Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Peder Christian Mønster
Peder Christian Mønster (1797-1870) was een baptistisch predikant in Denemarken.
Leven
Hij was opgeleid als graveur en ging op een zesjarige educatieve reis door Europa. In 1830 trouwde hij. Hij begon de kerk te bezoeken in Slagelse bij de motiverende predikant J. P. Østrup. Hij werd daarop één van de leiders in de revival in het zuidwesten van Sjøland, voor hij naar Kopenhagen verhuisde. Na 1835 ging hij naar de kerk van N. F. S. Grundtvig, een in Denemarken invloedrijk predikant, en van J. C. Lindberg, maar al snel bleek dat zij een verschillende mening hadden over de Bijbel. Na o.a. met Julius Købner te hebben bestudeerd wat het Nieuwe Testament over de doop zegt, aanvaardde Mønster de baptistische zienswijze over de doop.
Hij was één van de 11 personen die op de kille zondagmorgen van 27 oktober 1839 door Johann Gerhard Oncken werden gedoopt in Lersøen, niet ver van Kopenhagen. Zij vormden de eerste doopsgezinde gemeente in heel Scandinavië. Na zijn doop werd Mønster verkozen tot een opziener over het groepje, en was hij actief als ’de baptistenzendeling’ in het hele land. De groep baptisten groeide snel en telde weldra 400 gelovigen. Omdat het in die tijd verboden was om tot een andere geloofsgemeenschap te behoren dan de officiële lutherse staatskerk van Denemarken, ondervonden de baptisten vervolging door zowel de staatskerk als de wettelijke autoriteiten. Mønster zat van 1 december 1940 tot november 1941 in de gevangenis, wat het einde betekende van zijn kleine graveerzaak. Omdat het huis zonder knkomsten niet meer te bekostigen was, werd het verkocht. Intussen nam zijn broer, Adolf Mønster, het werk over, met als gevolg dat hij in mei 1941 ook in de gevangenis gezet werd. De arrestates zorgden in het buitenland voor verontwaardiging. Door tussenkomst van Anglo-Amerikaanse baptisten en een quaker bood de koning de gevangen doopsgezinden in 1842 amnestie aan, maar de voorwaarden waren voor de baptisten niet aanvaardbaar. Mønster werd daarom in 1842 opnieuw veroordeeld, deze keer voor zes maanden. Dit herhaalde zich noch enkele keren.
Toen de vervolging tot rust kwam, ontstond een intern geschil tussen de Deense en de Duitse baptisten. Er waren meningsverschillen over de kerkelijke tucht, het beheer van de buitenlandse materialen, en vooraanstaande personen namen verschillende standpunten in. Met Onckens goedkeuring werd in 1845 een nieuwe gemeente opgericht met 12 leden. De rest van de meer dan 300 baptisten bleven bij Mønster als hun opziener. De scheuring verspreidde zich snel naar de andere baptistengemeenten.
Een bijkomende moeilijkheid was de Deens-Pruisische oorlog van 1848-1850. In 1849 werd een nieuwe grondwet aangenomen die een grotere godsdienstvrijheid bood. Na de grondwetwijziging werden ook de mormonen actief in Denemarken. Zij kozen Kopenhagen als strategische plaats voor hun zending, en brachten ook dadelijk een nieuw liederenboek en een Deense vertaling van het Boek Mormon mee. Deens was de eerste taal waarin het boek vertaald werd. P. C. Mønster had aanvankelijk wel belangstelling in de boodschap van de mormonen en bracht zijn kerk in contact met hun leer. Mede door de interne onrust onder de baptisten gingen uiteindelijk wel acht op tien van de baptisten over naar de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (mormonen). Door de religieuze vervolging emigreerden vele baptisten in 1852 naar de Verenigde Staten. Mønster zelf keerde terug naar de Deense lutherse staatskerk.
Bronnen
- (en) FAQ about Baptists Special Issue 2011 Published by the Baptist Union of Denmark.
- (en) H. Leon McBeth, The Baptist Heritage
- Erno Bos, Soevereiniteit en religie: Godsdienstvrijheid onder de eerste Oranjevorsten
- (da) Peder Mønster, in Dansk Biografisk Leksikon (vertaal via:
) - (da) Købnerkirken (vertaal via: )
- (da) http://udfordringen.dk/2014/10/de-statsanerkendte-rebeller/