Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kaetelaers
| Vv. De Kaetelaers | ||||
| ||||
| Plaats | Steyl | |||
| Gemeente | Venlo | |||
| Opgericht in | 1952 | |||
| Voorzitter | Marcel van Heel | |||
| Lijfspreuk | Vastelaovend op Sjteyl, Verduuvels Good! | |||
| Website | http://www.kaetelaers.nl/ | |||
Vastelaovesvereiniging De Kaetelaers is opgericht in 1952. Zeven jaren na de Tweede Wereldoorlog werd in Steyl en Tegelen de belofte om 25 jaar geen vastelaovend (dialect voor carnaval) te vieren officieel opgeheven. Dit werd ingegeven door het feit dat vele Tegelse en Steylerse carnavalsvierders hun heil elders gingen zoeken om toch een graantje van dit volksfeest mee te pikken.
Het boegbeeld van Vv. De Kaetelaers is de Duuvelswagen. Op de wagen staat een metershoge, rokende ketel[1] waar tijdens het Kaetelgerich de verdachten in worden geworpen. Een gigantische draak staat bij de ketel op de wagen. Jaarlijks trekt de wagen, bezet door Vors Lucifer, Jeugd Vors Lucifer en enkele tientallen duivels, mee in de optochten.
Kaetelgerich
Het kaetelgerich is een ludiek volksgericht. Dit volksgerecht houdt tweemaal in de vijf jaar zitting. Veelal werd op carnavalsdinsdag met een optocht door de Steyler straten, aangevoerd door Vors lucifer op de Duuvelswagen, de bevolking van het “Kaetelgerich” in kennis gesteld, waarna de openbare zitting wordt opgevoerd.
Het Gerechtshof bestaat uit de officier (rechter), advocaat, griffier, openbare aanklager, Vrouwe Justitia en Vors Lucifer. Er worden zaken rechtgezet die in de ogen van de burgerij krom zijn.
Ontstaan
Het ontstaan van het Steyler Kaetelgerich is terug te voeren tot 1883. De aanleiding hiervoor lag bij het faillissement van de toenmalige Woltersbank uit Venlo. Door het faillissement raakten alle 39 werknemers van de oudste Tegelse ijzergieterij van Hendrik Kamp en Frans Soetens, opgericht in 1854, plotseling hun baan kwijt. Onder hen was ook boekhouder Van Poppel, die had gehoord van een ludiek volkstribunaal dat in de omgeving van Luik werd opgevoerd.
Algemeen wordt aangenomen dat Van Poppel de uitvinder is van het Sjteyler Kaetelgerich [2]. Dit klinkt aannemelijk, temeer daar Steyl een zeer bloeiende handelshaven kende met zeeschepen die kwamen tot aan Bordeaux, Marseille en de Spaanse havens toe. Het is dus best mogelijk dat deze kooplieden hun licht opgestoken hebben tijdens hun tochten over de Maas via Luik. Diverse cultuurhistorici, waaronder de carnavaloog Theo Franssen[3] uit Venlo hebben veel onderzoek verricht om de exacte voorgeschiedenis van het Steyler Kaetelgerich uit te zoeken.
De opvoering van het eerste Kaetelgerich, waarvoor zelfs nog een soort advertentie stond in het Venloosch Weekblad van februari 1883, vond op drie plekken plaats: “Op de Paer, in Nabbe, en beej de Sjnook”. Een vaste plaats van handeling was er niet.
Beklaagden
In de loop van de geschiedenis zijn er al veel mensen veroordeeld. Dit waren niet altijd lokale zondaars, ook mensen van buiten Steyl konden de vuurdood verwachten[4]. Wij spreken reeds eerder van de Woltersbank, maar ook Phil Bloom, de eerste naakte vrouw op tv, en de Tegelse Huub Stapel, die zijn afkomst verloochende, en vrij recent Geert Wilders die Steyl met een bijeenkomst van de PVV in rep en roer bracht, werden veroordeeld. Zelfs toenmalig minister-president Joop den Uyl kon zich niet vrijpleiten. Zijn verweer met de woorden ‘Ik heb toch niets gedaan’ werd hem juist fataal. Dit was namelijk voor de heren rechters dé reden dat hij veroordeeld werd ‘toët de Kaetel’.
Uitvoeringen
Het Kaetelgerich werd opgevoerd in 1883, 1886, 1889, 1892 en 1895. Nadat in 1903 en 1905 het Kaetelgerich was opgevoerd, werden de duivels zelfs uitgenodigd om met het hele ketelgezelschap hun duivelskunsten te komen vertonen op de markt in Venlo. Doordat de toenmalige wagen met ketel in Venlo niet onder de Roermondsepoort door kon, is dit echter nooit doorgegaan. In 1909 is er weer een Kaetelgerich gehouden op verschillende plaatsen in Steyl. Mede door de Eerste Wereldoorlog werd het daaropvolgende Kaetelgerich opgevoerd in 1928. Tot aan de Tweede Wereldoorlog is het Kaetelgerich nog opgevoerd in 1937 en 1939.
Door de strenge hongerwinter van 1944 legden de Steylersen en Tegelsen door nood, honger en angst gedreven een belofte af, dat als de oorlog voorbij zou gaan, men als dank een Mariabeeld zou plaatsen, een bedevaart zou maken en men 25 jaar geen carnaval meer zou vieren.
Echter, Steyl was nog maar net bevrijd, of er liep in de Oranje-optocht een rechterswagen mee, waar een grote ketel op stond. Deze was natuurlijk bestemd voor Hitler, Göring en Goebbels.
100-jarig jubileum Kaetelgerich
In 1983 werd het 100-jarig bestaan in gevierd. Onder regie van Pierre Driessen, oud-regisseur Passiespelen, werd er dat jaar een grotesk Kaetelgerich opgevoerd op de Patersplak in Steyl. Voor dit eeuwfeest werd de tekst van het Kaetelgerich speciaal geschreven door de heer Van Roessel uit Helmond.
11 x 11-jarig jubileum Kaetelgerich
In 2004 werd het 121-jarig jubileum gevierd. Hiervoor was er een speciale uitvoering van het Steyler Kaetelgerich op het museumplein op Steyl. De regie was toen in handen van Anne Noten.
Tevens is er ter gelegenheid van dit jubileum een herrinneringsbeeld opgericht en geschonken aan de Steylerse bevolking.
Duivelswagen
Er zijn voor zover bekend een vijftal carnavalswagens gebouwd. De eerste, uit 1883, was een eenvoudige kar met daarop als ketel een houten aardmolen. In 1928 werd de brandbare aardmolen vervangen door een ijzeren ketel. Door Sjeng Stoffels werd het ontwerp gemaakt voor een heuse draak aan weerszijden van de wagen. In 1952 werd de eerste naoorlogse wagen gebouwd naar ontwerp van kunstenaar Daan Wildschut. Deze werd na veel renovaties in 1981 definitief door een nieuwe, tweekoppige draak vervangen (ontwerp Jac Thönissen en Dré Peeters).
Tot heden ten dage is de wagen, ontworpen door Henk van Gerven, zo'n 6 meter hoog en 12 meter lang. Deze werd gebouwd in 1990, nadat de tweekoppige Duuvelswagen in 1988 door brand verwoest was. In 2001 is de wagen geheel vernieuwd naar het ontwerp van Pascal Thönissen.
De Duuvelswagen is ook te zien in de speelfilm Van God Los uit 2003 (bekroond met drie Gouden Kalveren op het Nederlands Film Festival 2003).
Vors Lucifer
Sinds 1952 wordt er elk jaar op carnavalszondag een nieuwe Vors Lucifer uitgeroepen. Dit in tegenstelling tot vele andere carnavalsverenigingen die een Prins Carnaval uitkiezen. Deze markante persoonlijkheid [4] is dan een jaar lang de heerser over de Steyler duivels. De eerste Lucifer na de oorlog was Chris Helmes in 1952. De oorsprong van het Luciferschap vindt men echter al terug in de jaren 20 en 30. Uit foto's van die tijd blijkt namelijk dat één persoon opvalt ten opzichte van alle andere duivels. Een soort Opperduivel. Officieel kunnen we echter alleen teruggrijpen op een foto uit 1939 van ‘Sjang van de Stevel’, Sjang Driessen, waarop hij staat afgebeeld als Opperduivel.
Jeugd Vors Lucifer
In 1992 werd in navolging van diverse verenigingen, die een jeugdprins bekendmaakten, de eerste Jeugd Vors Lucifer uitgeroepen.
Joekskapel De Kaetelaers
In 1981 heeft de oprichting plaatsgevonden van een eigen Joekskapel (dweilorkest). In 2006 vierde de kapel haar 25-jarig bestaan en bracht de enige cd uit, getiteld wat wilse veur ein tiëntje..?
Organisatie
De vereniging kent geen Raad van Elf en Prins Carnaval. Vv. De Kaetelaers wordt geleid door een geüniformeerd bestuur. Dit houdt in, dat alle bestuursleden tijdens de carnavalsactiviteiten herkenbaar zijn gekleed in een rood-zwart kostuum. Deze kleuren symboliseren Vv. De Kaetelaers al sedert 1954. Het bestuur is verder herkenbaar aan een rood-witte steek alsook de bestuursketting. Ieder bestuurslid neemt naast het bestuurslidmaatschap zitting in een of meerdere commissies. De voorzitter van Vv. De Kaetelaers wordt tijdens de vastelaovend ook wel ‘Opperduuvel’ genoemd.
Het bestuur vergadert iedere derde dinsdag van de maand. Tussen twee bestuursvergaderingen in heeft het dagelijks bestuur ook nog een overleg.
Het bestuur is als volgt samengesteld:
- Dagelijks bestuur
- Voorzitter
- Secretaris
- Penningmeester
- Algemeen bestuur
- Vicevoorzitter
- Ceremoniemeester
- overige bestuursleden
Onderscheiding "de Golde Kaetel"
Eenmaal per vijf jaar reikt Vv. De Kaetelaers een onderscheiding uit genaamd "de Golde Kaetel". Deze wordt uitgereikt aan een persoon of instelling die Steyl en het carnaval in het bijzonder een warm hart toedraagt.
Activiteiten
De vereniging organiseert jaarlijks onderstaande activiteiten:
- Veurproof: Interne opening van het carnavalsseizoen georganiseerd in het eerste weekend na het openen van het carnavalsseizoen op de “elfde van de elfde”. Vaak wordt er ook tijdens deze activiteit eenmaal in de 5 jaar "de Golde Kaetel" uitgereikt
- Duuvelszitting: Zitting met dans, muziek en buuts georganiseerd 5 weken voorafgaand aan het carnaval.
- Zjwaegelkesbal: Uitroepen van de Jeugd Vors Lucifer 4 weken voorafgaand aan het carnaval.
- Receptie jeugd Vors Lucifer: Receptie 3 weken voorafgaand aan het carnaval.
- Walpurgisnach..!: Carnavalszaterdagavond treedt traditioneel Vors Lucifer om 24.00 uur af op deze balavond. Het thema van deze avond is gebaseerd op de walpurgisnacht en in de jaren 70 en 80 verkleedde iedereen zich als duivel, demoon, heks.
- Duuvelsbal: Ieder jaar wordt de nieuwe Vors lucifer bekendgemaakt op carnavalszondagavond tijdens het Duuvelsbal. Eén keer in de vijf jaar vindt de bekendmaking plaats in de buitenlucht. Dan wordt Vors Lucifer uit de "Hel" geroepen op de Patersplak in Steyl. In het verleden vond dit ook wel plaats in de Maashoek.
- Receptie Vors Lucifer: De Lucifer houdt zijn receptie op carnavalsmaandagavond.
- Jeugdptocht: Speciaal voor de kinderen is er jaarlijks op carnavalsdinsdagmiddag een optocht georganiseerd die door de Steyler straten trekt.
- Kaetelgerich: Het Kaetelgerich vindt plaats tweemaal in de vijf jaar. Het gerecht heeft vaak plaatsgevonden op de carnavalsdinsdag, maar ook op andere dagen ter gelegenheid van de diverse jubilea die gevierd zijn.
Media
De vereniging beschikt over een website en publiceert 3 keer per jaar een verenigingsblad getiteld De Zjwaegelaer.
Externe link
Bron
- º Venner, J. (2001) Geschiedenis van Limburg deel 2. Maastricht: Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap
- º Camps, H. (1982) Steyl, prenten met een praatje. Venlo: Uitgeversmaatschappij Dagblad voor Noord-Limburg B.V.
- º Franssen, T. (1985) Carnaval ontmaskerd. Maasbree: De lijster.
- ↑ 4,0 4,1 Fransen, T. & Gommans, G. (1984) Alaaf!: Carnaval in Nederland en Belgie. Utrecht: Het Spectrum.
| Carnaval |
|---|
|
Typen: Bourgondisch carnaval · Rijnlands carnaval |