Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Gebruiker:O/ Lijst van deeltjes uit de deeltjesfysica

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Deze pagina bevat een lijst van de elementaire deeltjes volgens het standaardmodel van de deeltjesfysica.

Er zijn in totaal 17 benamingen voor elementaire deeltjes, waarvan het bestaan is aangetoond. Sommige deeltjes zijn er echter in meerdere typen en sommige namen corresponderen met meer dan één deeltje.

Fermionen

Quarks zijn er in 6 'smaken' en elke smaak kent weer drie 'kleurladingen', wat resulteert in 18 unieke quarks. Leptonen zijn er in 6 smaken maar hebben geen kleurlading. Bij elkaar opgeteld zijn er dus 6 leptonen en 18 quarks, wat samen 24 fermionen oplevert.

Fermionen zijn materiedeeltjes. Elk materiedeeltje heeft een corresponderend antimateriedeeltje. Daarmee verdubbelt het aantal deeltjes van 24 naar 48.

Bosonen

Gluonen zijn er in 8 kleurcombinaties. Deze hebben (nog) geen namen en worden vooralsnog uitgeschreven als formules (zie in de tabel hieronder).

Daarnaast zijn er twee typen W-bosonen, één type Z-boson en één type foton; deze maken een totaal van 4 elektrozwakke bosonen.

Tot slot is er één enkel higgsboson.

Doordat bosonen geen materiedeeltjes zijn, hebben zij geen antideeltjes.

Samengevat

De tabel toont alle 61 bevestigde elementaire deeltjes van het standaardmodel.

48 fermionen             Legenda          
18 quarks   18 antiquarks lading -e   lading +e
rode upquark rode charmquark rode topquark rode antiupquark rode anticharmquark rode antitopquark lading -2/3e lading +2/3e
groene upquark groene charmquark groene topquark groene antiupquark groene anticharmquark groene antitopquark lading -1/3e lading +1/3e
blauwe upquark blauwe charmquark blauwe topquark blauwe antiupquark blauwe anticharmquark blauwe antitopquark kleurlading rood kleurlading antirood
rode downquark rode strangequark rode bottomquark rode antidownquark rode antistrangequark rode antibottomquark kleurlading groen kleurlading antigroen
groene downquark groene strangequark groene bottomquark groene antidownquark groene antistrangequark groene antibottomquark kleurlading blauw kleurlading antiblauw
blauwe downquark blauwe strangequark blauwe bottomquark blauwe antidownquark blauwe antistrangequark blauwe antibottomquark
6 leptonen 6 antileptonen
elektron muon tau anti-elektron (positron) antimuon antitau
elektronneutrino muonneutrino tau-neutrino elektronantineutrino muonantineutrino tau-antineutrino
13 bosonen
8 gluonen   4 elektrozwakke bosonen
<math>\frac{(r\bar{b}+b\bar{r})}{\sqrt{2}}</math> <math>\frac{-i(r\bar{b}-b\bar{r})}{\sqrt{2}}</math> <math>\frac{(r\bar{r}-b\bar{b})}{\sqrt{2}}</math> <math>\frac{(r\bar{r}+b\bar{b}-2g\bar{g})}{\sqrt{6}}</math> foton Z0-boson W+-boson W-boson
1 higgsboson
<math>\frac{(r\bar{g}+g\bar{r})}{\sqrt{2}}</math> <math>\frac{-i(r\bar{g}-g\bar{r})}{\sqrt{2}}</math> higgsboson
 
<math>\frac{(g\bar{b}+b\bar{g})}{\sqrt{2}}</math> <math>\frac{-i(g\bar{b}-b\bar{g})}{\sqrt{2}}</math>

Alle deeltjes uit de deeltjesfysica

In tabelvorm

Deeltje Massa
(MeV)
Lading
(e)
Elementair

Composiet

Quasideeltje
Fermion (halftallige spin)

Boson (heeltallige spin)
Quark

Baryon
Meson

Lepton

Superpartner
Gaugino

Hadron
Scalar

Hypothetisch
Upquark[1] 2,3 23[2] elementair fermion quark
Downquark[1] 4,8 -13[2] elementair fermion quark
Charmquark[1] 1275 23[2] elementair fermion quark
Strangequark[1] 95 -13[2] elementair fermion quark
Topquark[1] 173 070 23[2] elementair fermion quark
Bottomquark[1] 4180 -13[2] elementair fermion quark
Elektron[3] 0,511 -1 elementair fermion lepton
Muon[1] 105,7 -1 elementair fermion lepton
Tau[1] 1776,8 -1 elementair fermion lepton
Elektronneutrino[1] 0,12 eV 0 elementair fermion lepton
Muon-neutrino[1] <0,0025 0 elementair fermion lepton
Tau-neutrino[1] <0,35 0 elementair fermion lepton
Sfermion (stopquark) elementair quark hypothetisch
Foton 0 0 elementair boson (ijkboson)
Gluon <1,3 meV 0[2] elementair boson (ijkboson)
W+-boson 80 385 1 elementair boson (ijkboson)
W-boson 80 385 -1 elementair boson (ijkboson)
Z0-boson 91 188 0 elementair boson (ijkboson)
Higgsboson 125 090 elementair boson scalar
Fotino elementair superpartner gaugino hypothetisch
Gluino elementair superpartner gaugino hypothetisch
Gravitino elementair superpartner gaugino hypothetisch
Axino elementair superpartner hypothetisch
Chargino elementair superpartner hypothetisch
Higgsino elementair superpartner hypothetisch
Neutralino 0 elementair fermion superpartner hypothetisch
Axion elementair hypothetisch
Dilaton elementair hypothetisch
Graviton 0 0 elementair boson (ijkboson)? hypothetisch
Leptoquark elementair hypothetisch
Magnetische monopool elementair hypothetisch
Majoranafermion elementair hypothetisch
Majoron elementair hypothetisch
Planckdeeltje 1022 elementair hypothetisch
Preon elementair hypothetisch
Steriele neutrino elementair hypothetisch
W'- en Z'-boson elementair hypothetisch
X- en Y-boson elementair hypothetisch
Deltabaryon composiet baryon hadron
Lambda-baryon composiet baryon hadron
Proton[1] 938,3 1 composiet fermion baryon hadron
Neutron[1] 939,6 0 composiet fermion baryon hadron
Omega-baryon composiet baryon hadron
Sigma-baryon composiet baryon hadron
Xi-baryon composiet baryon hadron
B-meson composiet meson hadron
D-meson composiet meson hadron
Kaon[1] 498 -1, 0, 1 composiet boson meson hadron
Omegameson composiet meson hadron
Phimeson composiet meson hadron
Rhomeson composiet meson hadron
Thetameson composiet meson hadron
Upsilonmeson composiet meson hadron
Pentaquark composiet baryon (exotisch) hadron (exotisch)
Tetraquark composiet meson (exotisch) hadron (exotisch)
Eta- en prime-etameson composiet hadron
Exotisch atoom[4] composiet hadron
Pion[1] 135-140 -1, 0, 1 composiet boson meson hadron
Pomeron composiet hadron (exotisch)
Meconic molecuul composiet hadron (exotisch)
Dibaryon composiet baryon (exotisch)
Skyrmion composiet meson (exotisch)
Atoom[1]   0 composiet
Ion[1][5]   + of - composiet
Atoomkern[1]   + composiet
Diquark composiet
J/psi-meson composiet
Molecuul[1]   0 composiet
Superatoom composiet
T-meson composiet
Glueball composiet meson (exotisch) hypothetisch
Davydov soliton quasi
Dropleton quasi
Exciton quasi
Hole ("Elektronengat") 1 quasi
Magnon quasi
Plasmaron quasi
Polariton quasi
Polaron quasi
Roton quasi
Trion quasi

Als schema

elementair fermionen Quark Up (quark[1] • Down (quark[1]) • Charm (quark[1]) • Strange (quark[1]) • Top (quark[1]) • Bottom (quark[1])
Leptonen Elektron[3]Muon[1]Tau[1]Elektron-neutrino[1]Muon-neutrino[1]Tau-neutrino[1]
bosonen Gauge fotonGluonW en Z-bosonen
Scalar Higgs boson
Ghost fields Faddeev–Popov ghosts
hypothetisch superpartners Gaugnionen GluinoGravitinofotino
Overige HiggsinoNeutralinoCharginoAxinoSfermion (Stop quark)
Overige PlanckdeeltjeAxionDilatonDual gravitonGravitonLeptoquarkMajoronMajoranaFermionMagnetische monopoolPreonSteriel neutrinoTachyonW′- en Z′-bosonX- en Y-boson
composiet hadronen barionen / hyperonen NucleonProton[1]Neutron[1]Delta baryonLambda baryonSigma baryonXi baryonOmega baryon
mesonen / quarkonia PionRho mesonEta en eta prime mesonenPhi mesonJ/psi mesonOmega mesonUpsilon mesonKaonB mesonD meson
Exotische hadronen TetraquarkPentaquark
Overige AtoomkernAtoomExotisch atoomPositroniumMuoniumTauoniumOniaSuperatoomMolecuul
hypothetisch hypothetische baryonen HexaquarkSkyrmion
hypothetische mesonen GlueballTheta mesonT meson
Overige Mesonic molecuulPomeronDiquarks
quasi deeltjes Davydov solitonDropletonExciton • Hole ("Elektronengat") • MagnonFononPlasmaronPlasmonPolaritonPolaronRotonTrion

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 1,22 1,23 1,24 1,25 1,26 1,27 1,28 1,29 1,30 1,31 Inclusief antideeltje
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 en kleurlading
  3. 3,0 3,1 antideeltje heet Positron
  4. º Positronium, muonium, tauonium en onia
  5. º Atoom of molecuul dat niet neutraal geladen is
rel=nofollow
rel=nofollow

https://www.wikidata.org/wiki/Q783766