Mary Bateman

Mary Bateman (Asenby, North Riding of Yorkshire, 1768 – York, 20 maart 1809) een Engelse vrouw in de 18e eeuw. Ze had de bijnaam „Yorkshire Witch” en staat bekend als een van de beruchtste oplichters en moordenaars uit die tijd. Bateman werd uiteindelijk geëxecuteerd voor haar misdaden.

Leven

Mary wed geboren als Mary Harker in een landbouwersfamilie. Al op jonge leeftijd stond Mary bekend als een dief en een leugenaar. Ze werd als 13-jarige als huishoudster te werk gesteld. Ze verdiende extra geld als waarzegster en had het vooral gemunt op eenvoudige mensen die geloofden dat ze bovennatuurlijke krachten bezat om waarzeggerij te bedrijven.

Ze verhuisde naar York toen ze 20 was en werkte als kleermaakster. Nadat ze betrokken was geraakt bij een inbraak, vluchtte ze naar Leeds.

Op 24-jarige leeftijd trouwde Mary na verkeringsperiode van slechts drie weken met John Bateman, die werkte als wagenmaker. Toch bleef Mary actief in de criminaliteit. Zij pleegde verschillende diefstallen en werd verschillende gearresteerd, maar ontsnapte aan de gevangenisstraf door getuigen om te kopen.

In 1796 ging John in het leger, en Mary verhuisde mee, maar binnen het jaar woonden zij terug in Leeds.

Nadat bij een brand verschillende arbeiders van een grote fabriek om het leven waren gekomen, ging Mary van deur tot deur en vroeg om donaties om de families te helpen die onder de brand hadden geleden. Ze verkocht alles wat men haar voor het goede doel schonk en hield het geld voor zichzelf.

In 1806 sloot Bateman zich aan bij de volgelingen van de ’profetes’ Joanna Southcott en woonde ze hun bijeenkomsten bij. In dit verband creëerde ze de hoax die bekend staat als The Prophet Hen of Leeds: een hen legde eieren waarop stond ’Crist^(sic) is coming’. Drie van deze eieren werden door Bateman tentoongesteld en geïnteresseerden moesten een penny betalen om ze te bezichtigen. Toen de kip bij haar weggehaald werd, legde ze geen voorspellende eieren meer. Later bleek dat ze met geconcentreerde azijn op de eieren had geschreven en ze opnieuw in de eileider van de kip had geplaatst.

Datzelfde jaar werd Bateman benaderd door William en Rebecca Perigo. Rebecca leed aan borstpijnen. De arts kon haar niet behandelen en vond dat zij misschien behekst was. Iemand bracht hen in contact met Mary Bateman, in de mening dat Mary de betovering kon verbreken. In de daaropvolgende maanden overtuigde Bateman hen om haar steeds meer geld te schenken en schreef hen pudding voor, die zij met gif gemengd had. Rebecca at de pudding regelmatig, maar haar man was niet in staat om er meer dan een lepel van te eten. Rebecca’s toestand verslechterde en ze stierf in mei 1808. Hoewel zijn echtgenote was overleden, vertrouwde William Perigo Bateman nog een tijdje. Op een dag besloot hij de geluksbrengers te controleren die Mary in de matras had genaaid. Deze zouden volgens afspraak gouden munten en papiergeld moeten bevatten, maar hij vond enkel kopermunten en waardeloos opvulsel. Op 20 oktober 1808 besloot hij de autoriteiten te waarschuwen en Bateman werd gearresteerd.

Mary hield haar onschuld staande, maar tijdens een huiszoeking werd niet alleen vergif gevonden maar ook veel persoonlijke spullen van slachtoffers, onder andere ook van de Perigo’s. In maart 1809 vond de rechtszaak plaats. De rechtszaak duurde 11 uur, maar de jury had maar enkele ogenblikken nodig om tot de conclusie te komen dat zij schuldig was aan fraude en moord. Ze werd ter dood veroordeeld maar probeerde haar executie te ontlopen door met tranen in de ogen te beweren dat ze 22 weken zwanger was. De rechter vroeg daarom aan de sheriff om een jury van twaalf gehuwde vrouwen samen te stellen die deze bewering moesten beoordelen. De twaalf vrouwen werden beëdigd, voerden een lichamelijk onderzoek uit bij Bateman, en concludeerden dat zij niet zwanger was.

Ze werd openbaar opgehangen op zondag 20 maart 1809 in York Castle in het bijzijn van duizenden kijklustigen. Naast haar werden ook twee mannen opgehangen. Sommigen van de aanwezigen sympathiseerden met Bateman, geloofden dat zij onschuldig was en dat zij bovennatuurlijke krachten had.

In de pers werd het destijds zo voorgesteld dat zij onder andere voor hekserij en moord veroordeeld werd, maar dit is niet helemaal correct: de wetten om iemand zegens hekserij voor het gerecht te halen en ter dood te veroordelen waren in Engeland in 1736 afgeschaft, bijna tachtig jaar voor Mary’s rechtszaak.

Na haar dood werd haar lichaam aan de Leeds Infirmary geschonken, een medische onderwijsinstelling. De chirurg William Hey voerde dissecties uit, verspreid over drie dagen. Het lichaam werd openbaar tentoongesteld en bezoekers betaalden 3 pence entree. Strookjes van haar huid werden tot leer gelooid en verkocht als amuletten om boze geesten af te weren. Haar skelet werd later uitgeleend aan het Thackray Medical Museum, waar het tot in 2015 uitmaakte van een tentoonstelling. Het is sindsdien overgebracht naar de Universiteit van Leeds.