Heemkundige kring Karel Van de Poele

De Heemkundige Kring Karel Van de Poele is actief sinds 1985 en heeft de geschiedenis, de geografie en het erfgoed van Lichtervelde als studieobject. De kring is vernoemd naar de in Lichtervelde geboren uitvinder Karel Van de Poele.

Onderzoek en werking

De Heemkundige Kring Karel Van de Poele verzamelt de kennis over het landschap, bodem, flora, fauna, bevolking, genealogie, taal, folklore, klederdracht, bouwkunst en de cultuur. De kring probeert dit te bereiken door:

• onderzoek en studie;
• de uitgave van een jaarboek;
• het aanleggen van verzamelingen;
• het benaderen van overheden, verenigingen en particulieren;

De documentatie is ontsloten in een bibliotheek, een archief van bidprentjes en rouwbrieven, een fototheek, een archief van notariële affiches, eenverzameling oude gebruiksvoorwerpen en een verzameling uittreksels uit plaatselijke weekbladen.

Het lokaal in de site Vancoillie in de Statiestraat is toegankelijk elke tweede zondag van de maand van 10 tot 12 uur.

Historiek

Geestelijken als pioniers

Eind 19e eeuw, begin 20e eeuw was het vooral de geestelijkheid die zich bezighield met de geschiedenis van Lichtervelde. Tussen 1875 en 1880 schreef Karel Deceuninck als onderpastoor historische bijdragen in het weekblad De Vrede uit Torhout. Hij tekende natuurgetrouw de oude romaanse kerk. Later nam Achiel Six, onderpastoor tussen 1897 en 1919, zijn rol over en publiceerde in het plaatselijke weekblad De Veldbloem. Toen Cleophas Sintobin uitgever werd, kwamen er regelmatig historische bijdragen. De titels waren onder meer Plaatselijke geschiedenis, Oud Lichtervelde en Lichtervelde in vroegere tijden. Six had aandacht voor de figuur van Karel Van de Poele en contacteerde de familie en schreef in De Veldbloem een bijdrage.

Cleophas Sintobin als methodisch onderzoeker

Cleophas Sintobin was decennialang de enige in Lichtervelde die zich met plaatselijke geschiedenis inliet. Hij doorzocht het archief in Lichtervelde en diverse andere archieven. Alles wat hij te weten kwam, tekende hij op in schriftjes en op steekkaarten. De nota’s bleven bewaard en zijn dochter Margaretha schonk ze aan de gemeente. Sintobin publiceerde in tijdschriften zoals De Oude Torhoutenaar, Toerisme en Ons Volk ontwaakt. Een aantal van die bijdragen bundelde hij in 1952 in de brochure Bijdragen tot de geschiedenis van Lichtervelde. Het werkje wordt tot op heden geraadpleegd door heemkundigen. Sintobin zette ook Karel Van de Poele in de kijker. Hij contacteerde de familie en documenteerde de vergeten figuur. In 1946 werd Sintobin waarnemend burgemeester en verzorgde hij een Karel Van de Poele-herdenking die in heel België weerklank vond. Het overlijden van Sintobin in 1954 zorgde voor een decennium stilte op heemkundig vlak.

Georges Vandewalle, een gedreven verzamelaar

Georges Vandewalle, een Lichterveldse onderwijzer, was gedreven verzamelaar van Lichterveldse objecten en geschriften. Onder zijn impuls werd in 1964 een heemkundige kring opgericht. Pieter Claerbout werd voorzitter, Vandewalle secretaris. De ploeg bestond uit Jeroom Vanderper, Albert D’Heedene, Frans Vanzielghem en onderpastoor Edgar Debergh. Er verschenen enkele teksten en de grootste realisatie ging in 1969 over Albert Termote. Nadien viel de kring uiteen. Vandewalle documenteerde zich verder, wat in 1973 leidde tot zijn publicatie Lichtervelde in oude prentkaarten.

Een collectieve inspanning

Na de gemeentelijke fusies in 1977 ontstond de interesse in plaatselijke geschiedenis. In Lichtervelde nemen jonge historici contact op met Georges Vandewalle. Ze krijgen het voor elkaar om op 14 januari 1985 de heemkring her op te starten. In café Den Gouden Appel werd Guido Haesaert voorzitter, Albert D’Heedene ondervoorzitter, Luc Haeghebaert secretaris en Martin Goegebeur penningmeester. De vergadering besliste om jaarlijks een boek uit te geven. In 1987 werd Filip Van Devyvere voorzitter.

Huisvesting

Tot 1991 gingen de vergaderingen door in café Den Gouden Appel. Daarna trok de kring in bij het oude woonhuis van Emelie Vandecaveye in de Zwevezelestraat. Het lokaal kreeg de naam Den Trolley. In dit lokaal ontstond een cafeetje en een heemkundig museum, ingericht door Sylveer Pattyn, vader van de huidige burgemeester Ria Pattyn en André Vandewalle. In 1992 kocht de kring een kapel in de Zwevezelstraat en restaureerde ze die met steun van de Koning Boudewijnstichting in 1993 en 1994. Het West-Vlaams Verbond van Kringen voor Heemkunde beloonde de restauratie als een der meest geslaagde restauraties van het jaar. In 1998 verliet de kring het pand in de Zwevezelestraat. Bestuurslid Colpaert stelde een woning in de Callewaertlaan ter beschikking. Enkele jaren later verhuisde de kring naar een pand in de Stationsstraat, de zogenaamde site Van Coillie.

Bibliografie

HAEGHEBAERT L., "Heemkunde en plaatselijke geschiedenis te Lichtervelde". In: Kroniek van Lichtervelde in de Twintigste Eeuw, 16e jaarboek, Heemkundige Kring, Lichtervelde, 2000, p. 475-479.

Website: http://www.heemkringlichtervelde.be