Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Zendstation Smilde

Uit Wikisage
Versie door Rodejong (overleg | bijdragen) op 15 feb 2012 om 22:29 (2kolommen)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
rel=nofollow

Zendstation Smilde is een zendmast in de Nederlandse plaats Hoogersmilde. De mast werd opgeleverd in 1959 en werd gebruikt voor de transmissie van televisie- en radiosignalen. De constructie van gewapend beton en staal was met 294 meter de hoogste in Noord-Nederland. Op 15 juli 2011 stortte het bovenste stalen gedeelte van het zendstation door een brand volledig in. Het onderste betonnen gedeelte staat nog overeind. Naar verwachting gaat het herstellen van de zendmast nog maanden duren.[2]

Kenmerken

De constructie vertoont overeenkomsten met de Gerbrandytoren in IJsselstein. Het onderste deel is 82 meter hoog en is gemaakt van gewapend beton. Daarbovenop was een stalen mast gebouwd. Aan het hoogste deel van deze stalen mast waren de radio- en televisiezendantennes gemonteerd. De totale hoogte was ooit, tot de ombouw in september 2007, 303 meter. In het bovenste deel van de betonnen toren bevinden zich de ruimten waarin de radio- en televisiezendapparatuur is opgesteld. De zenders zijn met coaxkabels verbonden met de zendantennes. De dunne mast was met een aantal tuikabels verankerd.

Eigenaar

De eigendoms-verhoudingen van deze zendmast is, net zoals die van de meeste andere Nederlandse zendmasten, zeer complex: er zijn diverse partijen betrokken:

  • de 82 meter hoge betonnen constructie is van Alticom
  • de daarop staande stalen mast is van NOVEC
  • het terrein waarop de mast staat is van KPN, behalve de grond onder de voet van de mast en 3 meter er omheen. Deze grond is weer van Alticom[3].

In het verleden was de mast eigendom van (de rechtsvoorganger van) KPN en was er een vast team van onderhouds-technici[4]. Behalve een eenvoudigere eigendoms-situatie was ook het gebruik eenvoudiger: op de diverse bordessen in de betonnen ondermast stonden richtantennes opgesteld voor straalverbindingen en in/aan de stalen mast waren de antennes bevestigd voor analoge televisie en FM-radio. De enige gebruikers waren derhalve eerdergenoemde KPN en daarnaast de Nozema. Sinds de opkomst van mobiele communicatie zijn daar alle mobiele operators bijgekomen en tevens wordt de ruimte in de betonnen mast als datacenter verhuurd[5]

Vliegtuigongeval

Op 14 augustus 1968 werd een tuikabel geraakt door de vleugeltip van een gevechtsvliegtuig, type F-100 Super Sabre, van de Amerikaanse luchtmacht, afkomstig van de Engelse luchtmachtbasis Lakenheath. De kabel brak en het resultaat was een knik in de top van de mast. Het vliegtuig landde veilig, zij het met enige schade.[6]

Analoog wordt digitaal

In de periode van juli tot oktober 2007 werden de televisiezendantennes voor het uitzenden van analoge televisiesignalen verwijderd. De rood-witgestreepte kunststofkoker op de top van de mast, met daarin de UHF-zendantennes voor Nederland 2 en 3, werd in september 2007 verwijderd en vervangen door nieuwe UHF-antennes met verticale polarisatie voor het uitzenden van digitale radio en televisie (Digitenne). De totale hoogte na vervanging van de antennes was 294 meter. Ook de oude zendantennes van Nederland 1 (kanaal 6) werden verwijderd. De antennes voor FM-radio zijn in bedrijf gebleven.[7]

Brand en instorting

Op 15 juli 2011 rond tien voor twee in de middag, brak er brand uit in de stalen mast, op ongeveer 180 meter hoogte. Op dat moment waren er werkzaamheden aan de zendinstallatie. De brand kenmerkte zich eerst door witte rook, die na verloop van tijd steeds zwarter werd. De verf aan de buitenkant bladderde af. Met een helikopter van de politie, die speciale apparatuur aan boord had om warmtemetingen te kunnen verrichten, constateerde men dat het stalen deel van de mast zeer hoge temperaturen aannam. Dit was een reden om direct het bouwwerk en de omliggende driehonderd meter te ontruimen [8].

Om half vier kwam er plotseling beweging in de mast. In het midden van het stalen deel ontstond een knik, en het bovenste deel brak af. Het viel rechtstandig naar beneden, waarbij het onderste stalen deel uit balans werd gebracht. Het betonnen deel bleef staan, wel met ernstige beschadigingen aan de bovenkant door het vallen en gedeeltelijk neerkomen van de bovenkant van het bovenste stalen deel. De tuikabels, waarmee de stalen mast vaststond, verloren hun functie, waardoor het resterende stalen deel, dat bewegelijk op een kogelgewricht gemonteerd was, een ogenblik later in één geheel naar de zijkant omviel. Hierbij waren voor het eerst aan de bovenkant van dit stuk duidelijke vlammen te zien die behoorlijk groot werden. Door de hoge valsnelheid werd, op sommige plaatsen van het weiland waarin de mast viel, een krater in de aarde geslagen van enkele meters diep.[9][10][11] [12].

Op 20 september werd bekend dat bij politieonderzoek geen verwijtbare of strafbare feiten aan het licht zijn gekomen[13].

Uitval van radio en televisie

De instorting had grote gevolgen voor de etherontvangst van analoge radiozenders en de signalen van Digitenne[14] in verschillende delen van Nederland, des te meer doordat op 15 juli ook een kleine brand was ontstaan in de Gerbrandytoren. Er werd overigens niet uitgegaan van een oorzakelijk verband tussen de beide gebeurtenissen.

Er zijn noodmasten geplaatst op de Johan Willem Frisokazerne in Assen en in Hoogersmilde zelf.[15] De belangrijkste televisiestations zijn beschikbaar gesteld op een website van KPN.[16]

Herstel toren

Op 18 juli is er een begin gemaakt met het opruimen van de rommel en het herstel van de toren [17]. Op 12 oktober 2011 werd bekend dat Alticom de opdracht om de toren te herstellen aan BAM Gebouwservices heeft verleend [18] voor een bedrag van ongeveer €500.000 [19]. Het betreft alleen het herstellen van de 85 meter hoge betonnen toren en niet de metalen mast. BAM begint met de klus in november en verwacht het herstel medio januari 2012 te kunnen afronden.[20]. De metalen toren zal waarschijnlijk niet helemaal gebouwd worden zoals hij vroeger was. Om het schoorsteeneffect te voorkomen krijgt de toren een open stalen vakwerkmast. [21]

Op 15 februari verklaarde NOVEC dat zij de opdracht tot herbouw van de stalen mast heeft verstrekt aan Volkers Wessels en dat de herbouw van de stalen mast in maart zal beginnen. De werkzaamheden aan de betonnen mastvoet op de top van de betonnen toren is inmiddels afgerond. De nieuwe mast zal rond juli 2012 opgeleverd worden en zal enkele meters hoger zijn dan de ingestorte mast[22].

Externe link

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Zendstation Smilde op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

rel=nofollow
rel=nofollow
52°54'N, 6°24'O