Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Georg Elser
| Georg Elser | ||
| ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | Johann Georg Elser | |
| Handtekening | 
| |
| Geboren | 4 januari 1903, Hermaringen | |
| Overleden | 9 april 1944, Dachau | |
| Bekend van | bomaanslag op Hitler | |
| Beroep | meubelmaker/klokmaker | |
| Overige informatie | ||
| Politiek | communist | |
Georg Elser (Johann Georg Elser, Hermaringen, Württemberg, 4 januari 1903 – Dachau, 9 april 1944) was een Duits meubelmaker en klokmaker, die in 1939 probeerde Hitler te vermoorden. Anders dan de officier en aristocraat Claus von Stauffenberg, die in 1944 een aanslag op Hitler beraamde, werd Georg Elser spoedig weer vergeten.
Leven
Georg Elser werd geboren op 4 januari 1903 in Hermaringen (Oberamt Heidenheim/Württemberg) als eerstgeboren zoon van de ongehuwde boerendochter Maria Müller (1879 – 1960). Zij trouwde in 1904 met Georgs vader, Ludwig Elser (1872 – 1942), een landbouwer en houthandelaar.
Na zijn schooltijd ging Georg aan de slag als meubelmaker. Hij werkte achtereenvolgens in verschillende meubelfabrieken, schrijnwerkerijen en de houthandel van zijn vader. Vanaf eind 1929 tot 1932 werkte hij als schrijnwerker bij een klokken- en uurwerkmaker Rothmund in Meersburg. Toen de zaak failliet ging, kreeg hij in de plaats van achterstallig loon twee klokken.
Hij was zich ervan bewust geworden dat een oorlog op komst was, en dat deze oorlog enkel kon worden verhinderd door de momentele leiders op te ruimen. In 1928/1929 werd Elser lid van de Rotfrontkämpferbund, de Rode Frontstrijdersbond, die door de Communistische Partij werd gesteund. Hij was voor de rest niet bijzonder politiek actief en had geen verbindingen met het georganiseerde verzet.
Op 8 november 1938 reisde hij naar de Bürgerbräukeller in München, waar Hitler jaarlijks een toespraak hield om zijn poging tot staatsgreep in 1923, de Bierhallenputsch, te herdenken. De toespraken bevestigden Elsers indruk van een dreigende oorlog en versterkten het gevoel dat een ingreep met geweld te rechtvaardigen was. Vanaf augustus 1939 was hij een regelmatige bezoeker van de Bürgerbräukeller, om voorbereidingen te treffen voor een aanslag op Hitler op 8 november 1939. Elser verstopte zich een maand lang elke dag tegen sluitingstijd, om ’s nachts een houten zuil uit te hollen die zich op de tribune vlak bij de sprekers bevond.
Hij bouwde een tijdbom, waarbij hij het mechanisme gebruikte van één van deze klokken die hij bij de firma Rothmund als betaling had gekregen.
De aanslag mislukte omdat Hitler de Bürgerbräukeller iets vroeger had verlaten. Omdat zijn vliegtuig naar Berlijn wegens de sterke nevel niet kon opstijgen, moest hij namelijk met een speciaal ingelegde trein naar Berlijn. Toen de bom zoals gepland om 21.20 uur ontplofte, was Hitler al dertien minuten weg. Acht mensen kwamen door de aanslag om het leven; drieënzestig werden gewond, zestien van hen zwaar verwond.
Elser was reeds voor de explosie op weg naar Zwitserland. Hij viel bij de grensovergang in Konstanz op als verdacht en werd reeds om 20.45 uur gearresteerd, nog vóór de explosie. Zijn grensovergangskaart was niet meer geldig, en bij het doorzoeken van zijn tas vond men een postkaart van de Bürgerbräukeller en delen van het ontstekingsmechanisme. Onder zijn revers zat een kenteken van de Rotkämpferbund.
Hij werd overgebracht naar Berlijn voor verhoor. Hoewel Elser toegaf dat hij de aanslag had gepleegd, geloofde men niet dat hij de enige dader was, maar vermoedde dat dit was opgezet door de Britse Geheime Dienst. Hij werd daarom te Sachsenhausen en later te Dachau een tijd als geprivilegeerd gevangene behandeld. Op 9 april 1945 werd hij in het concentratiekamp Dachau geëxecuteerd door een nekschot.
Biografieën en verfilming
- Het verhaal van Georg Elser werd in 2015 verfilmd door Oliver Hirschbiegel, die in 2004 reeds Der Untergang verfilmde, over de laatste weken van het nazi-rijk.
- Een verfilming uit 1989 was gebaseerd op een korte biografie uit 1986:
- Gerald Williams, Blowing Up Hitler: A Life of Johann Georg Elser, Would-be Assassin, M. E. Coughlin, 1986, ISBN 0960257462, ISBN 9780960257461 (11 p.)
Weblinks
- (de) http://www.georg-elser-arbeitskreis.de/ volledige website met verzamelde informatie over Georg Elser, met documenten, audio en video.