Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Agora-onderwijs
Agora-onderwijs is een vorm van algemeen bijzonder onderwijs die uitgaat van volledige autonomie van het lerende kind en diens eigen leervraag.
Ontstaan
Agora-onderwijs is in 2013 in Nederland ontstaan nadat vier docenten een eerste "visiedocument" schreven. Een van hen is Sjef Drummen, wiens middelbare school in Roermond als de eerste Agora-school in Nederland wordt gezien. In zijn boek Catharsia verzet hij zich tegen het idee dat onderwijs puur uit kennisoverdracht zou moeten bestaan.[1]
Herkomst van de naam
Het Griekse woord Agora betekent "plein". De oprichters van deze onderwijsvorm zien het leerproces dan ook als een leerplein, waar leerlingen in een open omgeving hun mogelijkheden ontdekken. Het motto van de onderwijsvorm is dan ook "Je kunt een mens niets leren, je kunt hem alleen helpen het zelf te ontdekken in zichzelf", naar een uitspraak van Galileo Galilei.[2][3]
Kenmerken van Agora-onderwijs
Agora-onderwijs is maatwerkonderwijs: in plaats van vakken of een onderwijsmethode, staat de leervraag centraal. De nieuwsgierigheid van de leerling is hierbij leidend. Dit betekent niet dat het leerproces vrijblijvend is; aan het einde van de opleiding moet de leerling wel degelijk examen doen.
Elke leerling heeft een coach die stimuleert, inspireert, adviseert, en terugkoppeling geeft aan de hand van de zelfgekozen leeropdracht. Deze leeropdrachten worden onderverdeeld in vijf segmenten:
- Wetenschap
- Kunst en kunstzinnigheid
- Maatschappij
- Sociaal-ethisch segment
- Spiritualiteit
Hierbij spelen gedurende het hele proces ook de ouders een belangrijke rol.
Onderzoek naar kwaliteit Agora-onderwijs
De methode die het Agora-onderwijs hanteert kent zowel voor- als nadelen. Vanaf 2018 doet onderzoeker prof. dr. Jos Claessen van de Open Universiteit Heerlen namens het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoek naar de loopbaankeuzes en het studiesucces van de Agora-leerlingen. De Agora-school in Roermond werd gezien als een prototype van een school met gepersonaliseerd onderwijs.[4] Claessen geeft in zijn verslag uit 2019 echter wel aan dat de groep leerlingen die meedeed aan de studie niet representatief genoemd kan worden. Het grootste deel van de leerlingen dat in 2019 examen deed was zij-instromer.[5] Uit de studie van Claessen uit 2019-2020 kwam naar voren dat Agora-leerlingen over het algemeen een goed beeld hebben van wat zij na de middelbare school willen doen.[4]
Volgens de ontwikkelaars van het schoolconcept zou het Agora-onderwijs beter aansluiten op de praktijk in het hoger onderwijs en op die manier resulteren in minder kans op uitval in het eerste studiejaar. Claessen is van mening dat de visie en opzet van Agora-onderwijs ervoor kan zorgen dat de ontwikkeling van loopbaancompetenties worden gestimuleerd.[6] Bij een onderzoek in 2020 gaven 14 van de 22 leerlingen aan de juiste studiekeuze te hebben gemaakt. Agora Roermond reageerde hierop door te zeggen het onderzoek te zien als 'de perfecte nulmeting' waaruit zij kunnen leren en het onderwijs kunnen aanpassen.[7]
Agora-onderwijs in Nederland
Eerste agoraschool
De Nikéeschool geldt als eerste school in Nederland waar het agora-onderwijs werd aangeboden. Deze relatief nieuwe school was in haar beginjaren nog een reguliere school, maar sinds 2013 richt de school zich volledig op het agora-onderwijs.[8]
Kritiek van de Onderwijsinspectie
De onderwijsinspectie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zet vraagtekens bij het concept van het Agora-onderwijs.[9][10][11] De onderwijsinspectie heeft vooral kritiek over de manier van doelen stellen, en dat er niet duidelijk is welke resultaten het Agora-onderwijs oplevert. Daarnaast is de onderwijsinspectie van mening dat vernieuwende onderwijsvormen soms goed werken voor bepaalde leerlingen, maar niet voor allemaal.[12] De schoolleider (Fasen) reageert daarop "dat het lastig is aan te tonen wat zijn concept oplevert", juist omdat men niet met cijfers werkt.
Andere kritiek
Ook onderwijswetenschapper Casper Hulshof, verbonden aan de Universiteit Utrecht, vindt dat er kritisch dient te worden gekeken naar de effectiviteit van nieuwe concepten zoals Agora. Hulshof onderzoekt welke schoolsoorten wel of niet effectief zijn. Vooral voor beginnende leerlingen acht Hulshof het Agora-concept ongeschikt als onderwijsmethode. Vaak mankeert de onderwijskundige onderbouwing van een schoolconcept, maar men gaat vaak uit van een bepaald gevoel wat onderwijs zou moeten zijn.[12][13] Onderzoekster Gerda Geerdink is volgens de HAN een vergelijkbare mening toebedeeld.[14]
Conclusie van oud-leerlingen
Leerlingen die deelnamen aan het onderzoek van Claesen waren van mening dat er tijdens hun schooltijd te weinig aandacht was geweest voor inhoudelijke vakken, zoals wiskunde. Hierdoor hadden zij niet de benodigde bagage meegekregen. De schoolleiding is van plan deze inhoudelijke schoolvakken te koppelen aan de persoonlijke interesse van de leerling. Voor de verdere ontwikkeling van de schoolmethode is de hulp ingeroepen van het ICLON van de Universiteit Leiden. Deze onderwijsmethode van professor Fred Janssen is gericht op perspectieven om gerichter te leren. Hierdoor leren kinderen zaken waarvan zij niet eens wisten dat ze het wilden leren, aldus programmamanager en wiskundedocent Rob Houben van Agora Roermond.[7]
De oud-leerlingen waren over het algemeen erg positief over de vrijheid en zelfstandigheid die zij ervaarden op de Agora-school. Toch moet er, aldus Houben, goed in de gaten gehouden worden op welke manier de leerlingen deze vrijheid invullen. Het is altijd van belang de kinderen te blijven ondersteunen, aangezien zij moeten leren wat zelfstandigheid inhoudt.[7]
Landelijke ontwikkelingen
In 2018 hebben de eerste Agora-leerlingen aan de Niekée-school in Roermond examen gedaan.[15] De eerste resultaten werden positief ontvangen. Dit resulteerde in de start van meerdere Agora-scholen door heel Nederland, waar eveneens positieve geluiden te horen zijn.[16] Meerdere reguliere scholen zijn inmiddels gestart met een Agora-klas, naast het reguliere onderwijsaanbod.[17][18][19][20][21] Er is inmiddels een Agora Vereniging gestart met daarin de Agora scholen in Nederland.[22]
Agora-onderwijs in Vlaanderen
Eerste school
In navolging van Nederland werd de eerste Agora-school voor secundair onderwijs in Vlaanderen geopend. De Met, in de Leuvense deelgemeente Kessel-Lo, opende in 2019.[23] In 2021 opende De Met ook afdelingen in Sint-Katelijne-Waver en in 2022 in Tielt-Winge. Voor het lager onderwijs werd er een nieuwe kleuter- en basisschool (onderdeel van het Koninklijk Atheneum in Zottegem) ontworpen met veel gevarieerde ruimtes die gebruikt kunnen worden voor verschillende doeleinden. De onderwijsmethode van De Met is gebaseerd op die van de Niekée-school in Roermond.
Extra lessen
Net zoals in Nederland ligt de nadruk op zelfsturing door de leerlingen, maar krijgen zij op De Met extra les in vakken zoals Frans en wiskunde die meer herhaling behoeven. De leerlingen krijgen bij deze vakken ondersteuning door lesbundels, filmpjes voor zelfstudie en instructie- en vraagmomenten. Ook bij de lessen Frans en wiskunde geldt echter dat de lessen alleen gevolgd hoeven te worden door leerlingen die dat noodzakelijk achten.
Groei
In 2021 waren er ongeveer 50 scholen die een overstap maakten naar een mengvorm van traditioneel onderwijs en ‘begeleid zelfstandig leren’. Een onderwijsinstelling die deze overstap maakte is 'De Oost-Vlaamse Scholengroep 20' waar ongeveer 6000 leerlingen aan zijn verbonden. Zij hanteren een systeem van ‘team teaching’ waarbij twee of drie klassen worden begeleid door een team van leerkrachten. Binnen dit systeem ligt de nadruk op het bewustzijn van de leerlingen rond wat zij hebben geleerd.[24]
Aansluiting met hoger onderwijs
Binnen het GO! Atheneum in Geraardsbergen is een Agora-klas. Uit gesprekken met oud-leerlingen kwam naar voren dat het traditionele onderwijs niet altijd aansloot bij de voorbereiding op het hoger onderwijs. Om die reden werd een Agora-klas opgericht die werkt met de pijlers van leerplezier, verbondenheid, eigenaarschap en kritisch denken.[25]
