Rudy Vandamme

Dr. Rudy Vandamme

Rudy Vandamme (1958 - ) is een Vlaamse onderzoeker, methodiekontwikkelaar en auteur. Hij bouwde zijn profiel op op basis van een combinatie van academische studies psychologie, filosofie, antropologie en de methodische oriëntatie van NLP. Hij promoveerde in 2014 tot doctor in de psychologie aan de Tilburg University op het onderzoeksgebied 'Lerarenidentiteit'. Hij is gevestigd in Gent, België en is in het Nederlandstalig gebied gekend als bedenker van de Ontwikkelingsgerichte Benadering. Vanaf het begin van zijn loopbaan is hij zelfstandig ondernemer en oprichter van verschillende organisaties in het domein van persoonlijke ontwikkeling, coaching en consultancy.

Levensloop

Rudy Vandamme werd, als derde kind, groot gebracht in een gezin met vijf kinderen. Zijn vader was beroepsmilitair en zijn moeder huisvrouw. Hij bracht zijn jeugd door in Heverlee, nabij Leuven. Hij volgde de richting economie zonder noemenswaardige uitdagingen. Zijn grote interesse ging tussen zijn 12de en 18de jaar uit naar het lezen van boeken over ruimtevaart, astronomie en parapsychologie. De jaarlijkse gelegenheid om een spreekbeurt te geven, was het enige moment dat hij in de school opleefde. Op zijn zestiende ontdekte hij in de plaatselijke bibliotheek de boeken van Freud en besloot psychologie te studeren.

In 1980 studeerde hij aan de Katholieke Universiteit Leuven af als Licentiaat-aggregaat psychologie. Hij schreef een licentiaatscriptie over de identiteitsopvatting van Maslow en een tweede scriptie over de psychologische aspecten van de integrerende verpleegkunde. Tijdens zijn studie investeerde hij veel tijd in zelfontwikkeling, volgde tekenacademie, zwart wit fotografie, klarinet aan de muziekschool, acteerlessen in een theateropleiding en aikido in de universitaire club. Alleen aikido zou hij meer dan 20 jaar blijven doen, met perioden van korte onderbreking.

Aan dezelfde universiteit studeerde hij in 1984 af als licentiaat wijsbegeerte. Hij schreef er een licentiaatsthesis onder leiding van Prof. Samuel IJsseling en copromotorschap van antropoloog Prof. Renaat Devisch over de filosofie van het wonen. Aansluitend bij Heidegger’s notie van ‘da-sein’ exploreerde hij daarin de postmoderne ‘condition humaine’ van de mens die steeds in beweging is en niet tot rust kan komen. Autobiografische elementen speelden hierin mee.

Hij trouwde in 1986 met Christine Vancouillie. Onder haar leiding openden ze in Brugge het vegetarisch restaurant De Predikmadam in de Predikherenstraat. Ze stopten het succesvolle restaurant ten voordele van het steeds drukker wordend bezinningswerk in scholen. Ze richtten vzw VIVO op, een afkorting van Vorming in Verzorgingsinstellingen en Onderwijs. Deze organisatie wijdde zich tot 1996 aan het organiseren en geven van honderden bezinningsdagen in opdracht van een tweehonderdtal Katholieke Vlaamse scholen. De uitdaging daarbij was om geloof en levensbeschouwing aantrekkelijk te maken voor jonge mensen. Vzw Vivo stapte af van het frontale patroon van getuigenis zoals de missionarissen dat voor hen deden. Een succesvolle werkvorm werd gevonden in kringgesprekken. Daarin werd gereflecteerd over hoe leerlingen in klassen met elkaar omgaan; dit als vorm van een Christelijke praktijk.

Van 1987 tot 1998 was hij werkzaam als parttime docent in het NVKVV, de beroepsorganisatie van verpleegkundigen. Hij doceerde er de vakken gespreksvaardigheden, personeelsbeleid en leiderschap binnen de afdeling geriatrie. In het kader van dit werk deed hij ervaring op als trainer en consultant in non-profit organisaties.

In 1991 werd de tweeling, Jasmine en Delphine, geboren. In dezelfde periode bekwam vzw Vivo het erfpacht op een klooster in Wolvertem. Tot 1996 werden daar jaarlijkse bezinningsdagen begeleid en retraites met overnachtingen georganiseerd.

In 1991 startte hij een eigen praktijk als psychotherapeut en volgde onder andere in dat kader de NLP opleiding practitioner en master-practitioner bij InMind, het centrum geleid door Jan Ardui.

In 1995 richtte hij De School voor NLP op die de tweejarige NLP opleiding organiseerde in de regio Vlaams-Brabant. In 1996 behaalde hij het internationaal certificaat NLP trainer, georganiseerd door de INLPTA.

In 1996 werd het huwelijk tussen Christine Vancouillie en Rudy Vandamme ontbonden met onderlinge toestemming en co-ouderschap. Het co-ouderschap werd in de praktijk echter niet gevolgd. Hij ging in Oostende wonen. Wanneer de tweeling in het secundair (voortgezet) onderwijs school liep, organiseerden Christine en Rudy een succesvolle cohabitatie in het klooster van Wolvertem. De kinderen behielden hun kamer en gingen wekelijks ofwel bij de moeder ofwel bij de vader, in hetzelfde gebouw.

In 1998 behaalde Rudy Vandamme een master graad in antropologie. Onder promotorschap van prof. Renaat Devisch schreef hij een verhandeling over de bijdrage van het systeemdenken in het antropologisch onderzoek. Hij startte een promotieonderzoek over de antropologie van nieuwe samenlevingsvormen. Dit onderzoek werd na een jaar beëindigd wegens andere interesses.

In de periode 1995-1998 bezocht hij herhaaldelijk Nepal en Indië (Ladahk), deed er trektochten in de bergen en volgde zenboeddhistische retraites.

In 1999 richtte hij Coaching&Co bvba op die zich toelegde op het geven van training en coaching in bedrijven. Sedert 1999 organiseerde Coaching & Co ook de eerste Vlaamse opleiding in coaching, evenals in samenwerking met Micky Masset de eerste Vlaamse opleiding in opstellingswerk.

Met Micky Masset en James Bampfield richt hij in 2002 Quinx op, maar de samenwerking zou, na een jaar van exploratie, stoppen wegens een verschil in visie op het intern management.

Tussen 2004 en 2006 is hij voorzitter van de NVNLP, de Nederlandse Vereniging voor NLP. Het voorzitterschap stopt vroegtijdig omwille van een machtsconflict binnen het bestuur.

In 2004 richtte hij samen met Diana Evers de vennootschap Mediation Instituut Vlaanderen op, Mediv afgekort. De volgende jaren zou hij zelf gecertificeerd sociaal bemiddelaar worden en samen met Diana een hoogstaande opleiding in bemiddeling opzetten. Mediv werd onder leiding van Diana Evers erg succesvol. In 2015 verkocht hij zijn laatste aandelen in deze organisatie aan twee nieuwe eigenaren.

In 2004 behaalde hij de hoogste graad in NLP, master NLP trainer, bij de INLPTA, op basis van een onderzoek over ‘Relational Slot’. Daarin toont hij aan hoe experts in disciplines als onderwijs en therapie, hun cliënten leiden naar gewenste uitkomsten door het opzetten van een kader waarbinnen de cliënt te evolueren heeft. Hij gebruikt daarbij de metafoor van ‘slot’ of ‘corridor’ zoals dat in de luchtvaart gebruikt wordt.

In 2006 richtte hij samen met Siebren van Hoog Coaching&Co Nederland op, evenals een eigen uitgeverij Entos. Hun samenwerking zou in 2011 eindigen wegens verschil in visie over de identiteit van de bedrijvigheid.

Vanaf 2009 oriënteerde hij zich op meer maatschappelijke stromingen, zoals Transition Towns, LETS en ecologie. Hij volgde cursussen in Schumacher College (Devon, UK), Findhorn ecovillage (Schotland, UK) en bekwam een certificaat van Transition Town Trainer.

Een poging in 2010 om in Nederland samen met enkele partners een nieuw instituut op te richten onder de naam Vandamme Instituut, flopte.

In 2011 ontmoet hij zijn huidige partner Ann Sterckx, toen personeelsdirectie bij De Bruycker NV. Samen delen ze een passie voor ecopsychologie en maatschappelijke ontwikkeling. Hij hielp Ann om in haar werksituatie cultural creative te worden. Samen avontuurden ze een samenhuizingsproject in het kasteel van Olly in Frankrijk, maar belandden uiteindelijk in Gent. Gent is een stad waar ze zich thuis voelen omwille van de progressieve invloed van de ecologische beweging en transitie-initiatieven.

In 2012 werd Marcel Hendrickx voor 50 % mede-eigenaar van het Ontwikkelingsinstituut. Dit instituut bundelt de voorgaande werkzaamheid, NLP opleidingen, coach opleidingen, en werk in organisaties.

In 2014 behaalde Rudy Vandamme op 55-jarige leeftijd een doctorstitel aan de Tilburg University met het onderzoeksthema ‘How teachers construct their identity in Dutch higher professional education’. Promotor was Prof. John Rijsman. In dit onderzoek keek Rudy Vandamme door de bril van de theorie van het Dialogische Zelf van Hubert Hermans naar de wijze waarop docenten in het HBO hun identiteit construeren te midden van invloeden. Als spin-off van dit onderzoek ontwierp hij patroontaal om identiteitsgesprekken te voeren met leraren. Hij gebruikte bij dit onderzoek principes uit het sociaal constructionisme. Mede daardoor werd hij aanvaard als Taos Associate bij het internationale Taos Institute, een lidmaatschap voor Ph.D.’s.

Invloeden

Tijdens zijn studie psychologie kiest hij er bewust voor om geen klinisch psycholoog te worden maar noemt zich liever gezondheidspsycholoog. Hij volgt de humanistische psychologie van Rogers en Maslow die de positieve krachten in de mens benadrukken.

Tijdens zijn studie filosofie werd hij beïnvloed door de existentiefilosofie. Van Heidegger neemt hij het fenomenologisch perspectief over om naar de mens te kijken: hoe de mens zijn ‘da-sein’ opbouwt en zijn wonen construeert op basis van een structuuronderscheid tussen binnen en buiten. Van de existentiefilosofie neemt hij de brede kijk over op de mens als maatschappelijk en historisch wezen.

De NLP insteek van Bandler en Grinder brengt de liefde voor methodiek bij. NLP biedt niet alleen zelf een hele reeks methoden, voortaan zal Rudy Vandamme zichzelf methodiekontwikkelaar noemen. Vanuit het modelleren van mensen en situaties worden nieuwe methoden ontwikkeld. De kracht van de pragmatische insteek is dat visuele modellen en stappenplannen helpen om processen te leiden. Daarbij is het proces leidend en mag de methode geen keurslijf worden.

Van Ken Wilber neemt hij het holarchisch wereldmodel over. Dit bestaat erin een entiteit steeds te zien als een deelgeheel, ingebed in lagen. Het individu is een geheel bestaande uit delen en tegelijk een deel van een groter geheel. Dit deelgeheel-mensbeeld is het uitgangspunt van zijn methodische handboeken Ontwikkelingsgericht Coachen voor individuen en teams.

Van architect Christopher Alexander neemt hij de Goethiaanse wijze over waarop het leven in kaart gebracht kan worden door naar patronen te kijken. Patronen zijn een vriendelijke manier om kennis rond het leven op te doen. Van Alexander neemt hij de gedachte over dat structuren bepaalde graden van levendigheid kunnen hebben. Structuurwerkers zoals bestuurders en consultants die aan organisatieontwikkeling doen, zouden zich meer de vraag kunnen stellen met welke patronen zij structureren levend kunnen maken zodat mensen er een thuis hebben.

Uit het Tibetaans boeddhisme leert hij om minder maakbaar bezig te zijn met ontwikkeling. Zelfsturing bestaat bij voorkeur uit loslaten van de macht die het 'IK' op het leven wil hebben. Zelfsturing is het volgen van de intelligentie van het leven dat grotendeels aan ons bewustzijn ontsnapt. Het leren dansend en vormend inspelen op spontane bewegingen van het leven vormt de kern van de Ontwikkelingsgerichte attitude. Daardoor sluit hij tevens aan op zelforganisatietheorieën.

Het sociaal constructionisme, zoals verwoordt door Ken Gergen, neemt Rudy over als zijn filosofisch werkkader. Met het sociaal constructionisme onderbouwt hij de gedachte dat persoonlijke ontwikkeling ook steeds maatschappelijke ontwikkeling inhoudt. Door zijn gedrag kan elk mens bewuster omgaan met het feit dat hij de bestaande orde bevestigt ofwel een nieuwe orde schept. Het concept van Ray & Anderson ‘cultural creative’ sluit daarbij aan.

De theorie van het Dialogische Zelf van Hubert Hermans levert de toepassing van het sociaal constructionisme in het werken rond persoonlijke identiteit. De theorie van het Dialogische Zelf is een identiteitsopvatting die het mogelijk maakt om de kloof tussen innerlijke ervaring en buitenwereld te overbruggen. Wat we denken dat buiten ons is, is in werkelijkheid een individueel beleefde en gerepresenteerde ik-positie. Identiteit als het geheel van toe-eigeningen is daardoor altijd gesitueerd en narratief.

Van filosoof Arnold Cornelis neemt hij de gedachte over dat we in dit tijdsgewricht in de Westerse samenleving op zoek zijn naar een nieuwe stabiliteitslaag. Waar voorheen stabiliteit gevonden werd in orde en rationele organisatie van systemen, moeten we nu elders zoeken naar stabiliteit. In snel veranderende en onzekere tijden, kan volgens Cornelis stabiliteit gevonden worden in communicatieve zelfsturing. Deze is de collectieve vaardigheid van burgers om voortdurende in gesprek te gaan met elkaar en hun zelfsturingsgevoel te delen over wat juist of onjuist is om te doen.

Oeuvre

Vanaf zijn 17^de schrijft Rudy Vandamme dagboeken die psychologisch en maatschappijkritisch getint zijn.

Zijn eerste boek schreef hij in 1999, samen met Patrick Merlevede: Zeven lessen emotionele intelligentie. Het boek werd uitgegeven bij Garant en werd vertaald in 6 talen.

In 2003 kwam zijn hoofdwerk uit: Handboek Ontwikkelingsgericht Coachen. Dit werd uitgegeven door Nelissen, later Boom-Nelissen. Het boek werd onmiddellijk een bestseller. Op tien jaar tijd werden meer dan 20.000 exemplaren verkocht. Het boek wordt gebruikt in coachopleidingen, vooral in hogescholen. Het boek kende verscheidene updates, waaronder De Vork van 2009 en Handboek Ontwikkelingsgericht Coachen, het Vorkmodel als leidraad van 2014 (8^ste druk). Ondanks heldere communicatie rond deze update gebruiken tal van opleidingen nog de oude versie van het handboek.

In 2005 schrijft hij Handboek Coachend Leiderschap dat bij Entos uitkomt. In 2016 verscheen een zesde druk. Met meer dan 10.000 verkochte exemplaren behoort dit boek tot een longseller.

Met een gemiddelde van één boek per jaar volgen nog andere boeken, sommige nog uitgegeven door diverse uitgeverijen, zoals het boek Gedragspatronen bij Pearson Education in 2007. Vanaf 2009, produceert hij zijn boeken in eigen beheer onder de imprint het Ontwikkelingsinstituut. Hij profileert zijn boeken als studieboeken waarin abstracte filosofie vertaald wordt in concrete methodiek.

In 2013 verschijnt zijn tweede belangrijkste handboek: De Ontwikkelcirkel. Daarin wordt de methodiek uit de doeken gedaan om teams Ontwikkelingsgericht te coachen.

In 2014 onderneemt Rudy samen met zijn partner Ann Sterckx een trektocht door Canada. Ze schrijven er samen een boek over met een eigenzinnige hybride stijl. Het is literaire non-fictie waarbij verhalenderwijs dialogen met mensen en landschappen leiden tot existentiële vragen over de mens in dit tijdgewricht. De oorspronkelijke versie is in de Engelse geschreven: About God and other Animals. Daarna volgt in 2015 de Nederlandse versie Goddelijk Wild.

In 2016 conceptualiseert hij zijn oeuvre onder de noemer de Ontwikkelingsgerichte Benadering, ontwikkelingsgericht werken met individuen, teams en organisaties. Oude boeken worden herwerkt, nieuwe boeken toegevoegd en een gemeenschappelijke lay-out komt tot stand.

Gedachtegoed: de Ontwikkelingsgerichte Benadering

Rudy Vandamme is de bedenker van het Ontwikkelingsgericht Coachen en de Ontwikkelingsgerichte Benadering (OGB). Al vanaf het verschijnen van het Handboek Ontwikkelingsgericht Coachen in 2003 beperkte zijn gedachtegoed zich niet tot het Ontwikkelingsgericht Coachen.

Op basis van de gemeenschappelijke filosofische onderbouw, de historische maatschappelijke ontwikkelingen zijn ook andere toepassingen geconceptualiseerd: ontwikkelingsgericht bemiddelen, ontwikkelingsgericht opleiden, ontwikkelingsgericht leidinggeven, ontwikkelingsgerichte organisatieontwikkeling en ontwikkelingsgericht ontwikkelingswerk. Deze toepassingen werden bedacht maar tot nu toe niet systematisch in handboeken uitgewerkt. Alle toepassingen zijn evenwel gebaseerd op de herdenking van het idee ontwikkelen. Een gelaagd wereldmodel waarbij de professional zichzelf, samen met zijn cliënten of medewerkers, ziet als deel van een geheel, vormt het fundament van dit idee. Daarbij komt ontwikkeling tevoorschijn door kruisbestuiving tussen alle actoren. Ontwikkelingsgericht bezig zijn is bovendien een attitude waarbij op basis van een liefde voor het leven vertrouwd wordt dat de intelligentie van het systeem aan het Ik-bewustzijn toont welke weg de juiste is om te volgen.

De praktijk van het Ontwikkelingsgericht Coachen is de basis van twee toepassingen: het Ontwikkelingsgericht Coachen van individuen en het faciliteren van teamontwikkeling. Voor beide toepassingen wordt het Vorkmodel gebruikt. Voor individuen bestaat deze uit vier sporen en de teamvork bestaat uit vijf sporen. Bovendien gebruikt hij voor teamontwikkeling een zeven-stappen facilitatie, ‘Ontwikkelcirkel’ genoemd.

Fundamenteler dan de professionele toepassingen, is de Ontwikkelingsgerichte levensattitude. Deze is gebaseerd op zeven kenmerken en ondersteunen een individu om alles wat zich in zijn leven aandient te duiden als een creatieve uitnodiging om zijn identiteit verder te vormen of hervormen en rust te vinden in de natuurlijkheid waarmee de levensweg van een individu of team zich ontvouwt.

Zie ook de Ontwikkelingsgerichte Benadering.

Bibliografie

Merlevede, P. & Vandamme, R.(1999).  Zeven lessen emotionele intelligentie. Leuven: Garant.

Vandamme, R. (2002). Coaching voor iedereen.  Deventer: Ankh-Hermes.

Vandamme, R. (2003). Handboek ontwikkelingsgericht coachen. Een hefboom voor zelfsturing. Soest: Nelissen.

Vandamme, R. (2005). Handboek Coachend Leiderschap. De Ontwikkelingsgerichte Benadering. Deventer: Entos.

Vandamme, R. (2005). NLP in ontwikkeling. Een open manifest. Deventer: Entos.

Vandamme, R. & Vancouillie, Ch. (2006). Relatietoolkit voor de 21^ste eeuw. Deventer: Entos.

Vandamme, R. & Evers, D. (2007). Bemiddeling voor iedereen. Deventer: Entos.

Vandamme, R. (2007). Gedragspatronen van personen en organisaties. Amsterdam: Pearson Education Benelux.

Vandamme, R, (2008). De appel valt niet ver van de boom, maar wel in de tuin van de buurman. Deventer: Entos.

Vandamme, R. (2009). A Developmental and  Self-empowering Approach  to Coaching. A method for selfmanagement. Deventer: Entos.

Vandamme, R. (2009). De Vork. Methodiek voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling. Mortsel: Het Ontwikkelingsinstituut.

Vandamme, R, (2010). Wat als mijn cliënt een ui is! Gevecht tegen clichés in coaching. Oostende: Vandamme Instituut.

Vandamme, R. (2011). Het vorkje. Koppel je persoonlijke groei aan de ontwikkeling van het geheel waartoe je behoort. Gent: Het Ontwikkelingsinstituut.

Vandamme, R. (2011). The Fork. Connecting the deeper inside with the larger outside. Gent: Het Ontwikkelingsinstituut.

Vandamme, R. (2013). De ontwikkelcirkel. Handboek Ontwikkelingsgericht Coachen van Teams. Gent: het Ontwikkelingsinstituut.

Vandamme, R. (2014). De hbo-docent en zijn identiteit. Jezelf boetseren in je beroepsrol. Gent: Het Ontwikkelingsinstituut.

Vandamme, R. (2014). Teacher Identity. How teachers construct their identity in Higher Professional Education. A grounded theory study based on dialogical self theory and pattern language. Ph.D. dissertation in e-book. Ghent: Coaching & Co

Vandamme, R. (2014). Handboek Ontwikkelingsgericht Coachen. Het Vorkmodel als leidraad. Gent: Het Ontwikkelingsinstituut.

Sterckx, A. & Vandamme, R. (2015). About God and other animals. Two psychologists, a love story, and a world in transition. Ghent: Ecologize.

Vandamme, R. (2015). Coaching Handbook for Professionals. Powerful conversations to structure meaningful progress. Ghent: Coaching&Co

Sterckx, A. & Vandamme, R. (2015). Goddelijk Wild. Twee psychologen, een liefdesverhaal en een wereld in transitie. Gent: Ecologize.

Sterckx, A. & Vandamme, R. (2015). Welke mens wil je zijn? Gent: Ecologize.

Vandamme, R. (2016). Ontwikkelingsgericht Werken in de praktijk.106 verhalen, voorbeelden en inzichten. Gent: Het Ontwikkelingsinstituut.

De Ruiter, J. & Vandamme, R. (2016). Metaforen in coaching. Gent: het Ontwikkelingsinstituut.