Vlaams-nationale dienstweigeraars

De Vlaams-nationale dienstweigeraars waren een aantal Vlaamse jongemannen, vooral in de jaren dertig van de 20e eeuw, die uit Vlaams-nationale motieven weigerden hun militaire dienstplicht in het Belgisch leger te vervullen. Er waren accentverschillen in de redenen voor hun weigering: sommigen onder hen aanvaardden geen bevelen in het Frans, anderen protesteerden tegen de benadeling van de Vlamingen in het Belgische staatsverband. Sommigen van hen hadden daarnaast ook een pacifistische motivatie; een aantal anderen daarentegen ging, nadat ze geweigerd hadden in het Belgische leger te dienen, naar het oostfront vechten. Zij werden allen tot gevangenisstraf veroordeeld.

Met uitzondering van Jozef P. Pelsmakers in 1923, kwam de beweging van de Vlaams-nationale dienstweigering op gang in 1928 met Lode Bonten, die weigerden om Franstalige bevelen op te volgen. In het blad De Schelde riep Herman Vos de Vlaamse dienstplichtigen op om dit voorbeeld na te volgen.

Slechts één jongeman, Joris De Leeuw, gaf hieraan gehoor, maar zijn zaak kreeg veel belangstelling van vrijwel volledige Vlaamse pers en zorgde voor een versnelde toepassing van de taalwet van 1928, die in werking trad vanaf 1 januari 1931 en waarin het Nederlands werd voorgeschreven als commandotaal voor de Vlaamse regimenten.

Daarna vervulde De Leeuw wel zijn militaire dienst. Een groep dienstplichtigen in 1931 weigerde echter elke militaire dienst in het Belgische leger: Berten Fermont, Lode Van Dyck, Jozef Geerts, Jozef De Keersmaeker, Willem De Roover, Maurits Van den Broeck, Geert Nyssen, Arseen De Schrijver, Jan Thielemans en Jeroom Vermandere. Gelijktijdig kwamen in 1931 ook een aantal Franstalige dienstweigeraars, onder wie Camille Lejeune, in de gevangenis. In 1931 werden drie pacifistische organisaties opgericht: de Vlaamsche Jongeren Vredes-Aktie, de Katholieke Jongeren Vredes-Aktie en de socialistische Anti-Oorlogsliga. In 1932 en 1933 weigerden Willem De Baere, Joris Kenis, Hendrik Verhelle, Lionel De Vlaminck, Hendrik Decleir en Broom Buysse om Vlaams-nationale redenen.

Brussel-Halle-Vilvoorde

In een geheel andere context was ook in 2007 opnieuw sprake van dienstweigeraars in de Vlaamse Beweging. Deze keer ging het niet om militaire dienstweigeraars, maar om burgers in het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde die weigerden om als teller, voor- of bijzitter in een kiesbureau te zetelen, en hiermee protesteerden tegen het ongrondwettelijk karakter van deze kieskring. Het kiesarrondissement werd door het grondwettelijk hof in 2003 als ongrondwettelijk beoordeeld, omdat in dit Nederlandstalige gebied Franstalige partijen op het kiesformulier stonden. Daarentegen is het in Waals-Brabant, waar ook vele Vlamingen wonen, niet mogelijk om voor Nederlandstalige partijen te stemmen. Er werd daarom aangedrongen om het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen. Een aantal van deze dienstweigeraars werd gerechtelijk vervolgd en met geldboetes bestraft, anderen werden vrijgesproken.

Literatuur

• Zie dienstweigering in: Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging

Verwijzingen