Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Mystiek: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(ontrafeling definitie. Stukje over bijgeloof, aanname, bewustzijn en kokervisie naar overleg verschoven.)
(wat definitiestukjes uit Duitse Wikipedia: http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Mystik&oldid=105479133 enz)
Regel 1: Regel 1:
Het woord '''mystiek''' wordt in zo gevarieerde en talrijke verschillende betekenissen gebruikt, dat het moeilijk is om vast te stellen wat nu precies een mystieke beleving is. Er is geen definitie die past op alle vormen van mystiek.
Het woord '''mystiek''' (uit het Grieks: {{Grieks|μυστικός}}, geheimzinnig) staat in verband met de ervaring van een goddelijke of absolute werkelijkheid of het streven naar zo een ervaring. Het begrip wordt in zo gevarieerde en talrijke verschillende betekenissen gebruikt, dat het moeilijk is om exact vast te stellen wat nu precies een mystieke beleving is, die zich onderscheidt van een andere religieuze ervaring.


Een ruime en algemene definitie zou men kunnen formuleren als: „Mystiek is een besef van het hogere.” In dat geval zouden alle vormen van religie wel mystiek zijn. Het is onpraktisch om deze ruime definitie te hanteren.
Mystiek is een thema van onderzoek in de theologieën van de openbaringsreligies en de godsdienstwetenschappen, in de cultuur- geschiedenis- en [[literatuurwetenschap]], in de [[filosofie]] en de [[psychologie]]. Er bestaat geen in al deze verschillende takken van de wetenschap algemeen geldige definitie van het begrip mystiek. De verschillende vormen van mystiek laten zich moeilijk onder één algemene definitie brengen.


Een veel nauwere en veelvuldig gebruikte definitie luidt dat mystiek de geestelijke ervaring is van een eenwording met God, de ''unio mystica''. Deze definitie past wel goed op bepaalde vormen van christelijke mystiek, waarin het gaat om het één worden met God, maar is dan weer onbekend in andere mystieke tradities. Mystieke tradities in de drie grote monotheïstische religies [[Jodendom]], [[christendom]] en [[islam]] zijn onderling dikwijls nauwer verwant dan met tradities in oosterse religies.
Een ruime en heel algemene definitie zou men kunnen formuleren als: „Mystiek is een besef van het hogere.” In dat geval zouden alle vormen van religie wel mystiek zijn. Het is onpraktisch om deze ruime definitie te hanteren.
 
Een veel nauwere en veelvuldig gebruikte definitie luidt dat mystiek de geestelijke ervaring is van een „eenwording met God”, de ''unio mystica''. Deze definitie past weliswaar goed op bepaalde vormen van christelijke mystiek, waarin het gaat om het één worden met God, maar is dan weer onbekend in andere mystieke tradities. Mystieke tradities in de drie grote monotheïstische religies [[Jodendom]], [[christendom]] en [[islam]] zijn onderling dikwijls nauwer verwant dan met tradities in oosterse religies.


In het dagelijkse taalgebruik is '''mystisch''' of '''mystiek''' een [[bijvoeglijk naamwoord]] en betekent dan [[geheimzinnig]], verborgen of [[raadselachtig]]. In andere betekenissen heeft het woord betrekking op ofwel een ''[[streven|streven naar]]'' iets, danwel een ''[[beleving]]'' van iets.  
In het dagelijkse taalgebruik is '''mystisch''' of '''mystiek''' een [[bijvoeglijk naamwoord]] en betekent dan [[geheimzinnig]], verborgen of [[raadselachtig]]. In andere betekenissen heeft het woord betrekking op ofwel een ''[[streven|streven naar]]'' iets, danwel een ''[[beleving]]'' van iets.  


==Kenmerken==
==Kenmerken==
Hoewel de mystieke ervaring van een persoon in details en intensiteit kan verschillen worden er meestal dezelfde, algemene kenmerken beschreven:
De mystieke ervaring kan afhankelijk van de religieuze traditie of ook individueel verschillen in details en intensiteit. Dikwijls worden algemene kenmerken beschreven:
*In de mystieke ervaring verdwijnt alle 'andersheid' en wordt de wereld als ''een geheel'' ervaren; de [[mysticus]] probeert zich te ''verenigen'' met het [[transcendent (filosofie)|transcendente]].  
*In de mystieke ervaring verdwijnt alle 'andersheid' en wordt de wereld als ''een geheel'' ervaren; de [[mysticus]] probeert zich te ''verenigen'' met het [[transcendent (filosofie)|transcendente]].  
*De mysticus komt tot de [[realisatie]] dat zijn/haar eigen [[subjectief|subjectieve]] [[werkelijkheid]] ''niet'' afzonderlijk van de object-gerichte werkelijkheid kan bestaan.
*De mysticus komt tot de [[realisatie]] dat zijn/haar eigen [[subjectief|subjectieve]] [[werkelijkheid]] ''niet'' afzonderlijk van de object-gerichte werkelijkheid kan bestaan.
Regel 26: Regel 28:


===Vormen van mystieke kennis===
===Vormen van mystieke kennis===
*Mystiek betekent in het eerste geval het [[geloven]] ([[aanname]]s) in het op eniger wijze trachten te komen tot een innige [[vereniging]] met [[God]], het goddelijke of het [[bovennatuurlijk]]e, of het bereiken van diepe staten van meditatie (zoals [[jhana]]s) en spirituele realisaties (zoals [[Nirwana|Nirvana]]). Veelal gebeurt dit door middel van [[gebed]], [[Contemplatie|beschouwing]] of [[meditatie]].
*Mystiek betekent in het eerste geval het [[geloven]] ([[aanname]]s) in het op eniger wijze trachten te komen tot een innige [[vereniging]] met [[God]], het goddelijke of het [[bovennatuurlijk]]e, of het bereiken van diepe staten van meditatie (zoals [[jhana]]s) en spirituele realisaties (zoals [[Nirwana|Nirvana]]). Veelal gebeurt dit door middel van [[gebed]], [[Contemplatie|beschouwing]] of [[meditatie]].
*In het andere geval is sprake van [[subjectief|subjectieve]] ervaringen van [[bovennatuurlijk]]e aard, contact dus met een andere [[werkelijkheid]] dan de gebruikelijke. Deze contacten kunnen meer of minder intensief zijn. Al naargelang de afstand tot het [[bovenaards]]e kunnen zulke ervaringen uiteenlopen van een eenvoudig besef van het hogere tot aan een heftige [[vervoering]], [[uittreding (parapsychologie)|buiten zichzelf treden]] of het goddelijke intens gewaarworden.
*In het andere geval is sprake van [[subjectief|subjectieve]] ervaringen van [[bovennatuurlijk]]e aard, contact dus met een andere [[werkelijkheid]] dan de gebruikelijke. Deze contacten kunnen meer of minder intensief zijn. Al naargelang de afstand tot het [[bovenaards]]e kunnen zulke ervaringen uiteenlopen van een eenvoudig besef van het hogere tot aan een heftige [[vervoering]], [[uittreding (parapsychologie)|buiten zichzelf treden]] of het goddelijke intens gewaarworden.

Versie van 30 jul 2012 11:23

Het woord mystiek (uit het Grieks: μυστικός, geheimzinnig) staat in verband met de ervaring van een goddelijke of absolute werkelijkheid of het streven naar zo een ervaring. Het begrip wordt in zo gevarieerde en talrijke verschillende betekenissen gebruikt, dat het moeilijk is om exact vast te stellen wat nu precies een mystieke beleving is, die zich onderscheidt van een andere religieuze ervaring.

Mystiek is een thema van onderzoek in de theologieën van de openbaringsreligies en de godsdienstwetenschappen, in de cultuur- geschiedenis- en literatuurwetenschap, in de filosofie en de psychologie. Er bestaat geen in al deze verschillende takken van de wetenschap algemeen geldige definitie van het begrip mystiek. De verschillende vormen van mystiek laten zich moeilijk onder één algemene definitie brengen.

Een ruime en heel algemene definitie zou men kunnen formuleren als: „Mystiek is een besef van het hogere.” In dat geval zouden alle vormen van religie wel mystiek zijn. Het is onpraktisch om deze ruime definitie te hanteren.

Een veel nauwere en veelvuldig gebruikte definitie luidt dat mystiek de geestelijke ervaring is van een „eenwording met God”, de unio mystica. Deze definitie past weliswaar goed op bepaalde vormen van christelijke mystiek, waarin het gaat om het één worden met God, maar is dan weer onbekend in andere mystieke tradities. Mystieke tradities in de drie grote monotheïstische religies Jodendom, christendom en islam zijn onderling dikwijls nauwer verwant dan met tradities in oosterse religies.

In het dagelijkse taalgebruik is mystisch of mystiek een bijvoeglijk naamwoord en betekent dan geheimzinnig, verborgen of raadselachtig. In andere betekenissen heeft het woord betrekking op ofwel een streven naar iets, danwel een beleving van iets.

Kenmerken

De mystieke ervaring kan afhankelijk van de religieuze traditie of ook individueel verschillen in details en intensiteit. Dikwijls worden algemene kenmerken beschreven:

  • In de mystieke ervaring verdwijnt alle 'andersheid' en wordt de wereld als een geheel ervaren; de mysticus probeert zich te verenigen met het transcendente.
  • De mysticus komt tot de realisatie dat zijn/haar eigen subjectieve werkelijkheid niet afzonderlijk van de object-gerichte werkelijkheid kan bestaan.

Actieve en passieve mystieke ervaring

Er bestaan natuurlijke en religieuze mystieke ervaringen. Natuurlijke mystieke ervaringen zijn bijvoorbeeld het gevoel dat ervaren wordt één te zijn met de natuur tijdens een lange boswandeling. Dit soort ervaringen zijn van een geheel andere aard dan de religieuze mystieke ervaringen, vooral omdat ze passief zijn. Meestal 'overkomt' het iemand zonder dat deze de ervaring actief nastreeft. Natuurlijke mystieke ervaringen worden niet als religieuze ervaringen beschouwd omdat ze niet met een bepaalde traditie verbonden zijn. Het zijn uiteraard wel spirituele ervaringen en kunnen een diepgaande invloed op het individu hebben.

Religieuze mystieke ervaringen zijn vaak meer actief dan de passieve natuurlijke ervaring. De mystieke ervaring kan worden opgeroepen middels het hierboven genoemde gebed, Contemplatie of meditatie.

Verder kan volgens sommigen een mystieke ervaring worden beleefd bij het gebruik van psychedelische drugs, zoals LSD of paddo's. In veel niet-westerse culturen was (en is) gebruik van dit soort middelen een belangrijk onderdeel van de religie.

Mystiek en rationalisme

De mystiek staat vaak op gespannen voet met op rationalistische wijze verworven kennis. De oorzaak hiervan ligt in het intrinsieke subjectieve karakter van de mystieke ervaring. Het probleem, vanuit rationalistisch perspectief, is dat mystieke kennis niet geverifieerd kan worden. Mystieke kennis is aldus zeer persoonlijk, maar niet per definitie onware kennis.

Doordat bij mystici vaak paranormale ervaringen en verschijnselen worden waargenomen is de mystiek ook een onderzoeksterrein voor de parapsychologie. Doch eveneens vanuit strikt wetenschappelijke psychologie is er recent interesse voor mystieke ervaringen. Met name vanuit het behaviorisme wordt een verband gelegd tussen het typisch menselijk vermogen tot perspectiefname en mystieke belevingen[1][2][3].

Vormen van mystieke kennis

De Boeddha onderscheidde Zes Bovennatuurlijke Krachten[4], die zowel ervaringen van bovennatuurlijke aard als spirituele realisaties en vormen van kennis bevatten.

Bekende mystici

Mystiek en mensen met mystieke ervaringen komen door de hele geschiedenis voor:

Zie ook

Externe links

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Hayes, S.C. (1984). Making sense of spirituality. Behaviorism, 12, 99-110.
  2. º Barnes-Holmes, D., Hayes, S.C., & Gregg, J. (2001). Religion, spirituality, and transcendence. In S.C. Hayes, D. Barnes-Holmes, & B. Roche (Ed.). Rela-tional Frame Theory: A post-Skinnerian account of human language and cognition (p. 239-251). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
  3. º De Groot, F. (2009). Van Zelf tot Mystiek. Een ontmoeting tussen psychologie en spiritualiteit. Averbode: Altiora.
  4. º De zes bovennatuurlijke krachten - Toespraak van Boeddha over de bovennatuurlijke krachten.
rel=nofollow
rel=nofollow