universiteit, slachtoffers van de beide wereldoorlogen. Het memoriaal bestaat uit acht marmeren platen met de namen van de gestorvenen per faculteit. Luitenant Calberg Leopold wordt er vermeld op de plaat "Faculté technique”.
Marcophiel eerbetoon[25] [26]
Op initiatief van de Koninklijke Postzegelclub van de Westhoek werd naar aanleiding van het jaarlijks “Huldebetoon aan Z.M. Koning Albert I en de Helden van de IJzer” op 2 augustus 1987 een geïllustreerd herdenkingsblad uitgegeven. Het herdenkingsblad draagt de tekst: “Herinnering aan Luitenant Calberg, gesneuveld in 1917 aan het sluizencomplex in Nieuwpoort” en afbeeldingen van Luitenant Calberg, koning Albert I, het IJzergedenkteken, het wapenschild van Nieuwpoort en van de Compagnie Sapeurs- Pontonniers. Het werd met een speciale poststempel afgestempeld in het tijdelijk postkantoor van bpost in de Stedelijke Vismijn van Nieuwpoort. De stempel is cirkelvormig met rondom de teksten “Herinnering aan Luitenant Calberg en 8450 Nieuwpoort. In het midden is de naamsteen “de onderwaterzetting” afgebeeld, links het wapenschild van Nieuwpoort en rechts het wapenschild van de Compagnie Sapeurs-Pontonniers en tussen beiden de datum 2-8-1987.
Herdenking [27]
Bij de honderdste verjaardag op 16 oktober 2017 van het overlijden van Luitenant Calberg werd geen bijzondere officiële herdenking georganiseerd. In afwezigheid ervan legde een plaatselijke geïnteresseerde in het WO I verleden op eigen initiatief een krans neer bij de gedenksteen.
Bronnen
Boek
- Thys Robert, kapitein-commandant. Nieuport 1914-1918. Les inondations de l’Yser et la Compagnie des Sapeurs-Pontonniers du Génie Belge, Paris/Liège/Londres, Levrault/Henri Desoer/Constable and Co, 1922.
Externe links
- [1]Sainte-Walburge
- [2] Belgian War Dead Register
- [3] Levensbeschrijving en foto’s van Luitenant Calberg en zijn grafzerk
- [4]Erratum à la Ière édition du livre Nieuport 1914-1918
- [5] Gedenksteen Luitenant Calberg
- [6] Belgische militaire begraafplaats Adinkerke
- [7] Luitenant Calberg kazerne in Burcht
- [8] Heemkundige kring Zwijndrecht Burcht
- [9] Gedenkplaat Compagnie Sapeurs-Pontonniers
- [10] Mémoriaal van de universiteit van Luik
- [11] Definitie van “marcophilie”
- [12] Marcophilie
- [13] Korte levensbeschrijving van Luitenant Calberg
- [14] Het Laatste Nieuws
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Leopold Calberg op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
