Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Ferdinand Bol

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

Ferdinand Bol (Dordrecht, gedoopt 24 juni 1616Amsterdam, begraven 24 juli 1680) was een Nederlands kunstschilder, etser en tekenaar. Hij vervaardigde portretten, historische voorstellingen en Bijbelse taferelen. Het werk van Bol hangt vaak in openbare gebouwen. Zijn portretten bleven veelal in het bezit van de families.

Biografie

Zijn vader was meesterchirurgijn in Dordrecht. Bol was mogelijk in de leer bij Jacob Gerritsz. Cuyp in Dordrecht. In december 1635 wordt hij in Dordrecht vermeld als 'Ferdinandus bol, schilder'. Na 1635 was hij als leerling werkzaam in het atelier van Rembrandt te Amsterdam. De vroegst bekende aanwijzing hiervoor is een aantekening op de achterzijde van een tekening van Rembrandt uit omstreeks 1636 met zijn voornaam 'ferdijnandus'. Op 30 augustus 1640 trad Bol op als getuige in een notariële akte van Rembrandt.[1] Hij volgde zijn leermeester zo goed na, dat veel van Bols werken lange tijd werden toegeschreven aan Rembrandt zelf. Rembrandt verkocht ook werken die door Bol waren geschilderd. Rembrandt schilderde zijn vader Balthasar Bol, toen deze in Amsterdam bij zijn zoon op bezoek kwam. Na de dood van zijn vader in 1641 vestigde Ferdinand Bol zich als zelfstandig schilder.

Bestand:Regenten van het Oudezijds Huiszittenhuis.jpg
De regenten van het Oudezijds Huiszittenhuis, 1675

In 1652 liet Bol zich inschrijven als poorter van Amsterdam. In 1653 huwde hij de koopmansdochter Elisabeth Dell en woonde op de Oudezijds Voorburgwal, naast de Stadsbank van Lening. In 1655 werd hij hoofdman van het schildersgilde. Ferdinand Bol leverde stukken aan de Admiraliteit van Amsterdam en het Amsterdamse stadhuis (nu het koninklijk paleis op de Dam). In 1660 stierf zijn vrouw.

In 1669 trouwde hij opnieuw, dit keer met de vermogende Anna van Erckel. Het paar verhuisde naar Keizersgracht 672, in een pand ontworpen door Adriaan Dortsman. Tegenwoordig zit daar het Museum Van Loon. Vanaf het aangaan van zijn tweede huwelijk zijn er vandaag de dag geen schilderijen van hem bekend. Bol hield zich na zijn hertrouwen in ieder geval wel bezig met een bestuursfunctie in het Leprozen- en Huiszittenhuis[2] en is in 1675 samen met Isaac Commelin geschilderd door Pieter van Anraedt. Aan het einde van zijn leven woonde Bol bij zijn zoon Elbert, een advocaat op de Herengracht. Hij ligt begraven in de Zuiderkerk, waar ook een schilderij van hem hing.

Schilderstijl

Bestand:Portrait of Michiel de Ruyter by Ferdinand Bol Rijksmuseum Amsterdam SK-A-44.jpg
Portret van Michiel de Ruyter, 1667

De werken van Ferdinand Bol behoren tot de barok en hij was een van de Oude Hollandse Meesters. In de stadhuizen van Leiden, Gouda en Enkhuizen hangt werk van hem.

Het vroegste door Bol gesigneerde werk dateert uit 1642. In Amsterdam werd hij na 1650 een zeer succesvol portretschilder. Hij maakte onder andere portretten van Michiel en Engel de Ruyter, Jacob van Campen en David de Wildt. Zijn beste werk kwam tot stand tussen 1650 en 1669. Het portret van Elisabeth Jacobsdr. Bas (Rijksmuseum Amsterdam) - ooit onderwerp van een heftige controverse - vertoont sterke invloed van Rembrandt. Er zijn in ieder geval zeven zelfportretten van hem bekend en in elk geval drie gaan echt als zodanig door; de andere zijn tronie-zelfportretten waarbij hij een geïdealiseerd beeld van zichzelf heeft weergegeven. Het oudste heuse zelfportret, Zelfportret met cupido uit 1669, is tevens het laatste schilderij dat van Bol bekend is.[3]

Rond 1645 veranderde hij van stijl. Zijn werk werd pathetischer, hoewel de invloed van Rembrandt steeds merkbaar bleef, met name in de toepassing van het clair-obscur en het kleurgebruik (roze). Het licht en de rekwisieten herinneren aan Rembrandt.

Musea

Werken van Ferdinand Bol zijn onder andere te vinden in:

In de burgemeester- en Schepenzaal van het Paleis op de Dam (voormalige stadhuis) hangen schoorsteenstukken van hem. De schilderijen in Zeemagazijn zijn bij de brand in 1791 verloren gegaan. In de Noenzaal in het gebouw van de Eerste Kamer aan het Binnenhof in Den Haag hangt het grote werk De grootmoedigheid van Scipio (Publius Cornelius Scipio Africanus maior).

Lijst van werken

Titel Datering Type Verblijfplaats Afbeelding
Portret van Elisabeth Bas 1640-1645 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Ferdinand Bol - Elisabeth Bas.jpg
Koning David instrueert op zijn sterfbed Salomo 1643 Schilderij National Gallery of Ireland, Dublin Bestand:Bol David's dying charge to Solomon.jpg
Een vrouw aan haar toilettafel 1643-1647 Schilderij Museum of Fine Arts, Houston Bestand:Ferdinand Bol - Woman at her Dressing Table - Google Art Project.jpg
Jacobs droom met de hemelladder 1644-1650 Schilderij Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Gemäldegalerie Alte Meister Bestand:Ferdinand Bol - Jacob's Dream - WGA02362.jpg
Zelfportret op dertigjarige leeftijd 1646 Schilderij Dordrechts Museum, Dordrecht Bestand:Ferdinand Bol - Zelfportret met baret - DM-887-372 - Dordrechts Museum.jpg
De regenten van het Leprozenhuis in Amsterdam 1649 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 7295-De regenten van het Leprozenhuis.jpg
Portret van een jonge man, vermoedelijk Louis Trip junior 1652 Schilderij Mauritshuis, Den Haag Bestand:Ferdinand Bol 007.jpg
De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus 1655-1656 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 25383-De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus.jpg
De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus 1655-1656 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 35807-De onverschrokkenheid van Fabricius in het legerkamp van Pyrrhus.jpg
Portret van Otto van der Waeyen in Pools kostuum 1656 Schilderij Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam Bestand:Ferdinand Bol.jpg
Elisa weigert de geschenken van Naäman 1661 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 7294-Elisa weigert de geschenken van Naäman-De profeet Elisa weigert de geschenken van de Syrische krijgsoverste Naäman (II Kon. 5-15-19).jpg
Portret van Joanna de Geer met haar dochter 1661 Schilderij Muzeum Narodowe w Warszawie, Warschau Bestand:Bol Portrait of Johana de Geer-Trip.jpg
Neptunus treedt in dienst van de Amsterdamse Admiraliteit 1661-1662 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 3001-Neptunes treedt in dienst van de Amsterdamse Admiraliteit-Allegorie op de admiraliteit.jpg
Aeneas bij Latius Ca. 1662 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Bol-aeneas.jpg
Portret van een man 1663 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Portret van een man Rijksmuseum SK-A-43.jpeg
Portret van Margarita Trip die als Minerva haar zuster Anna Maria Trip onderwijst 1663 Schilderij Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam Bestand:Ferdinand Bol 010.jpg
Portret van Johanna de Geer met haar twee kinderen Cecilia en Laurens Trip als Caritas Ca. 1664 Schilderij Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Amsterdam Bestand:Portrait of Johanna de Geer with Her Two Children Cecilia and Laurens Trip as Caritas by Ferdinand Bol.jpg
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Portrait of Michiel de Ruyter by Ferdinand Bol Rijksmuseum Amsterdam SK-A-44.jpg
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij Mauritshuis, Den Haag Bestand:Ferdinand Bol and Willem van de Velde (II) 001.jpg
Portret van Michiel de Ruyter 1667 Schilderij National Maritime Museum, Londen Bestand:Bol, Michiel de Ruyter.jpg
Portretten van David de Wildt en Elisabeth van der Voorde 1667 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 23614-David de Wildt (1611-1671), secretaris van de Admiraliteit van Amsterdam.jpg
1667 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:SA 23615-Elisabeth van der Voorde (1611-1677).jpg
Drie regentessen van het Leprozenhuis te Amsterdam Ca. 1668 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Portretten van drie regentessen van het leprozenhuis in Amsterdam Rijksmuseum SK-C-367.jpeg
De regenten van het Leprozenhuis in Amsterdam Ca. 1668 Schilderij Amsterdam Museum, Amsterdam Bestand:De regenten van het Leprozenhuis Amsterdam Museum SA 3029.jpg
Zelfportret Ca. 1669 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam Bestand:Ferdinand Bol.Self-portrait.jpg

Bronnen, noten en/of referenties

Externe links

Bron

  • Blankert, A. (1976) Ferdinand Bol.
  • Schwartz, G. (1987) Rembrandt, zijn leven, zijn werk, p. 206.

Noten

  1. º RKDartists& (RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis).
  2. º Amsterdam in zyne opkomst, aanwas, geschiedenissen, voorregten ..., Volume 8 Door Jan Wagenaar [1]
  3. º Kok, E. Erna (2016) Netwerkende kunstenaars in de Gouden Eeuw. De succesvolle loopbanen van Govert Flinck en Ferdinand Bol, p. 61+62
rel=nofollow
rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Ferdinand Bol op Wikimedia Commons.

rel=nofollow