Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Intuïtie: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Geen bewerkingssamenvatting
(Esoterie ontbrak nog)
 
(7 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
'''Intuïtie''' is een ''ingeving'' vanuit het [[onderbewustzijn]], die [[bewustzijn|bewust]] wordt door middel van [[gedachte|gedachten]]. Het sluit meestal aan bij het [[gevoel]] erover, dat ook [[ervaren]] wordt.
'''Intuïtie''' is het vermogen tot het bereiken van directe [[Cognitie|kennis]] of [[inzicht]], zonder evident gebruik van de [[Rede (ratio)|rede]]. Het vermeerderen van kennis gaat dus zonder [[observatie]] van nieuwe feiten of [[deductie]] via al bekende gegevens. Het gaat steeds om een (uit geestelijke aanschouwing voortvloeiend) ''onmiddellijk kennen''. Als bron van kennis staat het tegenover het verstandelijke, analytische denken. Het begrip wordt onder meer in de [[psychologie]], in de [[esoterie]] en in de [[filosofie]] gebruikt.  


Doordat het [[informatie]] vanuit het onderbewustzijn betreft, is meestal al de best mogelijke [[oplossing]] / [[conclusie]] genomen. Meestal is dan ook ''de eerste ingeving'' een juiste. Intuïtie heeft ook te maken met [[instinct|instincten]], die ook in [[mens|mensen]] nog enigszins aanwezig zijn. Mensen die niet of amper intuïtie gebruiken of hanteren [[beschouwen]] intuïtie veelal als een [[onzeker]]e en [[onbetrouwbaar|onbetrouwbare]] [[raadgever]] of [[associatie (psychologie)|associatie]]. Dit is [[logica|logisch]] gezien men intuïtie moet [[ontwikkelen]], wat dus niet gebeurt als het niet toegelaten wordt. Het wél ontwikkelen van de intuïtie kan aan de andere kant juist volledige [[zekerheid]] verschaffen, wat dan gepaard gaat met [[begrijpend denken]] (niet-[[beredeneren]]d).
==Filosofie==
[[Immanuel Kant]] vat intuïtie op als een verwijzing naar de bron van alle kennis van feiten die niet gebaseerd zijn op, of kunnen worden ondersteund door observatie. [[Benedict Spinoza]] en [[Henri Bergson]] brengen intuïtie eerder in verband met zogenaamd concrete kennis over de wereld als een samenhangend geheel, in tegenstelling tot de "abstracte" kennis die wetenschap en observatie stukje bij stukje verzamelen.<ref>Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite 2010: 'Intuition'.</ref>


Sommigen hebben hun intuïtie dermate ontwikkeld dat ook het [[menselijk gedrag|gedrag]], [[reactie]]s en [[interactie]]s op/met anderen op een intuïtieve manier geschiedt. Er wordt daarbij niet [[bewust]] nagedacht, maar de reactie e.d. komt vrijwel meteen na de [[waarneming]] die het teweegbrengt (binnen dezelfde seconde), wat bij een ''begrijpend denken'' een zekere ingeving is, en dus meteen [[uitgesproken]] of gedaan kan worden. Zo kent men ook [[intuïtief voetbal]], waar [[Johan Cruijff]] een [[sprekend]] [[voorbeeld]] van is. Dit is eveneens een niet-beredenerende manier van doen, wat zich resulteert in het ''kunnen'' [[voetballen]] en daarbij terstond kunnen anticiperen op meerdere [[situatie]]s achtereen. De acties die gedaan (moeten) worden, vinden dan [[automatisch]] plaats, zonder enige redenatie of redenatie van eerder.
==Psychologie==
In [[Carl Gustav Jung|Carl Jung]]s theorie van het [[ego]], beschreven in [[1921]] in ''Psychologische Types'', is intuïtie een "irrationele functie", die hij plaatst tegenover de "rationele functies" van ''[[denken]] en [[voelen]]''. Jung definieerde intuïtie als 'waarneming via het [[onbewuste]]", waarbij zintuiglijke [[waarneming]] slechts als uitgangspunt wordt genomen bij het voortbrengen van [[idee]]ën, beelden, mogelijkheden, manieren om uit een geblokkeerde situatie te geraken, dit alles door een proces dat meestal onbewust verloopt.<ref>C.G. Jung. ''Psychological Types''. Bollingen Series XX, Volume 6, Princeton University Press, 1971.</ref>


==Effectiviteit van intuïtie==
In meer recente psychologie kan intuïtie de mogelijkheid omvatten om geldige oplossingen te weten voor problemen en besluitvorming. Zo legt bijvoorbeeld het ''recognition primed decision (RPD) model'' uit hoe mensen relatief snel beslissingen kunnen nemen zonder opties te moeten vergelijken. Gary Klein ontdekte dat onder tijdsdruk, hoge inzet, en het veranderen van parameters, deskundigen hun ervaring gebruikten om vergelijkbare situaties te identificeren en intuïtief te kiezen voor haalbare oplossingen. Zo is het RPD-model een combinatie van intuïtie en [[analyse]]. De intuïtie is het ''pattern-matching'' proces dat snel haalbare suggesties voor acties oplevert.<ref>Gary Klein: ''Intuition At Work''. Random House, NY, NY. January, 2003.</ref>
Het meest [[effectief]] is intuïtie wanneer dit zoveel mogelijk wordt toegelaten oftewel niet wordt [[belemmering|belemmert]] z'n doorwerking te hebben binnen het bewuste [[denken]]. De [[bewustwording]] wordt daardoor groter alsook de bijbehorende begrippen. Vanwege dat intuïtie voortkomt uit het onderbewustzijn, heeft het z'n inmeng gehad met diverse [[gevoelens]], dat men eveneens ervaart. Vanwege dat [[automatisch]] al hetgeen men bewust overdenkt en ervaart ook (weer terug) in het onderbewustzijn wordt [[verwerking|verwerkt]], worden alle 5 [[component]]en van het [[brein]] meer-en-meer één [[geheel]] oftewel verkrijgt het meer [[samenhang]]. De grootste effectiviteit van intuïtie die men kan verkrijgen is onderdeel van de [[wisselwerking]] van het bewustzijn en het onderbewustzijn dat men erdoor tot stand brengt. Hierbij zijn gevoelens raadgevers en worden waarnemingen herkend naar hoe ze [[daadwerkelijk]] [[zijn]], wat dus niet afhankelijk is van beredeneringen maar een ''direct'' begrip is van de betreffende waarneming(en). Het bijeffect is dat men [[zekerheid]] behoudt, vanwege dat [[onzeker]]heid (niet-begrijpen) niet wordt toegelaten. Vanwege dat de meeste mensen ''woordelijke beredeneringen'' nodig hebben, om binnen het denken tot een bepaald begrip te komen, komen [[gevolg]]elijk bepaalde [[uitleg|uitgelegde]], [[communicatie|gecommuniceerde]] begrippen veelal ook tot bepaalde (beperkte) beredeneringen erover.


Een [[uitgesproken]] voorbeeld van wie geen of amper intuïtie hanteren binnen het denken, doch zich [[expliciet]] [[toeleggen]] op bepaalde beredeneringen en dus beperkte begrippen, zijn mensen die [[geloven]] in bepaalde [[aanname]]s en [[overtuiging]]en. Het merendeel van deze [[gelovig]]en heeft dus ook niet of amper z'n inmeng van de benodigde gevoelens (onderbewustzijn), dat zich veelal [[kenmerk]]t in bedwongen [[uiting]]en (met name waar [[emotie]]s het meest/best zijn te herkennen, rondom de [[oog (zintuig)|ogen]]). Men [[inzicht|ziet]] dit [[zelf]] niet [[inzicht|in]], vanwege dat de begrippen ertoe niet zijn ontstaan. Voor hen rest slechts aan te nemen dat de [[waarheid]], realiteit enz. niet bij de eigen aannames ligt. De [[egocentrisch]]e [[karakter (aard)|aard]] van de mens (in het [[algemeen]]) maakt [[het-één-en-ander]] des te [[hardnekkig]]er.
== Esoterie ==
In de esoterie wordt intuïtie als een vorm van kennis of weten beschouwd die wordt ontvangen vanuit een spiritueel niveau (bijvoorbeeld door gidsen, engelen enz.). Intuïtie in esoterische zin is sterk ontwikkeld bij hoogsensitieve personen zoals mediums en kan ook worden geoefend.


==Enkele definities ==
<blockquote>''Intuïtie is een combinatie van historische (empirische) gegevens, grondige en versterkte observatie, en een vermogen om dwars door de dikte van het oppervlak van de werkelijkheid te snijden. Intuïtie is als een slow motion apparaat dat gegevens ogenblikkelijk registreert en op je inslaat als een ton bakstenen. Intuïtie is een weten, een aanvoelen dat buiten het bewuste begrijpen ligt- een buikgevoel. Intuïtie is geen pseudowetenschap''.<br>
– Abella Arthur</blockquote>
<blockquote>''Intuïtie is waarneming via het onbewuste.''<br>
– [[Carl Gustav Jung]]</blockquote>
<blockquote>''Intuïtie kan worden omschreven als begrijpen of weten, zonder bewust gebruik te maken van gedachten, waarneming of rede. Sommigen zien dit niet-bemiddelde proces als ietwat mystiek, terwijl anderen het beschrijven als zijnde een reactie op onbewuste signalen of impliciete, eerder verworven verworven leren.''<br>
- Dr. Jason Gallate & Ms Shannan Keen BA<ref>Encyclopedia of Creativity, 2nd Edition.</ref></blockquote>
==Noten==
{{references}}
[[Categorie:Mens en Maatschappij]]
[[Categorie:Mens en Maatschappij]]
[[Categorie:psychologie]]
[[Categorie:psychologie]]
[[Categorie:Perceptie]]
[[Categorie:Perceptie]]

Huidige versie van 28 mei 2022 om 19:27

Intuïtie is het vermogen tot het bereiken van directe kennis of inzicht, zonder evident gebruik van de rede. Het vermeerderen van kennis gaat dus zonder observatie van nieuwe feiten of deductie via al bekende gegevens. Het gaat steeds om een (uit geestelijke aanschouwing voortvloeiend) onmiddellijk kennen. Als bron van kennis staat het tegenover het verstandelijke, analytische denken. Het begrip wordt onder meer in de psychologie, in de esoterie en in de filosofie gebruikt.

Filosofie

Immanuel Kant vat intuïtie op als een verwijzing naar de bron van alle kennis van feiten die niet gebaseerd zijn op, of kunnen worden ondersteund door observatie. Benedict Spinoza en Henri Bergson brengen intuïtie eerder in verband met zogenaamd concrete kennis over de wereld als een samenhangend geheel, in tegenstelling tot de "abstracte" kennis die wetenschap en observatie stukje bij stukje verzamelen.[1]

Psychologie

In Carl Jungs theorie van het ego, beschreven in 1921 in Psychologische Types, is intuïtie een "irrationele functie", die hij plaatst tegenover de "rationele functies" van denken en voelen. Jung definieerde intuïtie als 'waarneming via het onbewuste", waarbij zintuiglijke waarneming slechts als uitgangspunt wordt genomen bij het voortbrengen van ideeën, beelden, mogelijkheden, manieren om uit een geblokkeerde situatie te geraken, dit alles door een proces dat meestal onbewust verloopt.[2]

In meer recente psychologie kan intuïtie de mogelijkheid omvatten om geldige oplossingen te weten voor problemen en besluitvorming. Zo legt bijvoorbeeld het recognition primed decision (RPD) model uit hoe mensen relatief snel beslissingen kunnen nemen zonder opties te moeten vergelijken. Gary Klein ontdekte dat onder tijdsdruk, hoge inzet, en het veranderen van parameters, deskundigen hun ervaring gebruikten om vergelijkbare situaties te identificeren en intuïtief te kiezen voor haalbare oplossingen. Zo is het RPD-model een combinatie van intuïtie en analyse. De intuïtie is het pattern-matching proces dat snel haalbare suggesties voor acties oplevert.[3]

Esoterie

In de esoterie wordt intuïtie als een vorm van kennis of weten beschouwd die wordt ontvangen vanuit een spiritueel niveau (bijvoorbeeld door gidsen, engelen enz.). Intuïtie in esoterische zin is sterk ontwikkeld bij hoogsensitieve personen zoals mediums en kan ook worden geoefend.

Enkele definities

Intuïtie is een combinatie van historische (empirische) gegevens, grondige en versterkte observatie, en een vermogen om dwars door de dikte van het oppervlak van de werkelijkheid te snijden. Intuïtie is als een slow motion apparaat dat gegevens ogenblikkelijk registreert en op je inslaat als een ton bakstenen. Intuïtie is een weten, een aanvoelen dat buiten het bewuste begrijpen ligt- een buikgevoel. Intuïtie is geen pseudowetenschap.
– Abella Arthur

Intuïtie is waarneming via het onbewuste.
– Carl Gustav Jung

Intuïtie kan worden omschreven als begrijpen of weten, zonder bewust gebruik te maken van gedachten, waarneming of rede. Sommigen zien dit niet-bemiddelde proces als ietwat mystiek, terwijl anderen het beschrijven als zijnde een reactie op onbewuste signalen of impliciete, eerder verworven verworven leren.
- Dr. Jason Gallate & Ms Shannan Keen BA[4]

Noten

  1. º Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite 2010: 'Intuition'.
  2. º C.G. Jung. Psychological Types. Bollingen Series XX, Volume 6, Princeton University Press, 1971.
  3. º Gary Klein: Intuition At Work. Random House, NY, NY. January, 2003.
  4. º Encyclopedia of Creativity, 2nd Edition.
rel=nofollow
Overgenomen van "http://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Intuïtie&oldid=337245"