Coalitie: verschil tussen versies

Huidige versie van 18 mei 2015 om 17:49

Een coalitie (van het Latijnse coalitus = verbinding) is een verbond of samenwerkingsverband tussen verschillende groepen of partijen. De term wordt vooral gebruikt in de politiek en in internationale betrekkingen.

Politiek

In de politiek is een coalitie een samenwerking tussen verschillende politieke partijen. Hierdoor wordt het mogelijk een regering te formeren, die door een deel van de volksvertegenwoordiging wordt ondersteund. Er bestaan verschillende soorten coalities, zoals minderheids- en meerderheidscoalities. Bij de minderheidscoalitie heeft de coalitie geen meerderheid in het parlement, bij een meerderheidscoalitie is dit wel het geval. Minderheidscoalities komen vaak voor in de Scandinavische landen Denemarken, Noorwegen en Zweden.^[1] Meerderheidscoalities komen in West-Europa sinds de Tweede Wereldoorlog vaak voor in onder andere de Benelux, Duitsland, Finland, Frankrijk en Italië.^[2]

In de politiek staat tegenover de coalitie de oppositie. De oppositie heeft geen aandeel in de regering. Een oppositie is het vaak dan ook niet eens met de besluiten van de regering. De oppositie kan in een meerderheidscoalitie weinig weerstand bieden aangezien de meerderheid van de volksvertegenwoordiging achter de regering staat. In een minderheidscoalitie zal de regering echter wel rekening moeten houden met de wensen van het parlement.

Een bijzonder fenomeen is de laatste jaren in Nederland de "bevriende" oppositie. Deze bestaat uit drie partijen, die niet deelnemen aan de coalitie, maar wel van te voren betrokken zijn bij de voorstellen die de regering wil indienen in het parlement. Dit vooroverleg is nodig omdat de regering wel kan steunen op een meerderheid in de Tweede Kamer, maar niet in de Eerste Kamer.

Militair

Een coalitie kan ook gevormd worden tussen landen op militair gebied. Zo was er in de Tweede Wereldoorlog een as Berlijn-Rome-Tokyo (Duitsland, Italië en Japan) - de asmogendheden. Dat kan gezien worden als een coalitie. Een andere coalitie was die tussen de geallieerden, eveneens tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 2003 kwam de groep landen die onder leiding van de Verenigde Staten deelnam aan de Irakoorlog bekend te staan als de Coalition of the Willing.^[3] Een ander voorbeeld van een militaire coalitie is die onder leiding van Saoedi-Arabië in Jemen in 2015.^[4] In een militair verband wordt een coalitie ook wel eens aangeduid als alliantie.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

º (en) Arter, D. (2006). Democracy in Scandinavia: Consensual, Majoritarian Or Mixed?. Manchester, UK: Manchester University Press, pag. 86
º (en) Müller, W.C. & Strøm, K. (2003). Coalition Governments in Western Europe. Oxford, UK: Oxford University Press, pag. 2
º (en) US names 'coalition of the willing' BBC.com, 18 maart 2003
º Coalitie neemt Jemen zwaar onder vuur De Volkskrant, 9 mei 2015

Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

[1] º (en) Arter, D. (2006). Democracy in Scandinavia: Consensual, Majoritarian Or Mixed?. Manchester, UK: Manchester University Press, pag. 86

[2] º (en) Müller, W.C. & Strøm, K. (2003). Coalition Governments in Western Europe. Oxford, UK: Oxford University Press, pag. 2

[3] º (en) US names 'coalition of the willing' BBC.com, 18 maart 2003

[4] º Coalitie neemt Jemen zwaar onder vuur De Volkskrant, 9 mei 2015

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Een '''coalitie''' is een verbond of samenwerkingsverband tussen verschillende groepen of partijen. De term wordt vooral gebruikt in de [[politiek]] en in [[internationale betrekkingen]].
+Een '''coalitie''' (van het [[Latijn]]se ''coalitus'' = verbinding) is een verbond of samenwerkingsverband tussen verschillende groepen of partijen. De term wordt vooral gebruikt in de [[politiek]] en in [[internationale betrekkingen]].
 ==Politiek==
-In de politiek is een coalitie een samenwerking tussen verschillende [[politieke partij]]en. Hierdoor wordt het mogelijk een [[regering]] te formeren, die door een deel van de volksvertegenwoordiging wordt ondersteund. Er bestaan verschillende soorten coalities, zoals minderheids- en meerderheidscoalities. Bij de minderheidscoalitie heeft de coalitie geen meerderheid in het parlement, bij een meerderheidscoalitie is dit wel het geval. Minderheidscoalities komen vaak voor in Scandinavische landen (bijvoorbeeld Denemarken), meerderheidscoalities kan men vinden in kiesstelsels in West-Europa (Nederland, België), maar ook in bijvoorbeeld Israël. Een minderheidscoalitie is meestal toepasbaar in landen waar een grote centrumpartij de oppositie in twee deelt. Hierdoor is er geen alternatief mogelijk en heeft een minderheidscoalitie meestal kans van slagen. Empirisch onderzoek heeft ook aangetoond dat minderheidscoalities vaker voorkomen in landen waar het parlement geen wet moet aannemen waarmee het de regering accepteert.
+In de politiek is een coalitie een samenwerking tussen verschillende [[politieke partij]]en. Hierdoor wordt het mogelijk een [[regering]] te formeren, die door een deel van de volksvertegenwoordiging wordt ondersteund. Er bestaan verschillende soorten coalities, zoals minderheids- en meerderheidscoalities. Bij de minderheidscoalitie heeft de coalitie geen meerderheid in het parlement, bij een meerderheidscoalitie is dit wel het geval. Minderheidscoalities komen vaak voor in de [[Scandinavië|Scandinavische]] landen [[Denemarken]], [[Noorwegen]] en [[Zweden]].<ref>{{en}} {{aut|Arter, D.}} (2006). ''Democracy in Scandinavia: Consensual, Majoritarian Or Mixed?''. Manchester, UK: Manchester University Press, [https://books.google.nl/books?id=iLH4C0mUAC4C&lpg=PA86&dq=minority%20coalition&hl=nl&pg=PA86#v=onepage&q&f=false pag. 86]</ref> Meerderheidscoalities komen in West-Europa sinds de [[Tweede Wereldoorlog]] vaak voor in onder andere de [[Benelux]], [[Duitsland]], [[Finland]], [[Frankrijk]] en [[Italië]].<ref>{{en}} {{aut|Müller, W.C. & Strøm, K.}} (2003). ''Coalition Governments in Western Europe''. Oxford, UK: Oxford University Press, [https://books.google.nl/books?id=PFqU55tsZ-QC&lpg=PP1&dq=coalition&hl=nl&pg=PA2#v=onepage&q&f=false pag. 2]</ref>
 In de politiek staat tegenover de coalitie de [[oppositie (politiek)|oppositie]]. De oppositie heeft geen aandeel in de regering. Een oppositie is het vaak dan ook niet eens met de besluiten van de regering. De oppositie kan in een meerderheidscoalitie weinig weerstand bieden aangezien de meerderheid van de volksvertegenwoordiging achter de regering staat. In een minderheidscoalitie zal de regering echter wel rekening moeten houden met de wensen van het parlement.
-=== Belgie ===
+Een bijzonder [[fenomeen]] is de laatste jaren in Nederland de "bevriende" oppositie. Deze bestaat uit drie partijen, die niet deelnemen aan de coalitie, maar wel van te voren betrokken zijn bij de voorstellen die de regering wil indienen in het parlement. Dit vooroverleg is nodig omdat de regering wel kan steunen op een [[Gewone meerderheid|meerderheid]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]], maar niet in de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]].
-''Zie [[Coalitie in België]]''
-=== Nederland ===
-In [[Nederland]] wordt [[evenredige vertegenwoordiging]] (elke stem telt even zwaar) toegepast. Hierdoor is het vrijwel onmogelijk voor één politieke partij om een absolute meerderheid te behalen. In de Nederlandse politiek is een coalitie onvermijdelijk en gewoon. Voordeel is dat een meerderheid van de kiezers vertegenwoordigd wordt; nadeel is echter dat er veel gediscussieerd moet worden tussen de partijen van de coalitie. Dit kan een vertraging van de politieke besluitvorming opleveren.
-====Incidenten====
-In Nederland was er een paar keer sprake van een minderheidscoalitie.
-* 1. Het [[Kabinet-Den Uyl]] was een [[extraparlementair kabinet]] dat gedoogsteun kreeg van de partijen [[Katholieke Volkspartij|KVP]] en [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]], die toestonden dat partijleden [[minister]] werden. De facto was het daarom een minderheidskabinet.
-* 2. [[Lijst Pim Fortuyn|LPF]]-lijsttrekker [[Mat Herben]] gaf aan dat hij een kabinet van CDA en VVD zou "gedogen" in 2002 als deze een minderheid zouden vormen na de verkiezingen. De LPF-voorman vertelde dit, in een onderonsje met VVD-lijsttrekker [[Gerrit Zalm|Zalm]], maar Herben had niet door dat zijn microfoontje aanstond, waarna het nieuws alsnog bekend werd.
-* 3. Diverse malen regeerde een kabinet door na een aangenomen [[motie van wantrouwen]] tegen een afzonderlijke minister of het gehele kabinet. Zo'n kabinet is volgens [[parlementair gewoonterecht|gewoonte]] een [[zakenkabinet]] dat geen controversiële zaken meer behandelt. Het [[Kabinet-Balkenende III]] lijkt aan deze laatste traditie een einde te willen maken door per [[wetsvoorstel]] op een [[wisselmeerderheid]] van enerzijds de [[regeringspartij]]en CDA en VVD en anderzijds de [[ChristenUnie]] en/of de [[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]] dan wel de [[Lijst Pim Fortuyn|LPF]] dan wel [[Democraten 66|D66]] te rekenen.
 ==Militair==
-Een coalitie kan ook gevormd worden tussen landen op militair gebied. Zo was er in de [[Tweede Wereldoorlog]] een as Berlijn-Rome-Tokyo ([[Duitsland]], [[Italië]] en [[Japan]]) - de [[asmogendheden]]. Dat kan gezien worden als een coalitie. De beroemdste coalitie is echter die tussen de [[Verenigde Staten]], het [[Verenigd Koninkrijk]] en de [[Sovjet-Unie]], de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]], eveneens tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hiertoe behoorden wel meerdere landen, zoals [[Frankrijk]]. In een militair verband wordt een coalitie ook wel eens aangeduid als [[alliantie]].
+Een coalitie kan ook gevormd worden tussen landen op militair gebied. Zo was er in de [[Tweede Wereldoorlog]] een as Berlijn-Rome-Tokyo ([[Duitsland]], [[Italië]] en [[Japan]]) - de [[asmogendheden]]. Dat kan gezien worden als een coalitie. Een andere coalitie was die tussen de [[Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)|geallieerden]], eveneens tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 2003 kwam de groep landen die onder leiding van de [[Verenigde Staten]] deelnam aan de [[Irakoorlog]] bekend te staan als de ''[[Multinationale troepenmacht in Irak|Coalition of the Willing]]''.<ref>{{en}} [http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/2862343.stm US names 'coalition of the willing'] BBC.com, 18 maart 2003</ref> Een ander voorbeeld van een militaire coalitie is die onder leiding van [[Saoedi-Arabië]] in [[Interventie in Jemen (2015)|Jemen in 2015]].<ref>[http://www.volkskrant.nl/buitenland/coalitie-neemt-jemen-zwaar-onder-vuur~a4011768/ Coalitie neemt Jemen zwaar onder vuur] De Volkskrant, 9 mei 2015</ref> In een militair verband wordt een coalitie ook wel eens aangeduid als [[alliantie]].
-==Spel==
+{{Bron|bronvermelding= {{References}} {{Wikidata|q124964}}}}
-Een alledaags voorbeeld van coalities doet zich voor in een [[gezelschapsspel]] met drie of meer spelers. Bijvoorbeeld bij [[Mens erger je niet!|mens-erger-je-niet]]. Als Bram op het punt staat om te winnen, dan zullen spelers Henk, Loes en Truus elkaar er niet uitgooien. Ze zullen elkaar sparen zodat ze samen Bram kunnen bestrijden. Elke speler werkt daarmee voor zijn eigen voordeel. De gedachtegang van Henk is: "Als Bram wint, verlies ik. Als ik Loes en Truus spaar, zullen zij misschien Bram eruit gooien, zodat ik nog een kansje heb om te winnen." Als het gevaar van Bram geweken is, worden de drie overige spelers weer vijanden. Bij sommige spellen is het volgens de regels geoorloofd met elkaar te overleggen, bij andere niet.
 [[Categorie:Politieke terminologie]]
 [[Categorie:Internationale betrekkingen]]

Coalitie: verschil tussen versies

Huidige versie van 18 mei 2015 om 17:49

Politiek

Militair

Bronvermelding

Navigatiemenu

Zoeken