Spleen

Spleen is de Engelse benaming voor de milt en wordt, met name in de literatuur, gebruikt om een depressieve gemoedstoestand mee aan te duiden die minder ernstig is dan het lijkt. Vaak wordt het woord op zijn Nederlands uitgesproken.

Het komt neer op het zich ’lekker droevig’ voelen of niet goed raad met zich weten. De teksten die vanuit deze toestand zijn geschreven worden ook wel spleen genoemd.

De hippocratici (rond 420 voor Christus) en Galenus (2e eeuw na Christus) zagen de oorsprong van melancholie al in een teveel aan zwarte gal, een van de vier lichaamssappen die in de milt worden geproduceerd. In het Frans werd de term splénétique synoniem met weltschmerz of zelfs melancholie. Het werd gethematiseerd in de 19e eeuw door de Franse Romantische schrijver Charles Baudelaire in zijn werken zoals Les Fleurs du mal met de gedichten Spleen I, II, III en IV. ’Spleen’ geeft ook weer wat de Romantiek eigenlijk inhield.

In popmuziek

Spleen was begin jaren 80 een newwave radioprogramma van de VPRO, gepresenteerd door Ignit van Kasteren.
Spleen and Ideal is de titel van een muziekalbum van Dead Can Dance
Spleen United is een Deense electrorockband.
Cow with spleen is een lied op het album Angst van de Nits
Le Spleen n’est plus à la mode is een tekst uit het nummer Tout Oublier van Angèle en Roméo Elvis

Nederlandstalig gedicht

Een Nederlandstalig gedicht met de titel Spleen is vooral bekend in deze versie:

Ik zit mij voor het vensterglas
onnoemlijk te vervelen.
Ik wou dat ik twee hondjes was,
dan kon ik samen spelen.

Het rijmpje verscheen in deze versie 1954 in de verzamelbundel Ongerijmde rijmen, samengesteld door Michel van der Plas. Het is enigszins bewerkt van een gedichtje zonder titel dat Godfried Bomans in 1947 had uitgegeven in De Linie.^[1]