Ideaal

De term ideaal (van Grieks : idea : vorm, gestalte, idee) is vooral bekend geworden door Plato’s ideeënleer, en kan verwijzen naar :

• Aan de idee beantwoordend of volmaakt (bijvoorbeeld : een ideale toestand).
• Heerlijk of verrukkelijk (bijvoorbeeld : dat lijkt me niet ideaal : niet plezierig / gewenst).
• Een gedachtenvoorstelling van iets dat de volkomenheid nabijkomt (bijvoorbeeld : dokter worden, dat is zijn ideaal).
• Een modelbeeld (bijvoorbeeld : een ideaal van schoonheid).
• Ideaal (wiskunde) (abstracte algebra) : een structuur die aan bepaalde stabiliteitseigenschappen ten opzichte van de optelling en de vermenigvuldiging voldoet.

Het verband met de algemene betekenis blijkt uit de oorspronkelijke term ideaal getal of voluit "ideaal complex getal".

Ook :

• Een utopie (een onbereikbaar / onrealiseerbaar ideaal).

• Ideëel : alleen in gedachten bestaand oftewel denkbeeldig (hoeft niet per se een utopie te zijn).

Veelal richt men de psyche op een specifiek ideaal : zoals het kenvermogen op het schouwen van de idee (archetype, categorie), het gevoel op het beleven van een waarde (het goede, het schone, het ware), het streven op een norm (bijvoorbeeld rechtvaardigheid, volmaaktheid) en het handelen naar het "goede" voorbeeld (zoals een held of een idool).

Een idealist(e) is iemand die het leven van een ideale kant ziet en die idealen nastreeft.

Idealisme heeft meerdere betekenissen :

• Het geloof aan en het leven overeenkomstig een zedelijk ideaal (soms veronachtzaming van de realiteit of de eisen van de praktijk).
• Idealisme (kunst), de richting die in het kunstwerk een idee wil zien belichaamd en het eigenlijke realisme verwerpt (tegengestelde van naturalisme).
• Idealisme (Plato), een stelsel in de wijsbegeerte dat de grondbegrippen of ideeën als het beginsel van onze kennis of van het zijn beschouwt (tegengestelde van realisme).
• Idealist(e) : een aanhanger van het idealisme (niet als eerdergenoemde idealist(e).)

Tegenover idealisme staan nihilistische en cynische uitspraken als :

• De wereld zal nooit zonder strijd en ellende zijn.
• De mens is wezenlijk onopvoedbaar (en bezit bovendien geen vrije wil).
• De mens zal praktische problemen op het gebied van milieuvervuiling, energie- en voedelvoorziening alleen oplossen met technisch-wetenschappelijke methoden.
• Acties van een idealistische eenling zijn als "een druppel op een gloeiende plaat"

Zie ook

• Wishful thinking
• Naïviteit