Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Karen Blixen
Karen Blixen, barones von Blixen-Finecke (Rungsted, 17 april 1885 - aldaar, 7 september 1962), die schreef onder het pseudoniem Isak Dinesen, was een Deens schrijfster die publiceerde in het Deens en het Engels. Haar meest bekende werk is ongetwijfeld haar semi-autobiografische werk over haar tijd in Kenia, dat verfilmd is onder de titel Out of Africa.
Biografie
Jeugd
Karen Dinesen werd geboren in Rungsted in Denemarken, een plaats ten noorden van Kopenhagen langs de oever van de Sont, als telg van een aristocratische familie van unitaristische achtergrond. Haar vader was Wilhelm Dinesen, een militair, landeigenaar, atleet, schrijver van een serie artikelen getiteld Brieven van tijdens de Jacht en een Deens parlementslid. Haar moeder was Ingeborg Westenholz Dinesen, een dochter van een rijke scheepsbouwer, een unitaristische activiste die als eerste vrouw ooit zitting nam in de gemeenteraad van Rungsted.
Karen was de middelste van drie meisjes, waarna nog twee broers kwamen. De oudste zus Ea, twee jaar ouder dan Karen, was degene met gevoel voor verantwoordelijkheid en zorg. De anderhalf jaar jongere zus Ella was geen stilzitter en vertrok in haar eentje, vlak voor de Russische Revolutie (1917), naar Moskou. Op haar 30e trouwde Ella met een advocaat en was ze politiek gezien uitgebroken. Ze was lid van "Danskheden" in Sønderjylland (Zuid-Jutland). 6 jaar na de geboorte van Ella werd Thomas geboren en daar vlak achteraan nog een broertje.
Karen had het in haar jeugd flink moeilijk. Als middelste meisje kreeg ze minder aandacht dan haar zussen. Toch was ze het lievelingetje van haar vader, met wie ze een goede band had. Hij pleegde echter zelfmoord toen Karen 10 jaar oud was, kennelijk omdat hij syfilis had. Hierdoor kroop ze in een zelfbedacht wereldje en schreef in dat jaar een toneelstuk, gewijd aan haar vader.
Karens ontwikkeling als schrijfster is ongetwijfeld voornamelijk beïnvloed door haar moeder, die ervoor zorgde dat ze een goede scholing kreeg aan verscheidene kunstacademies, voorafgegaan door een half jaar in Zwitserland in 1899 met haar moeder en zusters om Frans te leren. Vanaf 1902 studeerde Karen kunst te Kopenhagen (de kunstacademie van mevrouw Sode), gevolgd door Parijs en Rome. Beginnend in 1909 publiceert ze ook haar eerste verhalen in een aantal Deense tijdschriften, eerst onder het pseudoniem Osceola, later als Isak Dinesen.
Afrika
In 1914 huwde ze haar neef, baron Bror von Blixen-Finecke. Terwijl in Europa de Eerste Wereldoorlog op uitbreken stond, vertrok het paar naar de Britse kroonkolonie Kenia om een koffieplantage op te zetten. De volgende jaren reisde ze op en neer tussen de plantages in Nairobi en het echtelijk huis in Rungstedlund, soms om tot rust te komen, te schrijven en te publiceren, soms om bij te sterken van de syfilis die ze van haar ontrouwe man opgelopen had. Na een hele serie wederzijdse slippertjes eindigde het huwelijk in 1921 in een scheiding van tafel en bed. De baron keerde terug naar Denemarken en de echtscheiding werd in 1925 definitief.
Tussen 1921 en 1931 wijdde Karen Blixen haar tijd aan schrijven, het runnen van haar plantages (eerst samen met haar broer Tomas Dinesen, later alleen) en aan haar liefdesrelatie met Denys Finch Hatton (die ook beschreven is in Out of Africa). Samen met hem doorstond ze een aantal moeilijke jaren (waaronder 1923, het jaar waarin de koffiefabriek op de plantage platbrandde). In 1931 kwam aan twee van haar drie voorliefdes echter een abrupt einde. Jarenlang had het echtpaar een verkeerd financieel beleid gevoerd. Aangezien Karen verzot was op kleding en schoenen (ze zei weleens: "Het is beter te lijden aan een ziekte dan geen goede kleding te hebben") ging ze regelmatig van Kenia naar Parijs om te winkelen, wat aanzienlijk veel tijd en geld kostte in die tijd. Ze hadden ook niet echt verstand van de koffieteelt. Door de Grote Depressie en het bijbehorende inzakken van de wereldmarkt voor koffie was ze gedwongen haar plantage te verkopen. En op 14 mei van dat jaar stortte Finch Hatton neer in zijn vliegtuig en kwam om het leven.
Schrijverschap
Daarop keerde Blixen failliet terug naar Denemarken en wierp zich op het schrijven. In 1934 publiceerde ze Seven Gothic Tales (een bundel korte verhalen) in het Engels en in 1937 volgde haar beroemde Den afrikanske Farm, dat later verfilmd is als Out of Africa. Ze bleef jarenlang schrijven in het Deens zowel als in het Engels, voornamelijk verhalenbundels. In 1947 verscheen nog een roman, The Angelic Avengers, onder het pseudoniem Pierre Andrezel. Karen Blixen ontving voor haar literaire werk vele prijzen, legaten en erelidmaatschappen. Koning Frederik IX van Denemarken onderscheidde haar in 1950 met de exclusieve medaille "Ingenio et Arti".
Gedurende de jaren had ze regelmatig te kampen met de syfilis die ze van haar man opgelopen had. In 1955 werd Blixen enige malen geopereerd vanwege o.a. rugklachten. Hierna heeft ze altijd pijn gehouden. Ze at erg weinig. In de jaren hierna heeft ze nog in de Verenigde Staten en Frankrijk getoerd. Nog één maal naar haar geliefde Kenia reizen is er echter nooit meer van gekomen. In 1962 overleed ze op 77-jarige leeftijd, ten gevolge van onder meer ondervoeding.
Stamboom
- Dagmar Alvilda von Haffner en Thyra Valborg von Haffner zijn zussen, dus is Bror (Deens voor Broer) een achterneef van Karen von Blixen-Fineckes.
- Bror en Hans von Blixen-Finecke zijn tweelingen.
| 4Mary Lucinde Westenholz (meisjesnaam: M.L. Hansen) (1834-1915) | ||||||
| ²Ingeborg Dinesen (meisjesnaam: I. Westenholz) (1856-1939) | ||||||
| 5Regnar Westenholz (1815-1866) | ||||||
| 1Karen von Blixen-Finecke (meisjesnaam: K. Christentze Dinesen) (1885-1962) | ||||||
| 6Dagmar Alvilda Dinesen (meisjesnaam: D.A. von Haffner) (1818-1874) | ||||||
| 3Wilhelm Dinesen (1845-1895) | ||||||
| 7Adolph Wilhelm Dinesen (1807-1876) | ||||||
| 4Thyra Valborg Krag-Juel-Vind-Frijs (meisjesnaam: T.V. von Haffner) (1821-1881) | ||||||
| ²Clara Alvilda Benedicte von Blixen-Finecke (meisjesnaam: C.A.B. Krag-Juel-Vind-Frijs) (1855-1925) | ||||||
| 5Christian Emil Krag-Juel-Vind-Frijs (1817-1896) | ||||||
| 1Bror von Blixen-Finecke (1886-1946) en Hans von Blixen-Finecke (1886-1917) | ||||||
| 6Gustafva Charlotta Adelaide Sophie von Blixen-Finecke (meisjesnaam: G.C.A.S. Ankarcrona) (1821-1890) | ||||||
| 3Frederik Theodor von Blixen-Finecke (1847-1919) | ||||||
| 7Carl Frederik Axel Bror von Blixen-Finecke (1822-1873) | ||||||
Werken
|
|
Literatuurprijzen, legaten en lidmaatschappen
|
|
Biografieën over en gesprekken met Karen Blixen
- Migel, Parmenia: Titania - The Biography of Isak Dinesen, Uitgeverij Random House, New York 1967.
- Pelensky, Olga Anastasia: Isak Dinesen - The Life and Imagination of a Seducer, Ohio University Press, Athene 1991.
- Thurman, Judith: Karen Blixen - En fortællers liv,[4] Deense vertaling door Kirsten Jørgensen, Uitgeverij Gyldendal, Åbyhøj 1983, ISBN 87-00-36852-0.
- Dinesen, Thomas: Tanne - Min søster Karen Blixen, Uitgeverij Gyldendal, Kopenhagen 1974, ISBN 87-00-27981-1.
- Brundbjerg, Else: Samtaler med Karen Blixen (gesprekken met Karen Blixen), Uitgeverij Gyldendal, Kopenhagen 2000, ISBN 87-00-45526-1.
- Walter, Eugene: Isak Dinesen - An interview, In: The Paris Review - The Art of Fiction No. 14, p. 43–59, Parijs 1956.
- Wamberg, Niels Birger: Samtaler med danske Digtere (Gesprekken met Deense dichters), Uitgeverij Gyldendal, p. 40–48, Kopenhagen 1968.
Externe links
|
Interview
Biografische data
Bibliografische data
|
Prijzen
Stamboom en begraafplaats
Musea
Over haar ziekteverloop
3D overzicht van het huis en de boerderij |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Alias Georg Brandes Legatet
- º Karen Blixen was op 9 oktober 1950 op audientie bij Koning Frederik IX om hem te bedanken voor Ingenio et arti.
- º Ze moest deze delen met Per Lange
- º Uitgegeven in samenwerkingsverband met het Karen Blixen Selskabet.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Karen Blixen op Wikimedia Commons.