Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Vlaamse identiteit: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
kGeen bewerkingssamenvatting
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vlaamse_identiteit&oldid=62481580 21 jul 2022)
 
(4 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:Flag of Flanders.png|miniatuur|De Vlaamse vlag: de [[Vlag van Vlaanderen|Vlaamse leeuw]]]]
[[Bestand:Flag of Flanders.png|miniatuur|De [[Vlag van Vlaanderen|Vlaamse leeuw]], het symbool van de Vlamingen in Vlaanderen, [[Frans-Vlaanderen]] en [[Zeeuws-Vlaanderen]].]]
De '''Vlaamse identiteit''' of Vlaamse bewustzijn omvat de [[Sociologie|sociologische]], [[Politieke filosofie|politieke]] en [[Cultuur|culturele]] identiteit van de inwoners van de huidige [[België|Belgische]] deelstaat [[Vlaanderen]]. Een [[Identiteit (eigenheid)|identiteit]] betreft het identificeren tot een bepaalde groep of cultuur.
De '''Vlaamse identiteit''' of Vlaamse bewustzijn omvat de identificatie en herkenning met de socio-culturele gemeenschap van Vlamingen en verbondenheid met Vlaanderen.


== Ontstaan ==
== Geschiedenis ==
Het ontstaan van de Vlaamse identiteit of van het Vlaamse bewustzijn gaat terug tot de oorsprong van het [[graafschap Vlaanderen]], ongeveer de huidige provincies West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen. De inwoners van het graafschap identificeerde zich als Vlaming. De koning van Frankrijk, [[Filips IV van Frankrijk]], wilde Vlaanderen definitief veroveren en startte de [[Vlaamse Opstand (1297-1305)|Frans-Vlaamse Oorlog]], met als hoogtepunt de [[Guldensporenslag]] bij Kortrijk in 1302 en de [[Slag bij Pevelenberg]] in 1304. Deze geschiedenis zou [[Hendrik Conscience]] in 1838 uitbrengen in zijn roman [[De leeuw van Vlaanderen]]. In het roman voerde Conscience het pleidooi om de Vlaamse eigenheid te verzoenen met de toen nieuwe Belgische staat.<ref>{{Citeer web|url=http://literairecanon.be/nl/werken/de-leeuw-van-vlaenderen|titel=De Leeuw van Vlaenderen|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=Literaire Canon|datum=2015-06-18|werk=Literaire Canon|taal=}}</ref>
[[Bestand:Quad Flandria.jpg|miniatuur|Landkaart van Vlaanderen in [[1609]].]]


Bij het ontstaan van de Belgische staat in 1830 werden er verschillende taalproblemen vastgesteld waaruit in 1898 de [[gelijkheidswet]] werd goedgekeurd. Deze wet zou het Nederlands (Vlaams) erkennen als gevoerde taal binnen België.<ref>{{Citeer web|url=https://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/1898/04/18/1898041850/justel|titel=LOI - WET|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.ejustice.just.fgov.be}}</ref> De bestuurlijke elite van België was overwegend Franstalig wat ervoor zorgde dat een [[Taalstrijd in België|taalstrijd]] ontstond. Hieruit ontwikkelde zich de [[Vlaamse Beweging|Vlaamse beweging]] die een politieke beweging zou worden. Men streefde toen voor de volledige vernederlandsing van het onderwijs en het openbaar leven in de Vlaamse provincies. Deze beweging werd ook opgepikt in artistieke milieus door onder andere [[Hendrik Conscience|Hendrik Consience]], [[Albrecht Rodenbach]] en [[Guido Gezelle]], het zogenoemde [[cultuurflamingantisme]]. Echter behoorden deze kunstenaars en intellectuelen doorgaans zelf tot de bourgeoisie.
=== Vlaanderengouw en graafschap Vlaanderen ===
Een vroege vorm van de Vlaamse identiteit of bewustzijn is terug te vinden in de [[Vlaanderengouw]] of ''[[pagus Flandrensis]]'' en later het [[graafschap Vlaanderen]]. De Vlamingen doen hun intrede in de geschiedenis in het levensverhaal van [[Sint-Eligius]] (ca. 590-660), de ''Vita sancti Eligii''. Dit werd opgesteld vóór 684 en is bekend in een omwerking van rond 725. Daar verschijnen de ''Flanderenses'' die wonen in ''Flandris''. In het [[Latijn]] evolueerde dit later tot de gestandaardiseerde vormen ''Flandrenses'' en ''Flandria''.<ref>{{Citeer boek |titel=Grote geschiedenis van de Nederlandse taal |auteur=Jelle Stegeman |taal=nl |url=https://books.google.fr/books?id=rHJPEAAAQBAJ&pg=PT179&dq=Vita+sancti+Eligii+Flandrenses&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwiNjIuN7IH5AhUO8hoKHR7HDmwQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=Vita%20sancti%20Eligii%20Flandrenses&f=false |uitgever=Amsterdam University Press |datum=2021-11-19 |ISBN=978-90-485-4176-8}}</ref> De inwoners van het graafschap werden benoemd als 'Vlaming', zoals '''Wizo Flandrensis''<nowiki/>' of '<nowiki/>''Wizo de Vlaming''<nowiki/>' die men kan terugvinden in de [[Brut y Tywysogion|Kronieken van de Prinsen]].<ref>{{Citeer boek |titel=Superhelden op perkament: middeleeuwse ridderromans in Europa |auteur=Jozef Janssens, Veerle Uyttersprot |taal=nl |url=https://books.google.fr/books?id=XFOwDqty67YC&pg=PA266&dq=vlaming+kroniek&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwinlMaP8IH5AhUJSxoKHYNUDmoQ6AF6BAgJEAI#v=onepage&q=vlaming&f=false |uitgever=Amsterdam University Press |datum=2005 |ISBN=978-90-5356-822-4}}</ref> Ook de Vlaamse edellieden werden Vlaming genoemd, hoewel zij doorgaans Franstalig waren.


In 1980 werd door de regering-Martens de unitaire staat België in gewesten en gemeenschappen onderverdeeld, waardoor de unitaire staat België per definitie verdween. Het zijn telkens autonome delen met een soms verregaande vorm van zelfbestuur. De gewesten nemen economische bevoegdheden voor hun rekening, terwijl de gemeenschappen over taal en cultuur beslissen. In 1993 was er opnieuw een wijziging van de grondwet (het [[Sint-Michielsakkoord]] onder [[Jean-Luc Dehaene]]). België werd een [[Bondsstaat|federale staat]], samengesteld uit de gemeenschappen (de vroegere cultuurgemeenschappen) en gewesten (Vlaams Gewest, Waals Gewest en Brussels Gewest).<ref>{{Citeer web|url=https://www.standaard.be/cnt/dmf20111002_097|titel=Vierde staatshervorming (1993) - Sint-Michielsakkoord|bezochtdatum=2022-06-27|werk=De Standaard|taal=}}</ref>
De [[Vlaamse Opstand (1297-1305)|Frans-Vlaamse Oorlog]] tussen het graafschap Vlaanderen en het koninkrijk Frankrijk zou [[Hendrik Conscience]] in 1838 gebruiken in zijn roman ''[[De leeuw van Vlaanderen]]''. De roman groeide uit tot een symbool van de Vlaams-nationale beweging. In de roman voerde Conscience het pleidooi om de Vlaamse eigenheid te verzoenen met de toen nieuwe Belgische staat, waar het Frans een dominante factor was.<ref name="literairecanon">{{Citeer web |url=http://literairecanon.be/nl/werken/de-leeuw-van-vlaenderen |titel=De Leeuw van Vlaenderen |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=Literaire Canon |datum=2015-06-18 |werk=Literaire Canon |taal=}}</ref> Met name de [[Guldensporenslag]] uit 1302 werd als narratief gebruikt om een Vlaamse identiteit vorm te geven, zij het dat het daarbij gaat om een herinterpretatie, want de slag zelf had destijds niets te maken met taal of zelfbestuur.<ref>{{Citeer web |url=https://www.standaard.be/cnt/dmf20220708_95932251 |titel=Dat van die gulden sporen, vergeet dat maar |bezochtdatum=2022-07-17 |auteur=[[Marc Reynebeau]] |uitgever=De Standaard |datum=2022-07-09}}</ref> De Guldensporenslag leverde zo wel de inspiratie voor een aantal Vlaamse symbolen, zoals de Vlaamse feestdag en het wapen en de vlag.<ref name="literairecanon" />


== Evolutie ==
=== Emancipatie van Nederlandstaligen binnen België ===
Uit de nieuwe federale structuur werd de huidige [[Vlaams Gewest|deelstaat Vlaanderen]] gevormd, dit maakt dat het Vlaams bewustzijn en identiteit in feite een recente ontwikkeling is. Zo zijn West- en Oost-Vlamingen historisch altijd 'Vlamingen' geweest, maar zijn de inwoners van de provincies [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] (Brabant), [[Vlaams-Brabant]] en [[Limburg (Belgische provincie)|Limburg]] pas recent zich beginnen identificeren als Vlaming. Dit door de splitsing van de Belgische media in Vlaamse en Waalse media, maar ook door de splitsing van de meeste politieke partijen in een Vlaamse en Waalse vleugel.<ref>{{Citeer boek|titel=Federalisme: staatkundig, politiek en economisch|auteur=André Alen, Interuniversitair Studiecentrum voor Federalisme|taal=|url=https://books.google.be/books?id=r8r7o3lEg5IC&pg=PA172&dq=splitsing+van+belgische+politieke+partijen&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjnhrHqvM74AhWCtKQKHUOkCvIQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=splitsing%20van%20belgische%20politieke%20partijen&f=false|uitgever=Maklu|datum=1994|ISBN=978-90-6215-344-2}}</ref>
{{Zie hoofdartikel|Taalstrijd in België}}
[[Bestand:HendrikConscience2.gif|miniatuur|[[Hendrik Conscience]] auteur van de [[De leeuw van Vlaanderen|Leeuw van Vlaanderen]]]]
Bij het ontstaan van de Belgische staat in 1830 was het [[Frans]] de enige officiële taal, onder meer doordat de elite Franstalig was. De inwoners van Vlaanderen waren echter (grotendeels) Nederlandstalig . Uit deze situatie ontstond een [[Taalstrijd in België|taalstrijd]]. Hieruit ontwikkelde zich de [[Vlaamse Beweging|Vlaamse beweging]] die een politieke beweging zou worden. Men streefde toen voor de volledige vernederlandsing van het onderwijs en het openbaar leven in de Vlaamse provincies. Deze beweging werd ook opgepikt in artistieke milieus door onder andere [[Hendrik Conscience|Hendrik Consience]], [[Albrecht Rodenbach]] en [[Guido Gezelle]], het zogenoemde [[cultuurflamingantisme]]. Echter behoorden deze kunstenaars en intellectuelen doorgaans zelf tot de bourgeoisie.


Er zijn hevige voor- en tegenstanders van de evolutie van het Vlaamse bewustzijn, dit omdat het beleven van een identiteit vaak rechtstreeks een aanleiding is tot een politieke discussie. De Vlaamse Beweging en de Vlaams-nationalistische partijen zijn duidelijke aanhangers van de Vlaamse identiteit. Doorgaans focust de Vlaamse media zich vaker op Vlaanderen zoals bijvoorbeeld '[[Vlaanderen Vakantieland]]' of '[[The Voice van Vlaanderen]]'. Een voorbeeld hiervan zijn de strategische doelstellingen van VRT waarbij men '<nowiki/>''relevant voor en dichtbij Vlaanderen''<nowiki/>' wil zijn en de '''Vlaamse cultuur en creativiteit wil stimuleren''<nowiki/>'.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/nl/over-de-vrt/beheersovereenkomst|titel=Beheersovereenkomst {{!}} VRT.be|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=VRT|werk=www.vrt.be|taal=}}</ref> Ook middenveldorganisaties zoals [[Voka (werkgeversorganisatie)|Voka]] (''Vlaams netwerk van ondernemingen is een Vlaamse werkgeversorganisatie''), [[Chirojeugd Vlaanderen]] of [[Rode Kruis-Vlaanderen]] beperken hun werkingsgebied tot het Vlaams gewest. De Vlaamse overheid is een actieve promotor van de Vlaamse identiteit.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vlaamsparlement.be/nl/over-ons/het-vlaams-parlement-en-de-vlaamse-identiteit|titel=Het Vlaams Parlement en de Vlaamse identiteit {{!}} Vlaams Parlement|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.vlaamsparlement.be|taal=}}</ref> De [[regering-Jambon]] kwam bij de regeringsonderhandelingen in 2019 tot het akkoord om in navolging van de [[Canon van Nederland|Nederlandse canon]] nu ook een [[Canon van Vlaanderen|Vlaamse canon]] te ontwikkelen.<ref>{{Citeer boek|titel=Regeringsakkoord Vlaamse regering 2019|auteurlink=Vlaamse regering|url=https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/31741|uitgever=Vlaamse overheid|pagina's=107}}</ref> Hiermee wil men de [[geschiedenis van Vlaanderen]] sterker in de verf zetten. [[Bart De Wever]] publiceerde in 2019 een boek over de Vlaamse identiteit en leidcultuur.<ref>{{Citeer web|url=https://www.standaardboekhandel.be/nl-BE/p/over-identiteit-9789089315953|titel=Over identiteit {{!}} Bart De Wever {{!}} Sociologie {{!}} 9789089315953 {{!}} Standaard Boekhandel|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.standaardboekhandel.be|taal=}}</ref>
In 1898 de [[Gelijkheidswet]] werd goedgekeurd. Deze wet zou het Nederlands (Vlaams) erkennen als gevoerde taal binnen België.<ref>{{Citeer web|url=https://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/1898/04/18/1898041850/justel|titel=LOI - WET|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.ejustice.just.fgov.be}}</ref>[[Bestand:Vlaams Parlement Peristylium.JPG|miniatuur|Het [[Vlaams Parlement|Vlaams parlement]]]]
Het gewest en de gemeenschap Vlaanderen is een relatief recente ontwikkeling. Dit aangezien Vlaanderen als deelstaat een synthese is van de in België gelegen delen van het [[graafschap Vlaanderen]], het [[hertogdom Brabant]] en het [[graafschap Loon]]. Doorheen de zes [[Staatshervorming (België)|staatshervormingen]] binnen het koninkrijk België werd de huidige deelstaat Vlaanderen gevormd en kreeg het steeds meer autonomie en bevoegdheden. Dit ging gepaard met het krijgen van een eigen volwaardige regering, parlement en administratie.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlaamsparlement.be/nl/over-ons/de-geschiedenis-van-het-vlaams-parlement |titel=De geschiedenis van het Vlaams Parlement {{!}} Vlaams Parlement |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=www.vlaamsparlement.be |taal=nl}}</ref> [[Bestand:Vlaanderen feest 2019.png|miniatuur|Vlaanderen Feest! in 2019 ter gelegenheid van de [[Feestdag van de Vlaamse Gemeenschap|Vlaamse feestdag]]]]


De tegenstanders van deze evolutie hebben verschillende motieven maar zijn veelal voorstander van de Belgische identiteit of [[belgitude]]. Men beschouwd het Vlaams bewustzijn vaak als 'rechts' of 'extremistisch', dit vanuit het [[collaboratie]] verleden van de Vlaamse beweging. Zo ontstond er in 2019 een maatschappelijke discussie over het gebruik van de Vlaamse vlag die door de organisatie van [[Pukkelpop]] werd verwijderd.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/17/de-zwarte-vlaamse-leeuw/|titel=De zwarte Vlaamse Leeuw: een "collaboratievlag" of niet?|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=VRT NWS|datum=2019-08-17|werk=vrtnws.be|taal=}}</ref> De organisatie van festival Pukkelpop beschouwde de Vlaamse strijdvlag als een 'collaboratievlag', wat echter foutief bleek.<ref>{{Citeer web|url=https://www.hln.be/binnenland/hoe-zwart-is-de-zwarte-vlaamse-leeuw~a95fd4e1/|titel=Hoe zwart is de zwarte vlaamse leeuw|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.hln.be}}</ref> Deze gebeurtenis toont aan hoe gevoelig het identiteitsonderwerp is  in Vlaanderen en België, regelmatig wordt het onderwerp besproken in de media.<ref>{{Citeer web|url=https://www.knack.be/nieuws/wat-de-vlaamse-identiteit-precies-inhoudt-wordt-voor-mij-steeds-geheimzinniger/|titel='Wat de Vlaamse identiteit precies inhoudt, wordt voor mij steeds geheimzinniger'|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=Jacques Van Keymeulen|datum=2019-09-07|werk=Knack|taal=}}</ref> <ref>{{Citeer web|url=https://www.knack.be/nieuws/de-vlaamse-canon-zal-divers-zijn-of-niet-zijn/|titel='De Vlaamse canon zal divers zijn of niet zijn'|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=Mattias Theys|datum=2021-04-11|werk=Knack|taal=}}</ref> <ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/11/belriadh-over-vlaamse-identiteit/|titel=Bart De Wever in #BelRiadh: "Als mensen uit twee gemeenschappen met elkaar naar bed gaan, zit het goed"|bezochtdatum=2022-06-27|auteur=VRT NWS|datum=2022-05-11|werk=vrtnws.be|taal=}}</ref>
== Vlaamse identiteit ==
Het is onmogelijk om een identiteit vast te leggen omdat deze voortdurend in evolutie is en steeds anders beleefd wordt, het is een individuele en emotionele beleving. Er is ook vaak sprake van een 'gelaagde' identiteit, waarbij Vlamingen zich ook Belg, Europeaan of zelfs wereldburger voelen.<ref>{{Citeer boek |titel=Het DNA van Vlaanderen: Wat willen de Vlamingen écht? |auteur=Ivan De Vadder, Jan Callebaut |taal=nl |url=https://books.google.fr/books?id=VH7jDwAAQBAJ&pg=PT132&lpg=PT132&dq=gelaagde+identiteit+vlaams&source=bl&ots=r81dwqMbRh&sig=ACfU3U31yoNYmhbSKyAN982hwGEzFbplKQ&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjd-Kybzf34AhUL9IUKHaQQCms4ChDoAXoECBIQAw#v=onepage&q=gelaagde%20identiteit%20vlaams&f=false |uitgever=Uitgeverij Vrijdag |datum=2020-05-12 |ISBN=978-94-6001-763-6}}</ref>


== Onderdelen van Vlaamse identiteit ==
=== Cultuur en gewoonten ===
Het is doorgaans onmogelijk om een identiteit vast te leggen omdat een identiteit voortdurend in evolutie is en steeds anders beleefd wordt, het is een individuele en emotionele beleving.
[[Bestand:Pieter Brueghel the Elder - The Dutch Proverbs - Google Art Project.jpg|miniatuur|[[Pieter Bruegel de Oude|Pieter Brueghel de Oude]]]]
De Vlaamse cultuur en gewoonten zijn een onderdeel van de Vlaamse identiteit. In 1973 werden voor het eerst door de Nederlandse Cultuurgemeenschap (voorloper van de [[Vlaamse overheid]]), de officiële symbolen van Vlaanderen erkend. De officiële Vlaamse symboliek zijn sinds 1990: de [[Vlag van Vlaanderen|Vlaamse vlag]], het [[Wapen van Vlaanderen|wapenschild van Vlaanderen]], het [[De Vlaamse Leeuw|volkslied]] en feestdag van de Vlaamse Gemeenschap.
 
Ook de Vlaamse kunstenaars, media, muziek en keuken zijn onderdeel van het Vlaamse gevoel. Verder zijn er nog streekgebonden gewoontes zoals tradities, feesten en dialecten die Vlaanderen typeren.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlaanderen.be/cultuur-sport-en-vrije-tijd/cultuur |titel=Cultuur |bezochtdatum=2022-06-27 |werk=www.vlaanderen.be |taal=}}</ref>
 
=== Media ===
De Belgische media zou evolueren naar een Vlaamse en Franstalige media, maar ook door de splitsing van de meeste politieke partijen in een Vlaamse en Waalse vleugel kwam de focus meer op Vlaanderen te liggen.<ref>{{Citeer boek |titel=Federalisme: staatkundig, politiek en economisch |auteur=André Alen, Interuniversitair Studiecentrum voor Federalisme |taal= |url=https://books.google.be/books?id=r8r7o3lEg5IC&pg=PA172&dq=splitsing+van+belgische+politieke+partijen&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwjnhrHqvM74AhWCtKQKHUOkCvIQ6AF6BAgCEAI#v=onepage&q=splitsing%20van%20belgische%20politieke%20partijen&f=false |uitgever=Maklu |datum=1994 |ISBN=978-90-6215-344-2}}</ref>
 
Doorgaans focust de Vlaamse media zich steeds vaker op Vlaanderen zoals [[Vlaanderen Vakantieland]] of [[The Voice van Vlaanderen]] (in tegenstelling tot de Franstalige tegenhanger [[The Voice Belgique]]). Een ander voorbeeld hiervan zijn de strategische doelstellingen van de [[Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie|VRT]] waarbij men '''relevant voor en dichtbij Vlaanderen''<nowiki/>' wil zijn en de '<nowiki/>''Vlaamse cultuur en creativiteit wil stimuleren''<nowiki/>'.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/nl/over-de-vrt/beheersovereenkomst |titel=Beheersovereenkomst {{!}} VRT.be |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=VRT |werk=www.vrt.be |taal=}}</ref> Concreet betekent dit dat de VRT de Vlaamse identiteit uitdraagt door het stimuleren van radio- en televisieproducties "''van eigen bodem''".<ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/nl/over-de-vrt/nieuws/vlaamse-identiteit/ |titel=Vlaamse identiteit |bezochtdatum=18 juli 2022 |auteur=vrt.be |uitgever=VRT |taal=nl}}</ref>
 
=== Politiek en middenveld ===
De [[Vlaamse Beweging|Vlaamse beweging]] en de Vlaams-nationalistische partijen zijn duidelijke aanhangers van de Vlaamse identiteit. Ook de Vlaamse overheid promoot op actieve wijze de Vlaamse identiteit en verbondenheid.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlaamsparlement.be/nl/over-ons/het-vlaams-parlement-en-de-vlaamse-identiteit |titel=Het Vlaams Parlement en de Vlaamse identiteit {{!}} Vlaams Parlement |bezochtdatum=2022-06-27 |werk=www.vlaamsparlement.be |taal=}}</ref>
 
De Vlaamse regering onder leiding van [[Jan Jambon]] ([[N-VA]]) kwam bij de regeringsonderhandelingen in 2019 tot het akkoord om in navolging van de [[Canon van Nederland|Nederlandse canon]] nu ook een Vlaamse canon te ontwikkelen. De [[Canon van Vlaanderen]] is een project waarbij de [[Vlaamse overheid]] een overzicht van gebeurtenissen, figuren en kunst wil bundelen. Hiermee wil men de [[geschiedenis van Vlaanderen]] sterker in de verf zetten. De Vlaamse overheid investeert herhaaldelijk in de Vlaamse bewustwording zoals [[Feestdag van de Vlaamse Gemeenschap|Vlaanderen Feest!]], haar branding als overheid en verschillende initiatieven op cultureel, diplomatisch en wetenschappelijk vlak.
 
Ook middenveldorganisaties zoals [[Voka (werkgeversorganisatie)|Voka]] (''Vlaams netwerk van ondernemingen''), [[Chirojeugd Vlaanderen]] of [[Rode Kruis-Vlaanderen]] beperken hun werkingsgebied tot het Vlaams Gewest.
 
=== Taal ===
De Nederlandse taal is als officiële bestuurstaal van Vlaanderen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlaanderen.be/uw-overheid/over-vlaanderen/de-taalwetgeving-in-vlaanderen |titel=De taalwetgeving in Vlaanderen |bezochtdatum=2022-06-27 |werk=www.vlaanderen.be |taal=}}</ref> Het Nederlands is verplicht in het onderwijs, gerechtszaken, openbaar gezag (''politiediensten'') maar ook in het bedrijfsleven bij contact tussen werknemer en werkgever. Algemeen hecht men in Vlaanderen veel belang aan de Nederlandse taal omdat men historisch door de [[Taalstrijd in België|taalstrijd]] lang gestreden heeft voor het gebruik van het Nederlands.<ref name=":0">{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/09/zijn-migranten-welkom-in-vlaanderen-ja-als-ze-onze-cultuur-ove/ |titel=Drie op de vier Vlamingen willen dat migranten onze cultuur overnemen en taal leren |bezochtdatum=2022-06-28 |auteur=VRT NWS |datum=2022-05-10 |werk=vrtnws.be |taal=}}</ref> België is tevens een lidstaat van de [[Nederlandse Taalunie]], die 24 miljoen Nederlandssprekenden verenigt in België, Nederland, Suriname, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlaamsparlement.be/nl/over-ons/extra/begrippenlijst/nederlandse-taalunie |titel=Nederlandse Taalunie {{!}} Vlaams Parlement |bezochtdatum=2022-06-27 |werk=www.vlaamsparlement.be}}</ref> Ook in Frans-Vlaanderen wil men het 'Vlaams' en dus het Nederlands herwaarderen.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/12/17/vlemsch-frans-vlaanderen/ |titel="Me hen ewonnen": scholieren in Frans-Vlaanderen kunnen vanaf volgend schooljaar (West-)Vlaams leren |bezochtdatum=2022-07-16 |auteur=VRT NWS |datum=2021-12-17 |werk=vrtnws.be |taal=nl}}</ref>


=== Verlichtingswaarden ===
=== Verlichtingswaarden ===
Doorgaans beschouwd men de Vlaamse identiteit als onderdeel van de Europese leidcultuur waarbij de Westerse waarden volgens de verlichting, zoals [[vrijheid van meningsuiting]], gelijkheid tussen man en vrouw, [[Scheiding tussen Kerk en Staat|scheiding tussen kerk en staat]], gelden. Enkele modernere en recentere waarden zijn bijvoorbeeld ook [[dierenwelzijn]], racisme bestrijding en recht op [[Lgbt|vrije seksuele voorkeur en identiteit]].<ref>{{Citeer boek|titel=Culturele Modernisatie in het Westen
Doorgaans beschouwt men de Vlaamse identiteit als onderdeel van de Europese [[leidcultuur]] waarbij de Westerse waarden volgens de [[Verlichting (stroming)|Verlichting]], zoals [[vrijheid van meningsuiting]], gelijkheid tussen man en vrouw, [[Scheiding tussen Kerk en Staat|scheiding tussen kerk en staat]], gelden. Enkele modernere en recentere waarden zijn bijvoorbeeld ook [[dierenwelzijn]], [[Racisme|racismebestrijding]] en recht op [[Lgbt|vrije seksuele voorkeur en identiteit]].<ref>{{Citeer boek|titel=Culturele Modernisatie in het Westen
en de Islamwereld|auteur=Jorre Vannieuwenhuyze|medeauteurs=prof. dr. R. Van Rossem|taal=|url=https://www.scriptiebank.be/sites/default/files/f4d21fff3f993ccf314e3aa28822451b.pdf|uitgever=Universiteit Gent|datum=2006-2007}}</ref>
en de Islamwereld|auteur=Jorre Vannieuwenhuyze|medeauteurs=prof. dr. R. Van Rossem|taal=|url=https://www.scriptiebank.be/sites/default/files/f4d21fff3f993ccf314e3aa28822451b.pdf|uitgever=Universiteit Gent|datum=2006-2007}}</ref>


=== Nederlandse taal ===
== Opiniepeilingen ==
De Nederlandse taal is een belangrijk onderdeel van het Vlaamse bewustzijn omdat het Nederlands de officiële bestuurstaal is in Vlaanderen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vlaanderen.be/uw-overheid/over-vlaanderen/de-taalwetgeving-in-vlaanderen|titel=De taalwetgeving in Vlaanderen|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.vlaanderen.be|taal=}}</ref> Ook is het Nederlands verplicht in het onderwijs, gerechtszaken, openbaar gezag (''politiediensten'') maar ook in het bedrijfsleven bij contact tussen werknemer en werkgever. Algemeen hecht men in Vlaanderen veel belang aan de Nederlandse taal omdat men historisch door de [[Taalstrijd in België|taalstrijd]] lang gestreden heeft voor het gebruik van het Nederlands.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/09/zijn-migranten-welkom-in-vlaanderen-ja-als-ze-onze-cultuur-ove/|titel=Drie op de vier Vlamingen willen dat migranten onze cultuur overnemen en taal leren|bezochtdatum=2022-06-28|auteur=VRT NWS|datum=2022-05-10|werk=vrtnws.be|taal=}}</ref> Vlaanderen behoort mee bij de [[Nederlandse Taalunie]] van 24 miljoen Nederlandssprekenden samen met Nederland, Suriname, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vlaamsparlement.be/nl/over-ons/extra/begrippenlijst/nederlandse-taalunie|titel=Nederlandse Taalunie {{!}} Vlaams Parlement|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.vlaamsparlement.be}}</ref>
Uit een onderzoek van de [[Universiteit Antwerpen]] en de [[Vrije Universiteit Brussel]] van 2022 blijkt dat 44 procent van de bevraagden zich evenveel Belg als Vlaming voelde. Het percentage dat zich volledig Vlaams of meer Vlaams dan Belgisch voelde was 37 procent (respectievelijk 10 procent en 27 procent). Dit betekent een stijging van de identificatie met Vlaanderen tegenover 2007 toen de cijfers respectievelijk 7 procent en 27 procent bedroegen. De respondenten die zich eerder met België identificeerden of alleen met België kende een daling (gezamenlijk 19 procent tegenover 31 procent in 2007). De grootste identificatie met Vlaanderen was te vinden bij de Vlaams-nationalistische partijen Vlaams Belang en N-VA.<ref name=":0" />
 
Een peiling van de provincie [[West-Vlaanderen]] uit 2019 heeft gevonden dat 15 procent van de inwoners zich op de eerste plaats met Vlaanderen identificeren. Dit komt na West-Vlaanderen (32 procent), stad of gemeente (18 procent) en België (16 procent). De verdere rangschikking toont dat Vlaanderen als de op één na sterkste uit de bus komt, na de provincie.<ref>{{Citeer web |url=https://www.west-vlaanderen.be/artikel/west-vlaming-identificeert-zich-meest-met-zijn-provincie |titel=West-Vlaming identificeert zich meest met zijn provincie |bezochtdatum=18 juli 2022 |auteur=Provincie West-Vlaanderen |werk=6 juni 2019 |uitgever=Provincie West-Vlaanderen |taal=nl}}</ref>
 
== Vlaamse identiteit in het buitenland ==
=== Frankrijk ===
[[Frans-Vlaanderen]] of Zuid-Vlaanderen was een historisch onderdeel van het [[graafschap Vlaanderen]] dat in de periode 1659-1713 werd veroverd door het [[koninkrijk Frankrijk]], ten gevolge van de oorlogen van [[Lodewijk XIV van Frankrijk|koning Lodewijk XIV]]. Hierdoor hebben verschillende steden en dorpen een Nederlandstalige plaatsnaam, zoals [[Duinkerke]], [[Rijsel]] en [[Douai|Dowaai]]. Het aantal sprekers van het [[Frans-Vlaams]] neemt af omdat de jongere generaties de streektaal minder dan aan het begin van de 20e eeuw van hun ouders of grootouders leren.<ref>{{Citeer boek |titel=Zo Vlaams kan Frankrijk zijn 🇫🇷 🇧🇪 |taal=nl |url=https://www.youtube.com/watch?v=ajtpl-69Iws}}</ref> Laatste decennia is er echter op taalkundig vlak sprake een heropleving van het Frans-Vlaams en is er eveneens sprake van een toenemende belangstelling voor het Nederlands.<ref>{{Citeer web |url=https://www.anvt.org/vl/nieuws/3-evnements/382-t-west-vlamsch-is-ineschreeven-op-de-officielle-gazette-van-de-ministeerie-van-t-schoole |titel='T West-Vlamsch is ineschreeven op de Officiëlle Gazette van de Ministeerie van 't Schoole |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=www.anvt.org}}</ref>
 
De Franse politie in de departementen, die vroeger tot het graafschap Vlaanderen behoorden, dragen een Vlaamse leeuw op hun uniformen.<ref>{{Citeer web |url=https://twitter.com/erikevrard/status/1286034868024025089 |titel=https://twitter.com/erikevrard/status/1286034868024025089 |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=Twitter |taal=nl}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.knack.be/nieuws/misschien-moeten-we-bij-de-volgende-staatshervorming-eens-nadenken-over-vlag-met-een-paradijsvogel/ |titel='Misschien moeten we bij de volgende staatshervorming eens nadenken over vlag met een paradijsvogel?' |bezochtdatum=2022-07-16 |auteur=Vlinks |datum=2019-08-24 |werk=Knack |taal=nl}}</ref> Ook vieren deze departementen de Vlaamse feestdag op 11 juli.<ref>{{Citeer web |url=https://radio1.be/vlaamse-feestdag-ook-frankrijk-gevierd |titel=Vlaamse feestdag ook in Frankrijk gevierd |bezochtdatum=2022-07-16 |datum=2011-07-01 |werk=Radio 1 |taal=nl}}</ref>
 
=== Nederland ===
[[Bestand:Zeeuws Vlaanderen vlag.svg|thumb|De [[vlag van Zeeuws-Vlaanderen]]]]
Het Nederlandse [[Zeeuws-Vlaanderen]] was het noordelijkste gedeelte van het historische [[graafschap Vlaanderen]]. Bepaalde inwoners voelen zich tot een zekere hoogte verbonden met Vlaanderen.<ref>{{Citeer web |url=https://cadzand.org/nl/zeeuws-vlaanderen.php |titel=Zeeuws-Vlaanderen {{!}} Cadzand |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=cadzand.org}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.pzc.nl/zeeuws-nieuws/die-grens-in-zeeuws-vlaanderen-die-bestaat-nog-echt~a0e87167/ |titel=Die grens in Zeeuws-Vlaanderen, die bestaat nog echt|datum=2018-02-17|bezochtdatum=2022-07-21 |werk=pzc.nl}}</ref> Een uiting hiervan is de [[Vlag van Zeeuws-Vlaanderen|Zeeuws-Vlaamse vlag]], die deels is gebaseerd op de Vlaamse Leeuw.<ref>{{Citeer web |url=https://www.go-rtv.nl/zeeuws-vlaamse-vlag-mag-niet-vergeten-worden |titel='Zeeuws-Vlaamse vlag mag niet vergeten worden' - GO-RTV |bezochtdatum=2022-07-16 |auteur=Laveto |werk=www.go-rtv.nl |taal=nl}}</ref>
 
Na de [[Eerste Wereldoorlog]] waren er plannen in België om Zeeuws-Vlaanderen te annexeren. Hierop kwam er kritiek op (zowel in Nederland als in België) en benadrukten vele Zeeuws-Vlamingen (waaronder het [[Anti-Annexatie Comité]]) hun Nederlandse identiteit. In deze periode is ook het [[Zeeuws-Vlaams volkslied]] geschreven, dat op verschillende plekken stelt dat het gebied "''deel van Nederland''" is.<ref>{{Citeer web |url=https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/anti-annexatiebeweging-1 |titel=Anti-annexatiebeweging |bezochtdatum=17 juli 2022 |auteur=Zeeuwseankers.nl |uitgever=Zeeuwseankers.nl |taal=nl}}</ref>
 
== Kritiek ==
[[Bestand:VlaamseStrijdvlag.svg|miniatuur|De [[Vlaamse strijdvlag]] gevoerd door de [[Vlaamse Beweging|Vlaamse beweging]], gebaseerd op het wapen van het [[graafschap Vlaanderen]]]]
Er zijn voor- en tegenstanders van het Vlaamse bewustzijn, dit omdat het beleven van een identiteit vaak rechtstreeks een aanleiding is tot een politieke discussie. De Vlaamse identiteit is ook een veelbesproken maatschappelijk onderwerp dat regelmatig in opiniestukken besproken wordt.
 
Zo ontstond er in 2019 een maatschappelijke discussie over het gebruik van de [[Vlaamse strijdvlag]] die door de organisatie van [[Pukkelpop]] werd verwijderd.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/17/de-zwarte-vlaamse-leeuw/ |titel=De zwarte Vlaamse Leeuw: een "collaboratievlag" of niet? |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=VRT NWS |datum=2019-08-17 |werk=vrtnws.be |taal=}}</ref> De organisatie van festival Pukkelpop beschouwde de vlag als een '[[Collaboratie|collaboratievlag]]', wat door sommige experts als foutief wordt beschouwd.<ref>{{Citeer web |url=https://www.hln.be/binnenland/hoe-zwart-is-de-zwarte-vlaamse-leeuw~a95fd4e1/ |titel=Hoe zwart is de zwarte vlaamse leeuw |bezochtdatum=2022-06-27 |werk=www.hln.be}}</ref> Ook ontstond er een brede discussie over het ontwerp van de Vlaamse canon, veel critici vinden dergelijke initiatieven 'artificieel' en een vorm van 'superioriteits­denken'.<ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/08/13/canon/ |titel=Historicus KU Leuven: "Vlaamse canon neigt naar superioriteits­denken" |bezochtdatum=2022-07-16 |auteur=VRT NWS |datum=2019-08-13 |werk=vrtnws.be |taal=nl}}</ref>
 
Dergelijke gebeurtenissen tonen aan hoe gevoelig het identiteitsonderwerp is in Vlaanderen en België. Regelmatig wordt het onderwerp besproken in de media.<ref>{{Citeer web |url=https://www.knack.be/nieuws/wat-de-vlaamse-identiteit-precies-inhoudt-wordt-voor-mij-steeds-geheimzinniger/ |titel='Wat de Vlaamse identiteit precies inhoudt, wordt voor mij steeds geheimzinniger' |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=Jacques Van Keymeulen |datum=2019-09-07 |werk=Knack |taal=}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.knack.be/nieuws/de-vlaamse-canon-zal-divers-zijn-of-niet-zijn/ |titel='De Vlaamse canon zal divers zijn of niet zijn' |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=Mattias Theys |datum=2021-04-11 |werk=Knack |taal=}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/11/belriadh-over-vlaamse-identiteit/ |titel=Bart De Wever in #BelRiadh: "Als mensen uit twee gemeenschappen met elkaar naar bed gaan, zit het goed" |bezochtdatum=2022-06-27 |auteur=VRT NWS |datum=2022-05-11 |werk=vrtnws.be |taal=}}</ref>


=== Vlaamse cultuur ===
== Literatuur ==
De Vlaamse cultuur en gewoonten zijn uiteraard ook een onderdeel van de Vlaamse identiteit. De symbolen zoals het [[De Vlaamse Leeuw|volkslied]], de [[Feestdag van de Vlaamse Gemeenschap|Vlaamse feestdag]] en de [[Vlag van Vlaanderen|Vlaamse vlag]] zijn de officiële onderdelen van de Vlaamse cultuur. Maar ook de Vlaamse kunstenaars, media, muziek en keuken zijn onderdeel van de Vlaamse cultuur. Verder zijn er nog streekgebonden gewoontes zoals tradities, feesten en dialecten die Vlaanderen typeren.<ref>{{Citeer web|url=https://www.vlaanderen.be/cultuur-sport-en-vrije-tijd/cultuur|titel=Cultuur|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.vlaanderen.be|taal=}}</ref>
* Hendrik Defoort: 'Als het om de natie gaat' (2018), omvat teksten van Eric Defoort over Vlaamse natie en natievorming<ref>{{Citeer web |url=https://geschiedenis-winkel.nl/p/als-het-om-de-natie-gaat/ |titel=Als het om de natie gaat - Hendrik Defoort |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=Geschiedenisboeken |taal=nl}}</ref>
* [[Bart De Wever]]: 'Over Identiteit' (2019), over de Vlaamse identiteit en leidcultuur<ref>{{Citeer web|url=https://www.standaardboekhandel.be/nl-BE/p/over-identiteit-9789089315953|titel=Over identiteit {{!}} Bart De Wever {{!}} Sociologie {{!}} 9789089315953 {{!}} Standaard Boekhandel|bezochtdatum=2022-06-27|werk=www.standaardboekhandel.be|taal=}}</ref>
* Mohamed Ouaamari: 'Groetjes uit Vlaanderen' (2020), over zijn (Vlaamse) identiteit<ref>{{Citeer web |url=https://boekvinder.be/recensie/groetjes-uit-vlaanderen-mohamed-ouaamari |titel=Groetjes uit Vlaanderen: de lasagne-identiteit van Mohamed Ouaamari |bezochtdatum=2022-07-16 |auteur=Marcia van der Zwan |datum=2020-05-02 |werk=Boekvinder.be |taal=nl}}</ref>
* [[Mark Elchardus]]: 'Reset' (2022), over identiteit, gemeenschap en democratie<ref>{{Citeer web |url=https://ertsberg.be/boek/reset/ |titel=Reset |bezochtdatum=2022-07-16 |werk=Ertsberg |taal=nl}}</ref>


== Zie ook ==
== Zie ook ==
Regel 36: Regel 84:
== Bronnen ==
== Bronnen ==
{{References}}
{{References}}
{{authority control|TYPE=t|Wikidata= }}
 
{{Navigatie Vlaanderen}}
[[Categorie:Geschiedenis van Vlaanderen]]
[[Categorie:Vlaanderen]]

Huidige versie van 24 aug 2022 om 18:43

De Vlaamse leeuw, het symbool van de Vlamingen in Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen.

De Vlaamse identiteit of Vlaamse bewustzijn omvat de identificatie en herkenning met de socio-culturele gemeenschap van Vlamingen en verbondenheid met Vlaanderen.

Geschiedenis

Landkaart van Vlaanderen in 1609.

Vlaanderengouw en graafschap Vlaanderen

Een vroege vorm van de Vlaamse identiteit of bewustzijn is terug te vinden in de Vlaanderengouw of pagus Flandrensis en later het graafschap Vlaanderen. De Vlamingen doen hun intrede in de geschiedenis in het levensverhaal van Sint-Eligius (ca. 590-660), de Vita sancti Eligii. Dit werd opgesteld vóór 684 en is bekend in een omwerking van rond 725. Daar verschijnen de Flanderenses die wonen in Flandris. In het Latijn evolueerde dit later tot de gestandaardiseerde vormen Flandrenses en Flandria.[1] De inwoners van het graafschap werden benoemd als 'Vlaming', zoals 'Wizo Flandrensis' of 'Wizo de Vlaming' die men kan terugvinden in de Kronieken van de Prinsen.[2] Ook de Vlaamse edellieden werden Vlaming genoemd, hoewel zij doorgaans Franstalig waren.

De Frans-Vlaamse Oorlog tussen het graafschap Vlaanderen en het koninkrijk Frankrijk zou Hendrik Conscience in 1838 gebruiken in zijn roman De leeuw van Vlaanderen. De roman groeide uit tot een symbool van de Vlaams-nationale beweging. In de roman voerde Conscience het pleidooi om de Vlaamse eigenheid te verzoenen met de toen nieuwe Belgische staat, waar het Frans een dominante factor was.[3] Met name de Guldensporenslag uit 1302 werd als narratief gebruikt om een Vlaamse identiteit vorm te geven, zij het dat het daarbij gaat om een herinterpretatie, want de slag zelf had destijds niets te maken met taal of zelfbestuur.[4] De Guldensporenslag leverde zo wel de inspiratie voor een aantal Vlaamse symbolen, zoals de Vlaamse feestdag en het wapen en de vlag.[3]

Emancipatie van Nederlandstaligen binnen België

Zie Taalstrijd in België voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bestand:HendrikConscience2.gif
Hendrik Conscience auteur van de Leeuw van Vlaanderen

Bij het ontstaan van de Belgische staat in 1830 was het Frans de enige officiële taal, onder meer doordat de elite Franstalig was. De inwoners van Vlaanderen waren echter (grotendeels) Nederlandstalig . Uit deze situatie ontstond een taalstrijd. Hieruit ontwikkelde zich de Vlaamse beweging die een politieke beweging zou worden. Men streefde toen voor de volledige vernederlandsing van het onderwijs en het openbaar leven in de Vlaamse provincies. Deze beweging werd ook opgepikt in artistieke milieus door onder andere Hendrik Consience, Albrecht Rodenbach en Guido Gezelle, het zogenoemde cultuurflamingantisme. Echter behoorden deze kunstenaars en intellectuelen doorgaans zelf tot de bourgeoisie.

In 1898 de Gelijkheidswet werd goedgekeurd. Deze wet zou het Nederlands (Vlaams) erkennen als gevoerde taal binnen België.[5]

Bestand:Vlaams Parlement Peristylium.JPG
Het Vlaams parlement

Het gewest en de gemeenschap Vlaanderen is een relatief recente ontwikkeling. Dit aangezien Vlaanderen als deelstaat een synthese is van de in België gelegen delen van het graafschap Vlaanderen, het hertogdom Brabant en het graafschap Loon. Doorheen de zes staatshervormingen binnen het koninkrijk België werd de huidige deelstaat Vlaanderen gevormd en kreeg het steeds meer autonomie en bevoegdheden. Dit ging gepaard met het krijgen van een eigen volwaardige regering, parlement en administratie.[6]

Bestand:Vlaanderen feest 2019.png
Vlaanderen Feest! in 2019 ter gelegenheid van de Vlaamse feestdag

Vlaamse identiteit

Het is onmogelijk om een identiteit vast te leggen omdat deze voortdurend in evolutie is en steeds anders beleefd wordt, het is een individuele en emotionele beleving. Er is ook vaak sprake van een 'gelaagde' identiteit, waarbij Vlamingen zich ook Belg, Europeaan of zelfs wereldburger voelen.[7]

Cultuur en gewoonten

Bestand:Pieter Brueghel the Elder - The Dutch Proverbs - Google Art Project.jpg
Pieter Brueghel de Oude

De Vlaamse cultuur en gewoonten zijn een onderdeel van de Vlaamse identiteit. In 1973 werden voor het eerst door de Nederlandse Cultuurgemeenschap (voorloper van de Vlaamse overheid), de officiële symbolen van Vlaanderen erkend. De officiële Vlaamse symboliek zijn sinds 1990: de Vlaamse vlag, het wapenschild van Vlaanderen, het volkslied en feestdag van de Vlaamse Gemeenschap.

Ook de Vlaamse kunstenaars, media, muziek en keuken zijn onderdeel van het Vlaamse gevoel. Verder zijn er nog streekgebonden gewoontes zoals tradities, feesten en dialecten die Vlaanderen typeren.[8]

Media

De Belgische media zou evolueren naar een Vlaamse en Franstalige media, maar ook door de splitsing van de meeste politieke partijen in een Vlaamse en Waalse vleugel kwam de focus meer op Vlaanderen te liggen.[9]

Doorgaans focust de Vlaamse media zich steeds vaker op Vlaanderen zoals Vlaanderen Vakantieland of The Voice van Vlaanderen (in tegenstelling tot de Franstalige tegenhanger The Voice Belgique). Een ander voorbeeld hiervan zijn de strategische doelstellingen van de VRT waarbij men 'relevant voor en dichtbij Vlaanderen' wil zijn en de 'Vlaamse cultuur en creativiteit wil stimuleren'.[10] Concreet betekent dit dat de VRT de Vlaamse identiteit uitdraagt door het stimuleren van radio- en televisieproducties "van eigen bodem".[11]

Politiek en middenveld

De Vlaamse beweging en de Vlaams-nationalistische partijen zijn duidelijke aanhangers van de Vlaamse identiteit. Ook de Vlaamse overheid promoot op actieve wijze de Vlaamse identiteit en verbondenheid.[12]

De Vlaamse regering onder leiding van Jan Jambon (N-VA) kwam bij de regeringsonderhandelingen in 2019 tot het akkoord om in navolging van de Nederlandse canon nu ook een Vlaamse canon te ontwikkelen. De Canon van Vlaanderen is een project waarbij de Vlaamse overheid een overzicht van gebeurtenissen, figuren en kunst wil bundelen. Hiermee wil men de geschiedenis van Vlaanderen sterker in de verf zetten. De Vlaamse overheid investeert herhaaldelijk in de Vlaamse bewustwording zoals Vlaanderen Feest!, haar branding als overheid en verschillende initiatieven op cultureel, diplomatisch en wetenschappelijk vlak.

Ook middenveldorganisaties zoals Voka (Vlaams netwerk van ondernemingen), Chirojeugd Vlaanderen of Rode Kruis-Vlaanderen beperken hun werkingsgebied tot het Vlaams Gewest.

Taal

De Nederlandse taal is als officiële bestuurstaal van Vlaanderen.[13] Het Nederlands is verplicht in het onderwijs, gerechtszaken, openbaar gezag (politiediensten) maar ook in het bedrijfsleven bij contact tussen werknemer en werkgever. Algemeen hecht men in Vlaanderen veel belang aan de Nederlandse taal omdat men historisch door de taalstrijd lang gestreden heeft voor het gebruik van het Nederlands.[14] België is tevens een lidstaat van de Nederlandse Taalunie, die 24 miljoen Nederlandssprekenden verenigt in België, Nederland, Suriname, Aruba, Curaçao en Sint-Maarten.[15] Ook in Frans-Vlaanderen wil men het 'Vlaams' en dus het Nederlands herwaarderen.[16]

Verlichtingswaarden

Doorgaans beschouwt men de Vlaamse identiteit als onderdeel van de Europese leidcultuur waarbij de Westerse waarden volgens de Verlichting, zoals vrijheid van meningsuiting, gelijkheid tussen man en vrouw, scheiding tussen kerk en staat, gelden. Enkele modernere en recentere waarden zijn bijvoorbeeld ook dierenwelzijn, racismebestrijding en recht op vrije seksuele voorkeur en identiteit.[17]

Opiniepeilingen

Uit een onderzoek van de Universiteit Antwerpen en de Vrije Universiteit Brussel van 2022 blijkt dat 44 procent van de bevraagden zich evenveel Belg als Vlaming voelde. Het percentage dat zich volledig Vlaams of meer Vlaams dan Belgisch voelde was 37 procent (respectievelijk 10 procent en 27 procent). Dit betekent een stijging van de identificatie met Vlaanderen tegenover 2007 toen de cijfers respectievelijk 7 procent en 27 procent bedroegen. De respondenten die zich eerder met België identificeerden of alleen met België kende een daling (gezamenlijk 19 procent tegenover 31 procent in 2007). De grootste identificatie met Vlaanderen was te vinden bij de Vlaams-nationalistische partijen Vlaams Belang en N-VA.[14]

Een peiling van de provincie West-Vlaanderen uit 2019 heeft gevonden dat 15 procent van de inwoners zich op de eerste plaats met Vlaanderen identificeren. Dit komt na West-Vlaanderen (32 procent), stad of gemeente (18 procent) en België (16 procent). De verdere rangschikking toont dat Vlaanderen als de op één na sterkste uit de bus komt, na de provincie.[18]

Vlaamse identiteit in het buitenland

Frankrijk

Frans-Vlaanderen of Zuid-Vlaanderen was een historisch onderdeel van het graafschap Vlaanderen dat in de periode 1659-1713 werd veroverd door het koninkrijk Frankrijk, ten gevolge van de oorlogen van koning Lodewijk XIV. Hierdoor hebben verschillende steden en dorpen een Nederlandstalige plaatsnaam, zoals Duinkerke, Rijsel en Dowaai. Het aantal sprekers van het Frans-Vlaams neemt af omdat de jongere generaties de streektaal minder dan aan het begin van de 20e eeuw van hun ouders of grootouders leren.[19] Laatste decennia is er echter op taalkundig vlak sprake een heropleving van het Frans-Vlaams en is er eveneens sprake van een toenemende belangstelling voor het Nederlands.[20]

De Franse politie in de departementen, die vroeger tot het graafschap Vlaanderen behoorden, dragen een Vlaamse leeuw op hun uniformen.[21][22] Ook vieren deze departementen de Vlaamse feestdag op 11 juli.[23]

Nederland

Bestand:Zeeuws Vlaanderen vlag.svg
De vlag van Zeeuws-Vlaanderen

Het Nederlandse Zeeuws-Vlaanderen was het noordelijkste gedeelte van het historische graafschap Vlaanderen. Bepaalde inwoners voelen zich tot een zekere hoogte verbonden met Vlaanderen.[24][25] Een uiting hiervan is de Zeeuws-Vlaamse vlag, die deels is gebaseerd op de Vlaamse Leeuw.[26]

Na de Eerste Wereldoorlog waren er plannen in België om Zeeuws-Vlaanderen te annexeren. Hierop kwam er kritiek op (zowel in Nederland als in België) en benadrukten vele Zeeuws-Vlamingen (waaronder het Anti-Annexatie Comité) hun Nederlandse identiteit. In deze periode is ook het Zeeuws-Vlaams volkslied geschreven, dat op verschillende plekken stelt dat het gebied "deel van Nederland" is.[27]

Kritiek

Bestand:VlaamseStrijdvlag.svg
De Vlaamse strijdvlag gevoerd door de Vlaamse beweging, gebaseerd op het wapen van het graafschap Vlaanderen

Er zijn voor- en tegenstanders van het Vlaamse bewustzijn, dit omdat het beleven van een identiteit vaak rechtstreeks een aanleiding is tot een politieke discussie. De Vlaamse identiteit is ook een veelbesproken maatschappelijk onderwerp dat regelmatig in opiniestukken besproken wordt.

Zo ontstond er in 2019 een maatschappelijke discussie over het gebruik van de Vlaamse strijdvlag die door de organisatie van Pukkelpop werd verwijderd.[28] De organisatie van festival Pukkelpop beschouwde de vlag als een 'collaboratievlag', wat door sommige experts als foutief wordt beschouwd.[29] Ook ontstond er een brede discussie over het ontwerp van de Vlaamse canon, veel critici vinden dergelijke initiatieven 'artificieel' en een vorm van 'superioriteits­denken'.[30]

Dergelijke gebeurtenissen tonen aan hoe gevoelig het identiteitsonderwerp is in Vlaanderen en België. Regelmatig wordt het onderwerp besproken in de media.[31][32][33]

Literatuur

  • Hendrik Defoort: 'Als het om de natie gaat' (2018), omvat teksten van Eric Defoort over Vlaamse natie en natievorming[34]
  • Bart De Wever: 'Over Identiteit' (2019), over de Vlaamse identiteit en leidcultuur[35]
  • Mohamed Ouaamari: 'Groetjes uit Vlaanderen' (2020), over zijn (Vlaamse) identiteit[36]
  • Mark Elchardus: 'Reset' (2022), over identiteit, gemeenschap en democratie[37]

Zie ook

Bronnen

  1. º (nl) Jelle Stegeman, Grote geschiedenis van de Nederlandse taal, Amsterdam University Press
  2. º (nl) Jozef Janssens, Veerle Uyttersprot, Superhelden op perkament: middeleeuwse ridderromans in Europa, Amsterdam University Press
  3. ↑ 3,0 3,1 Literaire Canon. De Leeuw van Vlaenderen. Literaire Canon (2015-06-18) Geraadpleegd op 2022-06-27
  4. º Marc Reynebeau. Dat van die gulden sporen, vergeet dat maar. De Standaard (2022-07-09) Geraadpleegd op 2022-07-17
  5. º LOI - WET. www.ejustice.just.fgov.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  6. º (nl) De geschiedenis van het Vlaams Parlement | Vlaams Parlement. www.vlaamsparlement.be Geraadpleegd op 2022-07-16
  7. º (nl) Ivan De Vadder, Jan Callebaut, Het DNA van Vlaanderen: Wat willen de Vlamingen écht?, Uitgeverij Vrijdag
  8. º Cultuur. www.vlaanderen.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  9. º André Alen, Interuniversitair Studiecentrum voor Federalisme, Federalisme: staatkundig, politiek en economisch, Maklu
  10. º VRT. Beheersovereenkomst | VRT.be. www.vrt.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  11. º (nl) vrt.be. Vlaamse identiteit. VRT Geraadpleegd op 18 juli 2022
  12. º Het Vlaams Parlement en de Vlaamse identiteit | Vlaams Parlement. www.vlaamsparlement.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  13. º De taalwetgeving in Vlaanderen. www.vlaanderen.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  14. ↑ 14,0 14,1 VRT NWS. Drie op de vier Vlamingen willen dat migranten onze cultuur overnemen en taal leren. vrtnws.be (2022-05-10) Geraadpleegd op 2022-06-28
  15. º Nederlandse Taalunie | Vlaams Parlement. www.vlaamsparlement.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  16. º (nl) VRT NWS. "Me hen ewonnen": scholieren in Frans-Vlaanderen kunnen vanaf volgend schooljaar (West-)Vlaams leren. vrtnws.be (2021-12-17) Geraadpleegd op 2022-07-16
  17. º Jorre Vannieuwenhuyze; prof. dr. R. Van Rossem, [https://www.scriptiebank.be/sites/default/files/f4d21fff3f993ccf314e3aa28822451b.pdf Culturele Modernisatie in het Westen en de Islamwereld], Universiteit Gent
  18. º (nl) Provincie West-Vlaanderen. West-Vlaming identificeert zich meest met zijn provincie. 6 juni 2019. Provincie West-Vlaanderen Geraadpleegd op 18 juli 2022
  19. º (nl) Zo Vlaams kan Frankrijk zijn 🇫🇷 🇧🇪
  20. º 'T West-Vlamsch is ineschreeven op de Officiëlle Gazette van de Ministeerie van 't Schoole. www.anvt.org Geraadpleegd op 2022-07-16
  21. º (nl) https://twitter.com/erikevrard/status/1286034868024025089. Twitter Geraadpleegd op 2022-07-16
  22. º (nl) Vlinks. 'Misschien moeten we bij de volgende staatshervorming eens nadenken over vlag met een paradijsvogel?'. Knack (2019-08-24) Geraadpleegd op 2022-07-16
  23. º (nl) Vlaamse feestdag ook in Frankrijk gevierd. Radio 1 (2011-07-01) Geraadpleegd op 2022-07-16
  24. º Zeeuws-Vlaanderen | Cadzand. cadzand.org Geraadpleegd op 2022-07-16
  25. º Die grens in Zeeuws-Vlaanderen, die bestaat nog echt. pzc.nl (2018-02-17) Geraadpleegd op 2022-07-21
  26. º (nl) Laveto. 'Zeeuws-Vlaamse vlag mag niet vergeten worden' - GO-RTV. www.go-rtv.nl Geraadpleegd op 2022-07-16
  27. º (nl) Zeeuwseankers.nl. Anti-annexatiebeweging. Zeeuwseankers.nl Geraadpleegd op 17 juli 2022
  28. º VRT NWS. De zwarte Vlaamse Leeuw: een "collaboratievlag" of niet?. vrtnws.be (2019-08-17) Geraadpleegd op 2022-06-27
  29. º Hoe zwart is de zwarte vlaamse leeuw. www.hln.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  30. º (nl) VRT NWS. Historicus KU Leuven: "Vlaamse canon neigt naar superioriteits­denken". vrtnws.be (2019-08-13) Geraadpleegd op 2022-07-16
  31. º Jacques Van Keymeulen. 'Wat de Vlaamse identiteit precies inhoudt, wordt voor mij steeds geheimzinniger'. Knack (2019-09-07) Geraadpleegd op 2022-06-27
  32. º Mattias Theys. 'De Vlaamse canon zal divers zijn of niet zijn'. Knack (2021-04-11) Geraadpleegd op 2022-06-27
  33. º VRT NWS. Bart De Wever in #BelRiadh: "Als mensen uit twee gemeenschappen met elkaar naar bed gaan, zit het goed". vrtnws.be (2022-05-11) Geraadpleegd op 2022-06-27
  34. º (nl) Als het om de natie gaat - Hendrik Defoort. Geschiedenisboeken Geraadpleegd op 2022-07-16
  35. º Over identiteit | Bart De Wever | Sociologie | 9789089315953 | Standaard Boekhandel. www.standaardboekhandel.be Geraadpleegd op 2022-06-27
  36. º (nl) Marcia van der Zwan. Groetjes uit Vlaanderen: de lasagne-identiteit van Mohamed Ouaamari. Boekvinder.be (2020-05-02) Geraadpleegd op 2022-07-16
  37. º (nl) Reset. Ertsberg Geraadpleegd op 2022-07-16
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Vlaamse_identiteit&oldid=340664"