Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gemeentelijke herindeling Bussum, Naarden, Muiden en Weesp
 Zie Gooise Meren voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De gemeentelijke herindeling van Bussum, Naarden, Muiden en Weesp was een fusievoorstel van de provincie Noord-Holland waarover vanaf 2005 tot mei 2012 op alle bestuurlijke niveaus uitgebreid onderhandeld werd.
Over een mogelijk samengaan van de Gooise buurgemeenten Bussum en Naarden was al lange tijd daarvoor gediscussieerd. Sinds 2006 stond een gemeentelijke herindeling op de rol. Door de provincie Noord-Holland zijn ook de beide gemeenten in de noordelijke Vechtstreek in deze herindelingsplannen betrokken, namelijk Muiden (ook buurgemeente van Naarden) en Weesp (buurgemeente van Muiden en van Naarden). Indien de meervoudige fusie van Bussum, Naarden, Muiden en Weesp (G4) was doorgegaan zou een nieuwe gemeente Naardermeer zijn gevormd. De gemeente Bussum was hier geen voorstander van, en wilde liever met Naarden en bij voorkeur ook met de Hilversumse Meent een beperkte, tweevoudige fusiegemeente (G2) vormen. Naarden was aanvankelijk een enthousiast voorstander van een grote fusie, maar is eind 2010 van voorkeur veranderd: het wenste vervolgens een fusie met alleen Bussum en Muiden (G3).
Niet alleen bij de betrokken gemeenten, maar ook in de Tweede Kamer heerste een diepe verdeeldheid over dit fusievoorstel in zijn verschillende varianten. In maart 2011 werd het oorspronkelijke wetsvoorstel (G4) voor de eerste keer ter behandeling aan de kamer voorgelegd. Na vele beraadslagingen en herhaald uitstel van behandeling is ruim een jaar later door de kamer een besluit genomen.[1] De grote fusie is definitief van de baan: 77 stemmen waren tegen en 67 stemmen voor. Van alle partijen wilden de VVD, SP, PVV en ChristenUnie er niet aan. Een amendement van de VVD om tot een G3 (zonder Weesp) te komen was al eerder verworpen. De optie G2 was niet eens in behandeling genomen. De Tweede Kamer heeft hiermee alle mogelijkheden weggestemd. Er is niets veranderd ten opzichte van de bestaande situatie. Hiermee is in feite de unanieme wens van de raad van Bussum het meest gehonoreerd, zij het dat de door haar gewenste kleinere fusie met alleen Naarden (G2) nu evenmin wordt gerealiseerd.
Aanleiding
.svg){kind=link}
Al vele jaren loopt de discussie over een eventuele fusie van Bussum met Naarden. In het derde kwartaal van 2006 werden officiële besprekingen en onderzoeken gestart naar de mogelijkheden van samenvoeging. Het eerste onderzoeksrapport werd begin oktober 2006 gepresenteerd en in de daarop volgende weken werden de mogelijkheden met inwoners en politici besproken. Ook werd hierbij gepleit voor annexatie van de aan Bussum grenzende woonwijk de Hilversumse Meent, die bij de gemeente Hilversum hoort, maar waarvan de meeste bewoners vooral op Bussum zijn gericht voor hun boodschappen, onderwijs, sociale activiteiten, medische en andere voorzieningen. De oorzaak hiervan is vooral dat de Hilversumse Meent tegen Bussum aan ligt en geen fysieke verbinding met Hilversum bezit.
De agglomeratie Bussum-Naarden-Hilversumse Meent (medio 2009 tezamen ruim 53.000 inwoners) is de tweede stedelijke kern van het Gooi, na Hilversum, maar vóór Huizen, dat er qua inwonertal (42.000) nog wel wat achter blijft. De relatief belangrijke positie van Bussum komt vooral ook door zijn ligging aan de spoorlijn van Amsterdam naar Hilversum. Een combinatie van Bussum, Naarden en de Hilversumse Meent is volgens de gemeente Bussum logisch en voor de hand liggend, omdat deze locaties fysiek en sociaal-economisch sterk met elkaar verbonden zijn.
Opstelling van de provincie
De provincie Noord-Holland was van mening dat Bussum niet slechts herenigd moest worden met Naarden, maar dat van de door samenvoeging te vormen nieuwe gemeente ook Muiden en Weesp deel zouden moeten gaan uitmaken, omdat die laatste twee gemeenten te klein zouden zijn om zelfstandig goed voort te kunnen. De provincie was niet alleen voorstander, maar ook de bedenker van deze variant. Het wetsvoorstel om de gemeenten Bussum, Muiden, Naarden en Weesp te laten fuseren tot één gemeente Naardermeer was gebaseerd op het Herindelingsontwerp van de provincie Noord-Holland uit 2007.[2] In dit ontwerp werd als belangrijkste motivatie voor de fusievariant G4 naar voren gebracht dat de gemeenten Muiden en Weesp onvoldoende bestuurskrachtig waren en dat hun problemen moesten worden opgelost. De beste oplossing hiervoor was volgens de provincie Noord-Holland één fusiegemeente, de GV4. Deze fusiegemeente zou dus bestaan uit twee "sterkere" gemeenten (Bussum en Naarden) en twee "zwakkere" gemeenten (Weesp en Muiden). Het was ook de provincie die vervolgens elke studie naar andere relevante fusievarianten blokkeerde en daarmee een gedegen vergelijkend onderzoek naar voor- en nadelen van deze en andere fusievarianten van tafel hield. De opeenvolgende ministers en de Kamer hebben zich lange tijd laten leiden door de provincie, die vooral 'het probleem Muiden' opgelost wilde zien. De gemeente Muiden is in 2012 vanwege haar financiële positie door de provincie Noord-Holland onder preventief financieel toezicht gesteld.
Bussumse visie
.svg){kind=link}
| Gemeentegrenzen Wijkgrenzen Buurtgrenzen Autosnelweg Secundaire weg Spoorweg | ██ Geselecteerde gemeente ██ Bebouwd gebied ██ Bos of park ██ Binnenwater, rivier of kanaal |
In Bussum zag men er voor de gemeenten geen verbetering in wanneer het herindelingsplan van de provincie Noord/Holland doorgang zou vinden. Fysiek - Muiden en Weesp zijn gelegen in de Vechtstreek westelijk van het Naardermeer op aanzienlijke afstand van het Gooi -, historisch en sociaal-economisch liggen deze plaatsen in een geheel andere regio. Met name doordat ze aan de andere zijde van het Naardermeer gelegen zijn is er nauwelijks reële samenhang met Bussum en Naarden.
Een dergelijke combinatie werd ook onlogisch genoemd. Muiden en Weesp in de Vechtstreek liggen veel verder af van Naarden en Bussum dan de andere plaatsen in het Gooi zelf, waarmee zij veel meer verbonden zouden zijn.
Er zijn ook sociaaleconomische verschillen. De welstand van Muiden en die van Bussum liggen vrijwel op gelijk niveau, maar in Weesp is zij aanzienlijk lager. Daarnaast zouden Naarden en Bussum als typisch Gooise forensenplaatsen gekenmerkt worden door een geheel andere sfeer en mentaliteit dan die van de landelijke, aan de Vecht gelegen plaatsen Muiden en Weesp. Dit zou kunnen impliceren dat bij een grote fusie als door de provincie voorgesteld ook de sociale cohesie tussen de deelnemende partijen beperkt is.
De gemeenteraad besloot in januari 2007 om de fusie met Naarden en de annexatie van de Hilversumse Meent voor te stellen aan het provinciebestuur. Hoewel Naarden ook wel met Bussum wilde fuseren, zag Naarden liever dat ook Weesp en Muiden mee zouden doen, waardoor een grote "groengemeente" zou ontstaan waarin Naarden een soort centrumfunctie zou kunnen vervullen. De Gemeenteraad van Bussum besloot om niet mee te werken aan een dergelijke fusie en de zaak bij de Tweede en Eerste Kamer aan te kaarten, omdat de door de provincie opgelegde fusie bij de Bussumse burgerij geen draagvlak bleek te hebben en omdat deze fusie volgens de raadsleden niet aan de noodzakelijke ontwikkeling van de regio bijdraagt. De voordelen die de voorstanders van de grote fusie zagen, werden door de tegenstanders als weinig realistisch afgedaan. Op lokaal niveau zouden de voorzieningen er eerder op achteruitgaan. Bovendien was Bussum bij een kort daarvoor gepubliceerd onderzoek uit de bus gekomen als de best bestuurde gemeente van het Gooi. Er zou dan ook op zichzelf geen bestuurlijke noodzaak bestaan om met betrekking tot Bussum het bestuur grootschalig en zeer ingrijpend te reorganiseren.
Draagvlak onder de bevolking
Om het draagvlak onder de bevolking te peilen werd een referendum-peiling georganiseerd. Bij een respons van 46% bleek 96,4% van de respondenten voor een fusie met enkel Naarden te zijn.[3] Het Herindelingsvoorstel van de Provincie Noord-Holland bleek, naar de woorden van verantwoordelijk staatssecretaris, Ank Bijleveld, in de Tweede Kamer niet op voldoende steun te kunnen rekenen. De staatssecretaris heeft op 9 oktober 2008 een College van Drie Wijzen benoemd en hen opgedragen de ontwikkelings- en herindelingsmogelijkheden van het Gooi nader te onderzoeken en haar te adviseren. Dit advies, op 16 maart 2009 uitgebracht, bevestigde vrijwel geheel de visie van de provincie. Op 2 april 2009 werd dit advies door de gemeenteraad van Bussum op inhoudelijke gronden verworpen. Dat gebeurde in een motie voorzien van een gedetailleerde motivatie. Hierin werd tevens de minister van Binnenlandse Zaken opgeroepen af te zien van de gemeentelijke herindeling volgens het zogenoemde Gv4-voorstel, dan wel de Tweede Kamer om niet in te stemmen met een eventueel wetsvoorstel. Desondanks heeft de staatssecretaris een wetsvoorstel in lijn met de visie van de provincie ter advisering aan de Raad van State voorgelegd en dit vervolgens, na bespreking in het kabinet, in december 2009 naar de Tweede Kamer gezonden.
Gemeente en inwoners van Bussum bleven zich tegen het herindelingsvoorstel verzetten. De gemeenteraad lanceerde een website en uit de bevolking ontstond een initiatief dat zo veel mogelijk handtekeningen tegen de herindelingsplannen poogde te verzamelen.[4]
Op 8 december 2009 is het aantal online ondertekenaars de 1000 gepasseerd. Een bekende inwoner van Naarden, de emeritus-hoogleraar Arnold Heertje, was de eerste die in 2010 de petitie ondertekende. Binnen anderhalve maand daarna, op 13 februari 2010, overschreed het aantal online ondertekenaars de 2000. Ook werden ondertekeningen op papier ingezameld. Op 25 februari 2010 werd de 5000ste handtekening voor de petitie binnengehaald.
Aan de landelijke verkiezingen voor de gemeenteraden op 3 maart 2010 mochten de vier betrokken gemeenten niet meedoen. Op de avond van deze derde maart, waarop in andere gemeenten de uitslag van de verkiezingen bekend werd, hield Bussum een manifestatie in theater 't Spant. Op deze 'alternatieve verkiezingsavond' bleek het totaal aantal ingezamelde handtekeningen 7.249 te bedragen.
Visie van Muiden, Weesp en Naarden
Op 20 januari 2010 werd het wetsvoorstel voor de vorming van de 'Gemeente Naardermeer' openbaar. De gemeenten Muiden en Weesp ondersteunden beide de vorming van deze gemeente.[5]
De gemeente Naarden was aanvankelijk enthousiast voorstander van een fusie van de gemeenten Naarden, Bussum, Muiden en Weesp. Anders dan in Bussum was de mening van de Naardense bevolking in deze kwestie echter niet grondig onderzocht.
De gemeente zag behalve meer bestuurskracht de volgende voordelen. Een krachtige gemeente in dit deel van de regio zou een belangrijke rol spelen bij de aanpak van het mobiliteitsvraagstuk, het behoud van natuurwaarden, het versterken van de economische aantrekkingskracht en het benutten van de toeristische potentie. Met ruim 70.000 inwoners zou de gemeente Naardermeer de kwaliteit van de dienstverlening op een hoog niveau kunnen houden.
Gezien de centrale geografische ligging van Naarden ten opzichte van de drie andere gemeenten toonde Naarden zich bereid de verbindende rol op zich nemen.[6]
Na de gemeenteraadsverkiezingen van november 2010 veranderde Naarden echter drastisch van opvatting. Een fusie met Weesp werd nu door Naarden niet langer wenselijk geacht, alleen nog maar met Bussum en Muiden.
'Second opinion'
Op 27 januari 2010 presenteerden prof. Peter Boorsma (Universiteit Twente) en dr. Michiel Herweijer (Rijksuniversiteit Groningen) een rapport met onderzoeksresultaten over het voorstel voor de gemeentelijke herindeling van de Gooi en Vechtstreek. Deze second opinion werd vervolgens door de Bussumse burgemeester Schoenmaker aangeboden aan de Vaste Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
De second opinion bevatte een inhoudelijke en procedurele analyse van het rapport van met name de zogenoemde Commissie van Wijzen, die op 9 oktober 2008 door de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken werd ingesteld. Op 2 maart 2009 bracht deze Commissie haar rapport uit. De wetenschappers trokken de conclusie dat het zeer omstreden herindelingsvoorstel erg veel gebreken vertoonde in het gevolgde proces en dat er geen voldoende bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak bestond. Een groot aantal van de conclusies van de Commissie van Wijzen werd echter weerlegd.
Behandeling van het wetsvoorstel
De Tweede Kamercommissie voor Binnenlandse Zaken was voornemens om op 5 maart 2010 met een delegatie op werkbezoek in de regio te komen en dan met maatschappelijke partijen, inwoners en bestuurders van gedachten te wisselen. De behandeling van het voorstel in de Tweede Kamer zou naar verwachting in april 2010 plaats hebben, waarna het mogelijk nog eind mei 2010 in de Eerste Kamer kon worden besproken.
Door de val van het kabinet-Balkenende IV konden deze voornemens in ieder geval niet meer op de genoemde tijdstippen doorgang vinden. De Tweede Kamer verklaarde op 4 maart de fusie controversieel. Op 12 maart 2010 liet staatssecretaris Bijleveld van Binnenlandse Zaken aan de vier betrokken gemeenten per brief weten dat zij een herindeling per 1 januari 2011 niet meer haalbaar achtte. Het was echter aan de Tweede Kamer om te bepalen wat er zou gaan gebeuren met het daar al ingediende wetsvoorstel. Sinds de installatie van de nieuw gekozen Tweede Kamerleden op 17 juni 2010 werd het wetsontwerp nog niet verder behandeld.
De ministerraad zou op 15 april 2011 een besluit nemen over een mogelijke herindeling van Weesp, Muiden, Naarden en Bussum. Het besluit werd echter uitgesteld.
Gemeenteraadsverkiezingen 2010
In de gemeenten betrokken bij de fusieplannen (Bussum, Muiden, Naarden en Weesp) kwamen de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart 2010 te vervallen, als gevolg van het aannemen in het parlement (oktober/november 2009) van een zogenoemde Uitstelwet. Omdat de Kiesraad een uitstel tot maximaal 8 maanden van gemeenteraadsverkiezingen toelaatbaar achtte, werden de gemeenteraadsverkiezingen in deze vier gemeenten vastgesteld op 24 november 2010.
Groeiende weerstand en afstel fusie
Terwijl Weesp en Muiden positief waren over dit wetsvoorstel, was de gemeente Bussum tegen de voorgestelde fusie; een bewonerspeiling stemde massaal voor een fusie met enkel Naarden. Naarden was oorspronkelijk wel voor het voorstel, maar veranderde van standpunt. Een fusie met Weesp werd niet meer nagestreefd, een fusie met alleen Bussum en Muiden (gemakshalve aangeduid als 'G3') kreeg de voorkeur van Naarden.
Bussum bleef bij zijn eigen standpunt: alleen een fusie met Naarden zou realistisch zijn. Wat betreft bestuurskracht was Bussum binnen het Gooi als beste uit de bus gekomen bij een desbetreffend onderzoek. Bussum zei indien nodig tot de Eerste Kamer te gaan ter voorkoming van de plannen van de provincie. Als die plannen door zouden gaan zou dat immers de eerste meervoudige fusie worden zonder enig draagvlak van onderop en zonder dat de grootste betrokken gemeente een gebrek aan bestuurskracht kon worden verweten. De Ministerraad diende een wetsvoorstel in voor een fusie van deze vier gemeenten per 1 januari 2011 tot een nieuwe gemeente Naardermeer. Dit voorstel werd niet behandeld door de val van het kabinet-Balkenende IV, maar kwam alsnog op 22 mei 2012 in stemming en werd verworpen, waardoor de fusie werd afgeblazen.[7]
Zie ook
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)
Bronnen, noten en/of referenties
|