Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tibetaanse kalender
De Tibetaanse kalender (Tibetaans: བོད་ཀྱི་ལོ་ཐོ; Wylie: bod kyi lo tho, ook: le'u-tho) is een lunisolaire kalender, een kalendersysteem waarin men rekening houdt met de lengte van de maanmaanden zowel als met het zonnejaar. Deze kalender is in Tibet in gebruik sinds het jaar 1027. De feestdagen van het Tibetaans boeddhisme worden vastgesteld aan de hand van deze kalender.
Opbouw
Het jaar van de Tibetaanse kalender bestaat uit 12 of 13 maanmaanden (tshes-tib), die, grof genomen, steeds beginnen met de eerste dag na de astronomische nieuwe maan.
Omdat een periode van 65 maanden van het zonnejaar (khyim-zla) overeenkomt met 67 synodische of lunaire maanden, werd regelmatig, om de 32,5 maanden, een schrikkelmaand (zla-bshol) ingevoegd, zodat het gemiddelde jaar van de Tibetaanse kalender overeenkomt met het zonnejaar.
Jaren
Jaarbegin
Het jaar van de huidige Tibetaanse kalender begint met de eerste dag van de eerste maand Hor (Mongoolse maand). Het begin van het jaar heet Lo-gsar (Losar).
Jaartelling
De Tibetaanse jaren krijgen over het algemeen een naam, zoals hout-muis (shing byi), naargelang de plaats die dit jaar inneemt in een cyclus van twaalf of van zestig jaar.
Twaalfjarige cyclus
In een cyclus van twaalf jaar (lo-'khor bcu-gnyis) werden de jaren aangeduid met de Oost-Aziatische namen van de tekens van de dierenriem. Voor zover aantoonbaar is, is dit in Tibet het oudste jaartellingssysteem.
Zestigjarige cyclus
De „zestigjarige cyclus” werd drug-cu-skor genoemd.
De dierennamen van de Oost-Aziatische dierenriemcyclus, waarmee de cyclus van twaalf jaar gevormd wordt, worden gecombineerd met de namen van de vijf elementen hout (shing), vuur (me), aarde (sa), ijzer (lcags) en water (chu). Dit resulteert in een cyclus van (5 x 12 = ) 60 jaar.
Maanden
Een maand (zla ba) in de Tibetaanse kalender is gebaseerd op de periode tussen twee nieuwe manen (synodische maand (tshes)).
In de Tibetaanse astronomie en kalenderberekening begint een maand met het begin van de natuurlijke dag waarop de eerste lunaire dag eindigt.
Dagen
Natuurlijke dag
De dag begint bij de ochtendschemering. Een ’natuurlijk dag’ (nyin-zhag) betekent in Tibet de tijdspanne tussen twee opeenvolgende ochtendschemeringen.
Lunaire dag
De tijd die de maan nodig heeft voor een elongatie van 12 graden heet een ’lunaire dag’ (tshes-zhag). De lente van een lunaire dag schommelt sterk wegens de zogenaamde anomalie in de beweging van de maan rond de aarde en van de aarde rond de zon. In een synodische maand heeft de maan een elongatie van 360 graden.
De dagen van de week
Weken bestaan uit zeven dagen. De namen van de weekdagen (gza') zijn gebaseerd op de hemellichamen.
| Dag | Tibetaans | Wylie | Uitspraak | Hemellichaam |
|---|---|---|---|---|
| [[zondag | གཟའ་ཉི་མ་ | gza' nyi ma | Sa nyima | Zon |
| [[maandag | གཟའ་ཟླ་བ་ | gza' zla ba | Sa dawa | Maan |
| [[dinsdag | གཟའ་མིག་དབར་ | gza' mig dmar | Sa migmar | Mars |
| [[woensdag | གཟའ་ལྷག་པ་ | gza' lhak pa | Sa lhakpa | Mercurius |
| donderdag | གཟའ་ཕུར་པུ་ | gza' phur bu | Sa phurbu | Jupiter |
| vrijdag | གཟའ་པ་སངས་ | gza' pa sangs | Sa pasang | Venus |
| zaterdag | གཟའ་སྤེན་པ་ | gza' spen pa | Sa pemba | Saturnus |
De namen Nyima, „Zon”, Dawa, „Maan”, Lhakpa, „Mercurius” en Pasang, „Venus” worden vaak gegeven aan kinderen die respectievelijk op een zondag, maandag, woensdag of vrijdag geboren werden.
Je bent uitgenodigd om deze pagina te helpen verbeteren. — Meer informatie