Rembert Dodoens

Rembert Dodoens (Mechelen, 29 juni 1517 – Leiden, 10 maart 1586), ook bekend onder zijn gelatiniseerde naam Rembertus Dodonaeus, was een arts en botanicus te Mechelen en later te Leiden en de auteur van een kruidenboek dat reeds in de 16e eeuw internationaal werd uitgegeven.

De vader van Rembert Dodoens, Denys Dodoens, was afkomstig uit Leeuwarden, Friesland en ging geneeskunde studeren aan de universiteit van Leuven, waarna hij in Mechelen stadsgeneesheer werd.

Rembert Dodoens werd op 13-jarige leeftijd ingeschreven aan de universiteit van Leuven. Hij studeerde Latijn en Grieks, geneeskunde, aardrijkskunde en kosmografie.

Toen hij 16 was, verscheen zijn eerste Herbarium in druk, met daarin, behalve een beschrijving van de kruiden, ook een hoofdstuk over een aantal ziekten.

In 1535 vertrekt Dodoens uit Leuven als licenciaat in de geneeskunde. Hij reist door Italië, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. In Parijs ontmoet hij de lijfarts van Frans I en de arts Andreas Vesalius.

In 1546 keert hij terug naar Mechelen, waar hij zich vestigt in de Lange Schipstraat. Spoedig wordt hij stadsgeneesheer. In die functie moest hij de behoeftigen gratis verzorgen, en de nodige maatregelen treffen in geval van besmettelijke ziekten zoals lepra.

In 1574 vertrok hij uit Mechelen om drie jaar te werken als lijfarts van keizer Maximiliaan van Oostenrijk (1459–1519) aan het Weense hof. Daarna vestigde hij zich in Leiden.

In 1578 trok hij naar Keulen. Daar woonde hij een tweetal jaren en reisde toen naar Mechelen en Antwerpen, en vervolgens naar Leiden, waar hij hoogleraar werd.

Hij overleed in Leiden op 10 maart 1585. In de Leidse Sint-Pieterskerk staat zijn Mechelse herkomst duidelijk aangegeven in het grafschrift.

Cruydeboeck

Zijn bekendste werk is zijn Cruydeboeck uit 1554. Hij beschreef hierin meer dan duizend planten. Dodoens had er bewust voor gekozen het boek in de taal van het volk te schrijven: Nederlands/Vlaams, en niet in het Latijn zoals voor wetenschappelijke boeken in die tijd gebruikelijk was, omdat hij wenste dat het boek toegankelijk zou zijn voor het volk, en niet alleen voor een elite. Op die manier had hij een aandeel aan het verspreiden van de volkstaal. Het boek bevat wel 715 afbeeldingen. Dodoens deelde de planten in zes groepen in, met als derde groep de geneeskruiden, die uitvoerig worden besproken.

Een Franse vertaling door de beroemde Franse botanicus Carolus Clusius verscheen in 1557, en in 1583 werd een Latijnse bewerking uitgegeven. Het bleef tweehonderd jaar lang het meest verspreide handboek in West-Europa.

Hij geeft een beschrijving van de plant, waar deze voorkomt, de namen die deze plant in verschillende talen heeft, en hoe deze in de geneeskunde werd gebruikt.

Werken (selectie)

• Den Nieuwen Herbarius, 1543
• Cosmographica in astronomiam et geographiam isagoge, 1548; een werk met een beschrijving van de werelddelen, de hemellichamen en de bewegingen ervan.
• De frugum historia, 1552
• Trium priorum de stirpium historia commentariorum imagines, 1553
• Posteriorum trium de stirpium historia commentariorum imagines, 1554
• Cruydeboeck, 1554 (Het tweede boek gedrukt door Plantijn)
• Physiologices medicinae tabulae, 1580
• Medicinalium observationum exempla rara, 1581
• Stirpium historiae pemptades sex, 1583
• Praxis medica, 1616 (postuum)
• Ars Medica, ofte Gheneeskunst, 1624 (postuum)

Weblinks

• http://www.plantaardigheden.nl/dodoens/over_dodoens/leven_en_werk.htm
• http://wetenschap.infonu.nl/diversen/81235-rembert-dodoens-baanbrekende-kruidenwetenschapper.html

 

artikelkiem