Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tinekesfeesten Heule
| Tineke van Heule | ||
| Standbeeld van Tineke van Heule in het centrum van Heule. | ||
| Standbeeld van Tineke van Heule in het centrum van Heule. | ||
| Gehouden in | Heule | |
| Jaar | sinds 1963 | |
| Data | 2de weekend van september | |
De Tinekesfeesten in het Vlaamse dorp Heule zijn jaarlijkse volkskundige feesten, waar het hele dorp, Heule bij Kortrijk, bij betrokken is. De feesten refereren naar het gedicht en lied "Tineken van Heule" geschreven door de dichter René De Clercq (1877-1932) en op muziek gezet door Emiel Hullebroeck (1878-1965). De 850ste verjaardag van Heule en de nieuw leven ingeblazen plaatselijke septemberfeesten van 1963 waren de impuls voor de sinds 1964 opgerichte Tinekesfeesten met de jaarlijkse verkiezing van een Tineke van Heule als het hoogtepunt.
Oorsprong
Dankzij de West-Vlaamse dichter René De Clercq werd Heule gekend als 'De Tinekesgemeente'. "Echo's", de tweede dichtbundel van René De Clercq, werd in 1907 uitgegeven. In die bundel bezingt de dan bijna 23-jarige De Clercq alles uit het eenvoudige landelijke leven van zijn geboortestreek dat indruk op hem maakte. Tussen die poëziestukjes door gaat hij ook wel eens de amoureuze toer op. Met een overmoed die kenmerkend is voor jonge romantische dichters, durft hij thema's als vergankelijke, eeuwige en onbeantwoorde liefde aan. Samen met de gedichten voor de bundel Echo's schreef René De Clercq het gedicht "Tineken van Heule".
Het gedicht
- Tineke van Heule, ons maartje,
- Kan werken gelijk een paardje,
- Kan melken, kan mesten,
- Kan schuren gelijk de besten.
- Tineke van Heule, ons maartje,
- Staat hoog in de gunst van mijn vaartje,
- En als moederken haar prijst,
- Dat mijn zuster er om krijst,
- Dan lach ik een beetj' in mijn baardje.
- Liever dan een vis die in een goudzee zwemt,
- Liever dan een vogel die geen sparen kent
- Liever dan een freule, Tineke van Heule,
- Tineke, ons maartjen in haar hemd ! (bis)
- Tineke heeft geld noch goedje,
- Noch landeke, noch pandeke, noch koetje,
- Noch huisje, noch kruisje,
- Noch een lappeke voor op mijn buisje.
- Tineke heeft geld noch goedje,
- Maar een hemel is haar lachen en haar groetje,
- Als zij trippelt naar de bron,
- Met haar emmer in de zon,
- En haar klompeken vast aan haar voetje.
- Tineke van Heule, mijn minneken,
- Op u staat mijn zoetste zinneken,
- U lust ik, u kust' ik,
- Op uw harteken bouw en rust ik.
- Tineke van Heule, mijn minneken,
- Mijn poezelig dubbel kinneken,
- Leg uw handeke in de mijn
- En een bruiloft zal het zijn
- Van een boer en een schoon boerinneken.
In Tineken van Heule verklaart René De Clercq zijn liefde aan een boerinneke dat niets bezit. Materiële welvaart speelt geen enkele rol bij de liefdesrelatie. De Clercq brengt ode aan het eenvoudige, landelijke volksmeisje dat zelfs echte freules doet verbleken. Het liedje werd gemaakt als parodie op het meisje, Valentineke Ottevaere, waar René De Clercq toen verliefd op was. Valentine was een freule van goede afkomst die van het boerenleven waarschijnlijk evenveel afwist als een koe van fietsen en was dus het tegenovergestelde van Tineken van Heule.
Valentine was van Deerlijk zelf en niet van Heule. Maar vanwaar dan Tineken van Heule? Liever dan een freule... Tineken van...: hier heeft zo goed als zeker de dichterlijke vrijheid samen met de rijmplicht het passende woordje ingevuld --> Deerlijk had hier gewoon niet geklonken. Waarmee meteen duidelijk wordt dat de Heulenaars hun Tineke eigenlijk aan puur toeval te danken hebben.
Het liedje
René De Clercq had het gedicht nog niet gepubliceerd toen hij het handschrift aan zijn goede vriend Emiel Hullebroeck gaf. Hullebroeck zag de kwaliteiten van het gedicht meteen zitten en componeerde er een luchtig wijsje bij. Het liedje Tineke van Heule werd een succes.
Septemberfeesten
Op de Statiehoek in Heule ligt de hoeve Holvoet, die ook het hof van Heule of de Heerlijkheid van Heule wordt genoemd. In het feodaal tijdperk hing deze hoeve van de graaf van Vlaanderen af. De oudste vermelding van de naam Heule dateert van 14 oktober 1111, de datum waarop een zekere Zeger van Heule tot zielelafenis van zijn vrouw Hazeke een stuk grond aan de kerk van Harelbeke schonk.
In de vroege jaren zestig deed men in Heule pogingen om de plaatselijke septemberfeesten in een nieuw kleedje te stoppen. Er werden catchwedstrijden, ezelskoersen en fel omstreden wielerwedstrijden voor 'damen' (sic) georganiseerd.
De 850ste verjaardag was de geschikte aanleiding voor de vernieuwing. Van 7 tot 10 september 1963 hadden er op de Heerlijkheid van Heule tal van openluchtfestivaliteiten plaats. De openluchtopvoering van Ralph Benatzky's operetten 'In het Witte Paard' door het Kortrijks Lyrisch Toneel waren daarbij een hoogtepunt. De nieuwe feestformule was een succes en de start van een nieuwe traditie.
Tinekesfeesten
Het was Rosa Lapere die eind 1963 het idee bedacht tijdens de septemberfeesten een 'Tineke van Heule' te kiezen.
Iedere wijk had toen nog een feestcomité en elk comité kreeg een thema uit het liedje Tineke van Heule. Voor de wijk Statiehoek was dat bijvoorbeeld ‘werken gelijk een paardje’. Het was de bedoeling dat elke wijk een kandidate koos en een wagen maakte volgens het gekregen thema. Bij de feesten werd dan met de wagens een stoet gevormd in de volgorde van het liedje. Men kon dat echter niet volhouden omdat de stoet heel Heule rond moest rijden en ook omdat de wijkcomités stilaan uiteen vielen. Alleen de wijk Watermolen heeft dat in stand kunnen houden. Tineke van Watermolen werd slechts één week voor de Heulse verkiezingen gekozen, en startte dus met een handicap.
Vanaf het eerste jaar in 1964 was er ruime publieke belangstelling voor de feesten. De mensen van Heule werden samengebracht en voelden zich allemaal trots, want in die tijd was het liedje bijzonder populair. Er was de stoet met de kandidates, de taptoe op de Plaats, de voorstelling van de kandidates en de proeven op het podium dat op de Plaats stond. Nadien kwam de aanstelling van Tineke van Heule die altijd zeer veel volk trok. De finale van de verkiezingen zelf vond plaats op maandagavond in de tent. Al de rest speelde zich af op de Plaats.
Om Tineke van Heule te worden, moesten de kandidates voldoen aan bepaalde voorwaarden en verschillende proeven ondergaan: enkel ongehuwde meisjes tussen 16 en 24 jaar konden deelnemen en dienden zich te houden aan kledingrichtlijnen (donkere halflange rok, eenvoudige bloes (kleur naar wens), blauwe binderschort, klompen, halsdoek en haartooi naar eigen keuze).
De jury beoordeelde de kandidates onder andere op hun spreekvaardigheid zoals die voor een groot publiek tot uiting kwam. Er kwamen ook veel praktische proeven bij kijken. Deze dienden meer voor de sfeer en konden bij exaequo's eventueel wel een rol spelen. Leo Logie was verantwoordelijk voor de proeven.
Het gekozen Tineke werd gezien als de ambassadrice van Heule. Er werd zeer goed op toegezien dat de meisjes hun titel hoog hielden. Ze kregen alleen de toelating om naar culturele manifestaties te gaan.
Tineke integreerde zich meer en meer in het familiale leven van de Heulse verenigingen en daardoor kreeg de organisatie van de feesten ook veel hulp van die verenigingen.
De eigenlijke verkiezingen liepen het eerste jaar van zaterdag tot en met maandag. Men wilde niet zomaar een 'Miss Heule'. Tineke van Heule moest meer in haar mars hebben dan de eerste de beste schoonheidsprinses. De kandidates werden beoordeeld op hun voorkomen, algemene kennis, als hand-, taal- en zangvaardigheid.
Intussen werden in de grote feesttent op de Heerlijkheid van Heule bierfeesten gehouden met meerdere orkesten. De finale van de Tinekesverkiezing vond plaats in de feesttent op maandagavond. Tweeduizend mensen verdrongen zich om een glimp van de meisjes op te vangen. Zelfs de Vlaamse televisie was van de partij voor een uitgebreide reportage over de verkiezing.
De eerste Tineke van Heule was Bernadette Seynaeve; Ginette Wullaert en Marie-Rose Coussement werden respectievelijk eerste en tweede eredame. De volgende dag werd Tineke van Heule ontvangen en aangesteld op het gemeentehuis en mocht zij het Guldenboek van Heule tekenen.
In 1965 ondertekende Christiane Declerq als tweede Tineke van Heule voor het eerst de oorkonde. Daardoor verklaarde zij de 'rechten en plichten van het Tinekesschap te aanvaarden en te zullen naleven'. Nu waren de Tinekesfeesten voorgoed uit de startblokken geschoten.
Voor het tweede Tinekesjaar 1965 werd aan een echte folkloristische stoet gedacht met tien thema's en de tien wijken. Op een vergadering in het gemeentehuis werd echter besloten om alles een jaar uit te stellen. De redenen waren: een te korte tijdspanne, het beperkte budget en de verkeersmoeilijkheden in het centrum. Men drong erop aan om er nog eens over na de denken. Een gemeentelijk plan werd uitgewerkt. De stoet moest het hoogtepunt worden. De wijken waren op de vergadering goed vertegenwoordigd en het gemeentebestuur beloofde een (flinke) financiële steun.
De stoet stelde de kandidates op een originele wijze voor aan het publiek. Zowel op zaterdag als op zondag zou de stoet (11 praalwagens: 10 wijken en 1 met Tineke van 1964) door bijna alle straten van Heule trekken, een traject van circa 20 kilometer.
Op zaterdag 11 september 1965 om 16 uur ging de stoet een eerste maal uit. De eerste dag stond de Mellestraat centraal, op zondag de Kortrijkstraat. Eén rondgang duurde ongeveer drie uur en de aankomst was voorzien op het feeëriek verlichte domein van de “Heerlijkheid van Heule”.
De folkloristische stoet kende een overweldigend succes. Het initiatief had heel wat inzet en ... geld gekost. Op 10 september 1966 trok de tweede Tinekesstoet door Heule, maar een derde zou er niet meer volgen.
Huidig programma
De Tinekesfeesten gaan telkens door het tweede weekend van september:
- donderdag
- Officiële opening van de Tinekesfeesten.
- Opening KNOF-look tentoonstelling.
- vrijdag
- Avond- en rommelmarkt, presentatie kandidates en feest in de Tent.
- zaterdag
- Dorpsmaaltijd, kindernamiddag en dorpsanimatie, kookproef, verkiezingsavond en feest in de Tent.
- zondag
- Wielerwedstrijd, praktische proeven, bekendmaking Tineke van Heule, optredens op Heuleplaats en kroegentocht.
- maandag
- Het kersverse Tineke deelt koffie en taart uit in OC De Vonke voor de derde jeugd.
- 3de zaterdag van september
- Officiële aanstelling van Tineke van Heule en haar eredames, met een spetterend vuurwerk als afsluiter van de Tinekesfeesten.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|