Hendrik Kraemer

Hendrik Kraemer (Amsterdam, 7 mei 1888 – Driebergen, 11 november 1965) was een Nederlands missioloog, godsdienthistoricus en taalkundige.

Leven

Hendrik Kraemer werd geboren als kleermakerszoon. In de familie kwam hij op jonge leeftijd in aanraking met socialistische en anarchistische invloeden. Toen hij zes jaar was, overleed zijn vader, en toen hij twaalf was, verloor hij ook zijn moeder in de dood. Hij groeide daarna op in een protestants weeshuis.

Met zestien besloot hij zendeling te worden, en vanaf 1905 ging hij naar de Nederlandsche Zendingsschool in Rotterdam. Door contacten met het Nederlands Hijbelgenootschap, en vooral met dr. Nicolaas Adriani, begon hij aan taalstudies. In 1911 begon hij in Leiden aan een studie van de Indonesische talen onder de islamitische professor Christiaan Snouck Hurgronje.

Hij trouwde in 1919 met Hyke van Gameren, die hij had leren kennen als zijn tegenstander in studentendebatten over de noodzaak van christelijke zending.

In 1921 werd hij benoemd tot wetenschappelijk medewerker van het Nederlands Bijbelgenootschap in Nederlands Indië (nu Indonesië). Hij vervulde deze functie van 1922 tot 1935.

Daarna was hij professor in de godsdienstfenomenologie en vergelijkende godsdienstwetenschappen aan de Universiteit van Leiden (1937–1947).

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij een leidende figuur in de kerkelijke verzetsbeweging tegen het nationaalsocialisme. Hij werd daarom in 1942/43 gevangen gezet in een concentratiekamp in Sint-Michielsgestel.

Hij protesteerde tegen de militaire agressie van de Nederlandse overheid in Indonesië in 1947-1948, waardor meer dan 100.000 mensen werden gedood. Hij wees erop dat deze agressie immoreel is en onverenigbaar met de christelijke waarden.

Vanaf 1948 was hij de eerste directeur van het Oecumenisch Instituut van de Wereldraad van Kerken in Château de Bossey, Céligny, bij Genève (1948–1955).

Na zijn pensionering was hij een jaar als gastspreker aan de Union Theological Seminary in New York (1956–1957).

Werken

In From Mission Field to Independent Church, spoorde hij de protestanten aan om de kerk in Indonesië zo te reorganiseren dat deze op eigen benen zou staan. Onafhankelijke kerken werden opgestart in Minahasa, Maluku en Timor. Na te hebben deelgenomen aan een missieconferentie in Jeruzalem in 1928, was Kraemer nog meer overtuigd van de noodzaak om in het zendingsveld een plaatselijke zelfstandige kerk te vestigen.

Zijn bekendste werk, The Christian Message in a Non-Christian World (1938), had een grote invloed op de overzeese zending. Zijn zienswijze over de exclusiviteit van het evangelie tegenover de religies werd bekritiseerd vanuit de hoek van de vergelijkende godsdienstwetenschappen, omdat het de dialoog tussen religies lijkt te blokkeren. Hij schreef het boek als reactie op rethinking Mission (1932), een boek door een comité van Amerikaanse leken, onder redactie van W. E. Hocking. Daarin werd voorgesteld om alle religies samen te voegen tot een broederschap die de hele wereld omvat.