Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Teamim
Teamim (Hebreeuws: טעמי המקרא ta‘amei ha-mikra of kortweg טעמים te‘amim; in het Jiddisch en Engels: trope) zijn tekens in de masoretische tekst van de Hebreeuwse Bijbel (Tenach), die aanvullend op de klinkertekens (nikoed) aan de consonanten worden toegevoegd om de muzikale voordracht of cantillatie van de Bijbeltekst in de Joodse synagogediensten aan te geven. Ze heten daarom ook of cantillatietekens.
De teamim en de klinkertekens werden in de middeleeuwen door de Masoreten vastgelegd (zie ook Hebreeuws alfabet). Sommige van deze tekens werden in de middeleeuwse handschriften van de Misjna gebruikt. Er zijn in totaal 48 verschillende teamim-tekens.
Bijna alle teamim staan bij de beklemtoonde lettergrepen, zodat ze ook het woordaccent aangeven.
De teamim dienden oorspronkelijk als interpunctietekens en zijn daardoor ook voor het begrijpen van de tekst van belang. Door een verbindende of een scheidende betekenis geven ze de logische (syntactische) relaties in de zin aan, zoals komma’s, puntkomma’s en punten. Dikwijls gaat dat gepaard met een verandering van de klemtoon en de uitspraak van het woord waarbij deze tekens staan. Dit werd daarom eveneens schriftelijk vastgelegd, bijvoorbeeld door verlengde klinkers bij sterk scheidende teamim. Deze vormen worden pausale vormen genoemd, omdat zij tot verandering van de spreekpauzes leiden, bijvoorbeeld aan het einde van een zin.[1]
De belangrijkste teamim voor de weergave van de interpunctie zijn de „keizers” (sof pasoek aan het einde van een vers; atnach of etnachta in het midden van een vers) en de „koningen” (de eerste daarvan in het halfvers is meestal een saqef qaton en geeft het midden van het halfvers aan).
Het poëtische cantillatiesysteem
Het boven beschreven cantillatiesysteem is het prozaïsche systeem en wordt het meest gebruikt in de masoretische tekst. Tweeëntwintig boeken van de Hebreeuwse Bijbel (Tenach) bevatten deze cantillatie.
In het boek der Psalmen, de Spreuken en het boek Job wordt een ander systeem gebruikt: het poëtische cantillatiesyteem. De meeste tekens van het poëtische cantillatiesysteem lijken identiek aan de tekens van het prozaïsche systeem, maar hun functie is helemaal verschillend. Slechts enkele tekens xorden op dezelfde manier gebruikt als in de rest van de Hebreeuwse Tenach. De verhalende delen aan het begin en het einde van het boek Job gebruiken het ’normale’, ’prozaïsche’ systeem, maar het hoofddeel van het boek gebruikt de poëtische cantillatie.
Zie ook
Weblinks
- (en) http://bible.ort.org/books/cant4.asp biedt een inleiding tot de in de Asjkenazische ritus gebruikelijke muzikale voordracht in de synagogedienst.
- (en) Cantillation, Engels Wikipedia-artikel
- (fr) Franse Wikipedia
Bronnen, noten en/of referenties
|