Nederlands in Wallonië

Bestand:Waalse streektalen.PNG

Variatie aan streektalen in Wallonië. De Duitstalige Oostkantons zijn wit gelaten.

Het Nederlands wordt in Wallonië, het zuidelijke gedeelte van België, gesproken door sommige inwoners van faciliteitengemeenten nabij de taalgrens. De Nederlandstaligen hier wonen in het Franstalige gewest Wallonië maar kunnen bij de gemeente en vaak ook in het dagelijks leven terecht in het Nederlands.

Onderwijs

Wereldwijd is Wallonië het niet-Nederlandstalige gebied waar het meeste Nederlands wordt geleerd. Het aantal Waalse tweetaligen, die aangeven goed of zeer goed Nederlands te spreken, ligt lager dan op basis van de onderwijspenetratie kan worden verwacht (15% in 2006). Anders dan in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het onderwijs van het Nederlands in Wallonië niet verplicht. Op de meeste lagere scholen kunnen de leerlingen ervoor kiezen vanaf de vijfde klas. In het middelbaar moet vanaf het eerste jaar minstens één vreemde taal worden gekozen. Na Engels is Nederlands de meest populaire keuze. Lange tijd was er sprake van een opgaande trend. In 2008-2009 kozen evenveel leerlingen voor Nederlands als voor Engels (telkens 49%). In 2017-2018 was dit weer teruggelopen tot 35%. In streken die dichter bij Vlaanderen liggen wordt meer Nederlands geleerd dan in bijvoorbeeld de provincie Luxemburg.

Sinds een pilootproject in 1989 voorziet de Federatie Wallonië-Brussel extra financiële steun voor scholen die immersieonderwijs aanbieden (EMILE). Dergelijke programma's kunnen worden gevolgd vanaf de kleuterschool doorheen het lager tot het middelbaar. Anno 2015 was dit aanbod aanwezig in een driehondertal scholen, die er ruim 30.000 leerlingen mee bereikten. In immersie gaat het Nederlands het Engels vooraf.

Historisch gaat het georganiseerde Nederlandse onderwijs in Wallonië terug tot het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830). Als onderdeel van zijn taalpolitiek drukte koning Willem I der Nederlanden het niet alleen door als leervak, maar zorgde hij er ook voor dat er Waalse scholen waren met Nederlands als onderwijstaal. Aan de Universiteit van Luik richtte hij de eerste leerstoel Nederlands in.

Gemeenten met faciliteiten voor Nederlandstaligen

Gemeenten in het Franse taalgebied met faciliteiten voor Nederlandstaligen:

• Edingen
• Komen-Waasten
• Moeskroen
• Vloesberg

Bestand:Faciliteitengemeenten.png

Faciliteitengemeenten in de taalgebieden.

Ten zuiden van de Nederlandstalige Voerstreek ligt de Platdietse streek, in dit gebied nog een Limburgs dialect gesproken, waardoor sommige van deze gemeenten in aanmerking komen voor Nederlandstalige faciliteiten. De positie van het Platdiets staat echter onder druk en heeft de afgelopen decennia terrein verloren.

Gemeenten met faciliteiten voor Duitstaligen en Nederlandstaligen (Platdietse streek)

Gemeenten in het Franse taalgebied waar faciliteiten voor Duitstaligen en of Nederlandstaligen kunnen komen:

• Baelen
• Blieberg
• Welkenraedt

In deze gemeenten worden sinds enige jaren officieus wel taalfaciliteiten verstrekt door deze gemeenten aan Duitstaligen. Voor Nederlandstaligen is dit nog niet het geval. Officieel zijn de taalfaciliteiten voor de Duitse en Nederlandse taal nog niet van toepassing in deze gemeenten en kan dit, conform de taalwetgeving, slecht plaatsvinden na toestemming van de Belgische regering en parlement.

Gebieden in Wallonië met als volkstaal een Nederlands dialect

Bestand:NederlandsBelgië.jpg

Het Nederlands in Wallonië (ten zuiden van de witte grens).

Ten tijde van de vastlegging van de taalgrens, in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw, zijn een aantal gebieden waar van oudsher de volkstaal een Nederlands dialect was om diverse redenen toch ingedeeld bij Wallonië.

Volledige gemeenten:

• Komen-Waasten
• Moeskroen
• Edingen
• Heilissem
• Lijsem
• Bitsingen
• Aubel
• Baelen (ook wel gespeld als Balen)
• Blieberg
• Welkenraat

Deelgemeenten en gehuchten:

• Wezet
• Lieze (een deelgemeente van Wezet)
• Ternaaien (een deelgemeente van Wezet)
• Bierk (een deelgemeente van Roosbeek)
• Sint-Renelde (een deelgemeente van Tubeke)
• Orroir (een deelgemeente van Kluisberg (Mont-de-l'Enclus) )
• Amengijs (een deelgemeente van Kluisberg (Mont de l'Enclus) )
• Rozenaken (een deelgemeente van Kluisberg (Mont de l'Enclus) )
• Vierwinden (een gehucht in Elzele)
• D'Hoppe (een gehucht in Vloesberg)
• Te Levieren (gebied in Vloesberg tussen de Verrebeek en de Buistemberg)
• Groenstraat (een gehucht in Zullik)
• Warresaert (een gehucht in Zullik)
• ’t Walinneke (een wijk op de weg van Sint-Genesius-Rode naar Zevenborre in Eigenbrakel)
• Zevenborre (deel Eigenbrakel)
• De strook in het uiterste noorden van Waver, gelegen tussen Ottenburg en Tombeek (Overijse), met de hoeven Bilande en Kleine Bilande en de Hoeve der Tempeliers
• Sluizen (deelgemeente van Bevekom zonder de wijk Sclimpré )
• Bosschelle Hoeve (een gehucht in Evernijs)
• Roost (een deelgemeente van Berlo (Berloz) uitgezonderd Krenwijk)
• Korsworm (nu deelgemeente van Berlo)
• Wouteringen (een deelgemeente van Oerle)
• Zittert-Lummen (een deelgemeente van Geldenaken)

Zie ook:

• Taalsituatie in de Oostkantons

Literatuur

• Guy Janssens en Kris Steyaert, Het onderwijs van het Nederlands in de Waalse provincies en Luxemburg onder koning Willem I (1814-1830), 2007, ISBN 9789054874560
• Philippe Hiligsmann (red.), Met Nederlands aan de slag / Au travail, en néerlandais. Handelingen van het symposium georganiseerd op 17-18 oktober 2008 aan de Université catholique de Louvain, 2009, ISBN 9782874631481
• Dominique Watrin, Mijn vader is groot. Comment je suis devenu un con qui ne parle pas le néerlandais, 2011, ISBN 9782930659015

Externe link

• Interview: Guy Janssens over de geschiedenis van het onderwijs van het Nederlands in Wallonië

Voetnoten